Rodzaje usług

Usługa jest dowolnym działaniem, jakie jedna strona może zaoferować innej; jest ono nienamacalne i nie prowadzi do jakiejkolwiek własności. Jego produkcja może być związana lub nie z produktem fizycznym [Ph. Kotler 1994, s. 426]. To tylko jedna z wielu definicji pojęcia usługi. Mnogość zróżnicowanych dziedzin aktywności ludzkiej powoduje trudność w jednoznacznym określeniu tego słowa. Przeważnie usługa to mieszanka usługowych i materialnych komponentów. Poniżej przedstawiono rodzaje usług ze względu na poszczególne kryteria.

TL;DR

Artykuł przedstawia różne rodzaje usług ze względu na różne kryteria, takie jak rodzaj nabywców, stopień niematerialności, związek z dobrem materialnym, przeznaczenie, rodzaj wyniku pracy, charakter wykonywanej pracy, obiekt działania, adresat usługi, charakter popytu, stopień indywidualizacji, typ powiązań między firmą usługową a klientem, charakter kontaktu usługodawcy z klientem, cel usługodawcy oraz ryzyko zakupowe postrzegane przez klienta.

Rodzaje usług ze względu na rodzaj nabywców

Biorąc pod uwagę rodzaj nabywców, usługi można podzielić na:

1. Usługi dla nabywców indywidualnych oraz gospodarstw domowych - zaspakajają potrzeby konsumpcyjne nabywców i obejmują:
   • usługi osobiste (żywieniowe, medyczne, edukacyjne, turystyczne, finansowe, ubezpieczeniowe, transportowe),
   • usługi rzeczowe (budowlane, naprawcze, motoryzacyjne, ogrodnicze, komputerowe).
2. Usługi dla nabywców instytucjonalnych - bezpośrednio lub pośrednio związane są z obsługą procesów wytwórczych. Ich ważną grupę stanowią usługi biznesowe do których zalicza się usługi marketingowe, informatyczne, techniczne, profesjonalne, porządkowe, pośrednictwa pracy i inne.

Rodzaje usług ze względu na stopień niematerialności

Ze względu na stopień niematerialności usługi dzielimy na:

1. Usługi całkowicie niematerialne - do których zaliczamy:
   • usługi rozrywkowe,
   • usługi oświatowe,
   • usługi muzealne,
   • usługi związane z komunikacją i ochroną.
2. Usługi dodające użyteczności obiektom materialnym - zaliczamy do nich:
   • usługi ubezpieczeniowe,
   • usługi doradczo-inżynieryjne,
   • usługi reklamowe,
   • usługi pralnicze.
3. Usługi udostępniające obiekty materialne - do których można zaliczyć:
   • usługi transportowe,
   • usługi finansowe,
   • usługi magazynowe.

Rodzaje usług ze względu na związek z dobrem materialnym

Ze względu na związek z dobrem materialnym usługi dzielimy na:

1. Usługi komplementarne - posiadanie lub nabycie dobra materialnego pociąga za sobą konieczność zakupu usług,
2. Usługi substytucyjne - zakup usług zastępuje dobra materialne.

Rodzaje usług ze względu na przeznaczenie

Przeznaczenie danej usługi - związane z potrzebą, którą ma zaspokoić. To kryterium dzieli usługi na:

1. Usługi produkcyjne - zaspokajają w sposób pośredni potrzeby ludzkie. Są to niematerialne produkty użyteczne, nietworzące bezpośrednio nowych dóbr, w tym:
   • roboty instalacyjne i montażowe,
   • proces produkcji wyrobów na zlecenie producenta,
   • usługi związane ze sferą produkcji dóbr materialnych /np. złomowanie/,
   • dystrybucja energii elektrycznej, itp.
2. Usługi konsumpcyjne - do których zaliczamy:
   • naprawy, remonty, konserwacje,
   • udostępnianie urządzeń, pomieszczeń do ich eksploatacji,
   • usługi mieszkaniowe i komunalne, ochrony zdrowia, oświaty i kultury, turystyki, kultury fizycznej, itp.
3. Usługi ogólnospołeczne - świadczone przez:
   • aparat władzy, bezpieczeństwa i porządku publicznego,
   • instytucje odpowiedzialne za usługi pozagospodarcze.

Rodzaje usług ze względu na rodzaj wyniku pracy

Ze względu na rodzaj wyniku pracy usługi dzielimy na:

1. Renowacyjne /naprawcze/ - przywracanie wartości istniejących dóbr,
2. Informacyjne - przetwarzanie i przechowywanie informacji,
3. Dystrybucyjne - zwiększanie zasobów rzeczowych do produkcji bądź konsumpcji,
4. Rekreacyjne - lecznicze, higieniczno-estetyczne, sportowe, rekreacyjne,
5. Oświatowo-kulturalne - przekazywanie wiedzy, doznań artystycznych,
6. Organizacyjne - podejmowanie i przekazywanie decyzji.

Rodzaje usług ze względu na charaker wykonywanej pracy

Ze względu na rodzaj wykonywanej pracy usługi obejmują:

1. Czynności oddziałujące na przedmioty i/lub obiekty,
2. Czynności udostępniające eksploatację urządzeń lub pomieszczeń w zakresie transportu i łączności,
3. Czynności zaspokajające potrzeby psychiczne i fizyczne ludzi,
4. Czynności zaspokajające potrzeby organizacyjne społeczeństwa.

Rodzaje usług ze względu na obiekt działania

Obiekt działania - to kryterium dzieli usługi na:

1. Produkcyjne - przedmioty już istniejące, które są w posiadaniu użytkownika,
2. Osobiste - użytkownik usługi sam jest obiektem jako osoba fizyczna,
3. Informacyjne - intelekt i świadomość użytkownika,
4. Kierownicze - człowiek, traktowany jako część większej zbiorowości.

Rodzaje usług ze względu na adresata usługi

Ze względu na adresata usługi dzielimy na dwie grupy:

1. Usługi dla ludności,
2. Usługi dla przedsiębiorstw.

Rodzaje usług ze względu na charakter popytu na usługi

Biorąc pod uwagę charakter popytu na usługi można wyróżnić:

1. Usługi o dużej zmienności popytu,
2. Usługi o małej zmienności popytu.

Rodzaje usług ze względu na stopień indywidualizacji

Ze względu na stopień indywidualizacji usługi można podzielić na:

1. Usługi standaryzowane - są świadczone masowo (np. usługi transportu publicznego),
2. Usługi zindywidualizowane - są dostosowane do żądań pojedynczych nabywców (np. usługi architektoniczne).

Rodzaje usług ze względu na typ powiązań między firmą usługową a klientem

Typ powiązań między firmą usługową a klientem pozwala wyróżnić:

1. Usługi świadczone w bezpośrednim kontakcie z odbiorcą - zaliczamy do nich:
   • usługi wykonywane w firmie usługowej (edukacyjne, hotelarskie, medyczne),
   • usługi wykonywane u usługobiorcy (remontowe, naprawcze).
2. Usługi świadczone w pośrednim kontakcie z odbiorcą - zaliczamy do nich usługi świadczone za pośrednictwem środków technicznych takich jak Internet, telefony, automaty (np. usługi telewizyjne, telekomunikacyjne, bankowości elektronicznej).

Rodzaje usług ze względu na charakter kontaktu usługodawcy z klientem

Biorąc pod uwagę charakter kontaktu usługodawcy z klientem można wyróżnić:

1. Usługi świadczone w sposób sporadyczny - są nabywane jednorazowo bądź w kolejnych, niezależnych od siebie transakcjach (np. usługi fryzjerskie, konsultingowe),
2. Usługi świadczone w sposób ciągły - czas trwania procesu ich realizacji zależy od wykupionego abonamentu, biletu czy od rodzaju zawartej umowy (np. usługi telekomunikacyjne, bankowe, ubezpieczeniowe).

Rodzaje usług ze względu na cel usługodawcy

Ze względu na cel usługodawcy usługi można podzielić na:

1. Usługi komercyjne - świadczone w celu osiągnięcia zysku (np. usługi turystyczne, konsultingowe),
2. Usługi niekomercyjne - świadczone przez podmioty publiczne i prywatne, określane jako organizacje nienastawione na osiąganie zysku, które realizują społecznie użyteczne cele w sferze oświaty, ochrony zdrowia, kultury (np. usługi oświatowe, z zakresu kultury).

Rodzaje usług ze względu na ryzyko zakupowe postrzegane przez klienta

1. Usługi wygodnego zakupu,
2. Usługi preferowane,
3. Usługi heterogeniczne,
4. Usługi specjalnego zakupu.

Rodzaje usług — artykuły polecane

Usługa — Dobro konsumpcyjne — Usługa gastronomiczna — Konsument — Towar — Zasady funkcjonowania rynku usług — Przedsiębiorstwo produkcyjne — Produkt gotowy — Transport

Bibliografia

• Czubała A., Jonas A., Smoleń T., Wiktor J. (2012), Marketing usług, Wolters Kluwer, Warszawa
• Feczko J. (1996), Zarządzanie marketingowe, GWSH Katowice, Katowice
• Korzeniowski L. (2010), Menedżment. Podstawy zarządzania, EAS, Kraków
• Kotler P. (1994), Marketing, Northwestern University, Evanston, IL
• Kramer T. (2000), Podstawy marketingu, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Szarfenberg R. (2013), Standaryzacja usług społecznych, CRZL, Warszawa
• Wróbel A. (2009), Międzynarodowa wymiana usług, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Autor: Lucjan Wesołowski, Dorota Orlińska