Monetarna teoria inflacji

Monetarna teoria inflacji zwana jest również jako neoliościowa teoria inflacji, jest nowoczesną odmianą teorii neoklasycznej, została sformułowana przez monetarystów w oparciu o ilościową teorię pieniądza, zaprezentował ją w roku 1956 twórca monetaryzmu oraz późniejszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii M. Friedman.

Głównym założeniem teorii jest stwierdzenie, że inflacja zawsze i wszędzie jest zjawiskiem pieniężnym (Z. Dach, B. Szopa 2004, s. 173)

Podstawą teorii jest stwierdzenie, że poziom cen zmienia się wprost proporcjonalnie do ilości pieniądza w obiegu, co oznacza że przyczyną inflacji jest pieniądz. W swej teorii monetaryści nawiązują do tradycyjnego równania wymiany towarowej: M*V=P*Y, gdzie M - ilość pieniądza w obiegu w ujęciu nominalnym; V - szybkość obiegu pieniądza, oznaczającą ilość transakcji towarowych obsługiwanych przez jednostkę; P - poziom cen towarów; Y - realny dochód narodowy, określający rozmiar dokonywanych transakcji towarowych.

Według monetarystów występuje przyczynowo-skutkowy związek między podażą pieniądza, a przeciętnym poziomem cen. Twierdzą oni, iż inflacja wynika z nadmiernej podaży pieniądza w stosunku do realnego produktu narodowego brutto. W latach 80. XX wieku teoria ta stała się popularna w USA. Wyjaśniała skomplikowane zagadnienia ekonomiczne oraz wspierała państwo i bank centralny w prowadzeniu polityki pieniężnej.

"Fundamentalna zasada polityki pieniężnej jest następująca: podaż pieniądza powinna rosnąć w stałym tempie na poziomie przewidywanego tempa wzrostu dochodu narodowego" (M. Księżyk 2015, s. 332)

Monetaryści odeszli od popytowej oraz kosztowej teorii inflacji. Założyli oni, że inflacja jest zjawiskiem pieniężnym, w związku z czym, wszystkie czynniki sprowadzają się do podaży pieniądza, którą zarządza bank centralny. Twierdzili, że każda inna ingerencja państwa w życie gospodarcze kraju jest zbędna, a nawet szkodliwa, ponieważ samoregulujące mechanizmy rynkowe są w stanie zapewnić równomierny wzrost przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Tymi działaniami podważyli teorię Keynesa i przyczynili się do odrodzenia teorii neoklasycznej, jako podstawy polityki gospodarczej realizowanej w krajach gospodarki rynkowej (M. Księżyk 2015, s. 332)

Monetarna teoria inflacji charakteryzuje się trzeba podstawowymi elementami.

Pierwszy z nich to wskazanie podaży pieniądza jako główny czynnik wywołujący inflację. Według monetarystów proces inflacji rozpoczyna się z chwilą naruszenia równowagi monetarnej, czyli z chwilą nadmiernej ekspansji pieniądza prowadzonej przez rząd lub bank centralny.

Drugim elementem jest uwzględnienie oczekiwań inflacyjnych przy analizie mechanizmu inflacji, które powstają pod wpływem wzrostu podaży pieniądza i wydatków. Powodują zwyżkę stóp procentowych, co prowadzi do wzrostu cen.

Trzecim, elementem jest hipoteza naturalnej stopy bezrobocia. W gospodarce utrzymuje się pewien stopień bezrobocia, który odpowiada stanowi równowagi (Z. Dach, B. Szopa 2004, s. 173)

TL;DR

Monetarna teoria inflacji stwierdza, że inflacja jest zjawiskiem pieniężnym, a główną przyczyną jest nadmierna podaż pieniądza. Teoria ta odrzuca inne przyczyny inflacji, takie jak inflacja popytowa i kosztowa. Monetarzy uważają, że bank centralny powinien kontrolować podaż pieniądza, aby zapobiec inflacji. Teoria ta przyczyniła się do odrodzenia teorii neoklasycznej i wpłynęła na politykę gospodarczą w krajach gospodarki rynkowej.

Założenia monetarystów

• Monetaryści odrzucają tezę na temat stałej szybkości pieniądza. W tej kwestii szybkość obiegu pieniądza rozważana jest jako popyt na pieniądz, który zależy od kilku czynników, a głównie od wielkości dochodu, wysokości stopy procentowej i przewidywanego tempa inflacji. W dłuższym okresie zmiany popytu na pieniądz uwarunkowane są zwyczajami płatniczymi, czyli stopień wykorzystywania przez społeczeństwo gotówki czy kart kredytowych. Ze względu na te zwyczaje monetaryści uważają, że popyt na pieniądz ma charakter stabilny.
• Monetaryści zakładają, że podaż pieniądza jest wielkością egzogeniczną w stosunku do gospodarki i znajduje się pod kontrolą banku centralnego. Nie uznają, że ilość pieniądza w obiegu zależy również od banków komercyjnych, innych podmiotów gospodarczych i społeczeństwa, których decyzje nie są niezależne od stanu koniunktury. Monetaryści twierdzą, że bank centralny jest w stanie wpływać na procesy gospodarcze poprzez kontrolę wielkości podaży pieniądza.
• Według monetarystów zmiany podaży pieniądza wpływają na kształtowanie zmian nominalnego dochodu narodowego, który jest iloczynem dochodu realnego i poziomu cen (P*Y).
• Pogląd tradycyjnej teorii ilościowej o pieniądzu nie wpływającym na wielkości realne monetaryści przyjmują tylko dla długich okresów.

Zmiany podaży pieniądza w tym okresie powodują jedynie zmiany cen. Natomiast w krótkim okresie monetaryści dopuszczają wpływ podaży pieniądza na wielkość realnego dochodu narodowego. Ich zdaniem w krótkim okresie zmiany podaży pieniądza powodują zarówno zmiany cen, jak również zmiany realnego dochodu narodowego.

Teoria inflacji

Z założeń monetarystów wywodzi się monetarna teoria inflacji: tempo wzrostu cen jest zdeterminowane wielkością podaży pieniądza, którą kontroluje bank centralny. Przyczyną inflacji jest błędna polityka banku centralnego, a jego głównym instrumentem ograniczenia inflacji ma być zmniejszenie dynamiki podaży pieniądza.

"Monetaryści rozszerzyli swoją analizę inflacji na większą liczbę krajów, co doprowadziło do powstania tzw. globalnego monetaryzmu" (Z. Dach, B. Szopa 2004, s. 173)

Monetarna teoria inflacji — artykuły polecane

Monetaryzm — Inflacja — Nierównowaga w bilansie płatniczym — Hiperinflacja — Inflacja krocząca — Inflacja popytowa — Keynesizm — Krzywa Phillipsa — Krzywa IS

Bibliografia

• Brzoza-Brzezina M., Kotłowski J. (2009), Bezwzględna stopa inflacji w gospodarce polskiej, Gospodarka Narodowa, nr 9
• Caban W. (red.) (2001), Ekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dach Z., Szopa B. (2004), Podstawy makroekonomii, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków
• Kaźmierczak A. (2008), Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Księżyk M. (2002), Podstawowe zagadnienia ekonomi, Zakamycze, Kraków
• Księżyk M. (2015), Ekonomia współczesnej gospodarki rynkowej, Wydawnictwa AGH, Kraków
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milewski R. (red.) (2022), Elementarne zagadnienia ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szafrański G. (2011), Krótkoterminowe prognozy polskiej inflacji w oparciu o wskaźniki wyprzedzające, Materiały i studia NBP, nr 263

Autor: Agnieszka Bryja, Paulina Cieśla