Moratorium

Moratorium - zawieszenie, tymczasowe wstrzymanie. Pojęcie stosowane najczęściej w znaczeniu prawniczym: zawieszenie obowiązku świadczeń płatności, np. odsetek kredytu, zmiana formy zapłaty lub terminu.

TL;DR

Moratorium to zawieszenie lub odroczenie działalności lub płatności. Jest stosowane zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Może być używane w celu dostosowania sytuacji lub jako narzędzie do rozwiązania problemów. Moratoria są ustanawiane i zakończane zgodnie z prawem przez autorytatywne organy. W prawie krajowym moratoria mogą dotyczyć różnych dziedzin, takich jak transakcje handlowe, połowy ryb czy zatrudnianie kapelanów. Przykładem moratorium jest również umożliwienie uregulowania długu publicznego w późniejszym terminie. W przypadku niewypłacalności istnieją cztery rodzaje moratoriów. Soy Moratorium w Brazylii było dobrowolnym porozumieniem w celu ochrony lasów deszczowych. Dzięki niemu wylesianie soi znacznie spadło. Sukces tego moratorium wynikał z kontroli nabywców soi, monitoringu i egzekwowania przepisów oraz działań rządu i organizacji pozarządowych.

Moratorium, jako odroczenie lub zawieszenie działalności

Moratorium, jako odroczenie lub zawieszenie działalności, jest szeroko stosowane zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej w celu dostosowania normalnej sytuacji lub domniemanej sytuacji normalnej. W obecnej formie moratorium jest odstępstwem od właściwego lub oczekiwanego przebiegu. Istnieje jedynie jako narzędzie służące określonym celom lub wyjątkowi od zwykłej praktyki. W rzeczywistości moratorium ma swoje niezbędne wartości i jest szczególnie istotne dla rozwiązywania złożonych i trudnych problemów. Innymi słowy, moratorium jest godne poważnego traktowania przez ustawodawców i prawników jako opcja, gdy napotyka się paradoks (W. Yin 2012, s. 321).

Geneza i zastosowanie moratoriów w prawie krajowym

Pojęcie moratorium swoje korzenie posiada w prawie rzymskim i wywodzi się z praescripta moratoria (rozumiane jako odroczenie płatności przyznawanego przez edykt cesarski). Moratorium jako taki instrument było od dawna stosowane w prawie krajowym zarówno w drodze ustawodawstwa, jak i na mocy orzeczeń sądowych. Przykładem zastosowania w moratorium we własnym systemie prawnym może być francuski rząd, który uchwalił prawa moracyjne podczas wojny francusko-pruskiej w XIX wieku. Podobnie jak Francja, także Wielka Brytania podczas pierwszej wojny światowej przyjęła moratoria w transakcjach handlowych. Z kolei w Australii ustawa Moratorium z 1930 r. ogranicza tymczasowo pewne prawa posiadane przez hipoteki, sprzedawców i innych; oraz w celach z tym związanych. Z powodu problemu płynności islandzkiego banku Kaupthing Bank hf. z dniem 24 listopada 2008 r, uzyskał on moratorium na płatności dla wierzycieli przez Sąd Rejonowy w Rejkiawiku. Moratorium zapewniło Kaupthing odpowiednią ochronę przed czynnościami sądowymi i zapewniło uczciwe i odpowiednie traktowanie wszystkich wierzycieli Kaupthing.

Oprócz odroczenia płatności zastosowanie moratoriów w prawie krajowym ma również zastosowanie w bardziej ogólnych sytuacjach w celu zawieszenia działalności w określonym lub nieokreślonym okresie. Na przykład Chiny wprowadziły moratoria dotyczące połowów. Po ataku terrorystycznym z 11 września, Federalne Biuro Więzienia (BOP) Stanów Zjednoczonych Ameryki wdrożyło politykę powszechnego moratorium na zatrudnianie nowych muzułmańskich kapelanów w zakładach BOP (W. Yin 2012, s. 322). Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej wiązało się jednoznacznie z koniecznością wprowadzenia wskaźnika długu publicznego tworzonego w oparciu o założenia Eurostatu. Jednym z narzędzi służącym obniżeniu długu publicznego jest moratorium rozumiane w tym kontekście jako możliwość uregulowania zadłużenia w terminie późniejszym niż wstępnie ustalonym (A. Kuzior 2016, s. 45).

Ustanowienie i zakończenie moratoriów

Zasadniczo moratorium mogłoby zostać ustanowione i zakończone tylko wtedy, gdy zostało ustanowione zgodnie z prawem przez autorytatywne organy lub organy. W praktyce istnieje kilka sytuacji dotyczących ustanawiania i rozwiązywania moratoriów (W. Yin 2012, s. 327):

• Umowa - strony mogłyby ustanowić prawnie wiążące moratoria poprzez dwustronne i wielostronne umowy
• Pogłębienie roszczeń - zamrożenie, odłożenie lub odłożenie sporu i odroczenie ostatecznego rozstrzygnięcia sporu
• Należne prawa i obowiązki - moratorium na wykonywanie praw i obowiązków wynikających z traktatu polega na zalegalizowaniu sytuacji pozornie niezgodnej z prawem, w takim przypadku mają miejsce umowy dotyczące spłaty długów
• Dobrowolne zaangażowanie - jeżeli jednostronne moratorium jest dobrowolnym zobowiązaniem lub poświęceniem, zwykle traktuje się je jako dobrą wolę i przyjmowane z zadowoleniem przez beneficjentów
• Działania jednostronne - moratorium mogłoby zostać wprowadzone na mocy jednostronnego aktu, takiego jak jednostronna decyzja w sprawie moratorium na spłatę długów

Moratoria Zgodnie z ustawą o niewypłacalności

Zgodnie z ustawą o niewypłacalności mogą istnieć cztery rodzaje moratoriów (R. Goode 2011, s. 424):

1. Moratorium na okres, w którym spółka jest w administracji.

2. Trwające tymczasowe moratorium:

• wejście w życie pozasądowego powołania administratora.
• usunięcie wniosku o wydanie nakazu administracyjnego.

3. Moratorium na korzyść małej, kwalifikującej się firmy, będącej przedsiębiorstwem, które nie przechodzi żadnego innego procesu niewypłacalności, w oczekiwaniu na spotkanie w celu rozpatrzenia CVA.

4. Moratorium na podstawie zatwierdzonego CVA.

Brazylijskie Moratorium Sojowe

Brazylijskie Moratorium Sojowe (Soy Moratorium) było pierwszą dobrowolną umową o wylesianiu zerowym wdrożoną w tropikach i ustanowiła etap zarządzania łańcuchem dostaw towarów takich jak wołowina i olej palmowy. W odpowiedzi na presję ze strony sprzedawców detalicznych i organizacji pozarządowych (NGO) główni przedsiębiorcy sojuszu podpisali Soy Moratorium zgadzając się tym samym nie kupować soi uprawianej na gruntach wylesionych po lipcu 2006 r. w brazylijskiej Amazonii. Sojusz przemysłu sojowego rozszerzył Soy Moratorium do maja 2016 r. W ciągu 2 lat poprzedzających porozumienie prawie 30% ekspansji soi nastąpiło poprzez deforestację, a nie przez zastąpienie pastwisk lub innych wcześniej oczyszczonych ziem. Po Soy Moratorium, wylesianie soi drastycznie spadło, spadając do 1% ekspansji w biomerze Amazona do 2014 roku. Sukces Soy Moratorium wynika z szeregu czynników, w tym z ograniczonej liczby nabywców soi, którzy wywierają znaczną kontrolę nad zakupem soi i finansują proste wymagania dotyczące zgodności, usprawnionego i przejrzystego systemu monitorowania i egzekwowania jednoczesnych wysiłków rządu brazylijskiego na rzecz ograniczenia wylesiania oraz aktywny udział organizacji pozarządowych i agencji rządowych (H. K. Gibbs 2015, s. 377).

Moratorium — artykuły polecane

Reklamacja — Prawo wekslowe — Dyrektywa — Pomoc prawna — RODO — Oszustwo — Światowa Organizacja Handlu — Ordynacja podatkowa — Reprywatyzacja

Bibliografia

• Gibbs H. (red.) (2015), Brazil’s Soy Moratorium, Science , nr 347
• Goode R. (2011), Principles of Corporate Insolvency Law, Sweet & Maxwell, Londyn
• Kuzior A. (2016), Wymiary odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju, Etyka biznesu i zrównoważony rozwój, nr 4
• Yin W. (2012), Moratorium in International Law, Chinese Journal of International Law, nr 11

Autor: Jakub Michalik