Makler

Makler to osoba, która pełni funkcje pośrednika w zawieraniu transakcji kupna-sprzedaży: papierów wartościowych, towarów czy usług. Działa w imieniu swego klienta, na jego zlecenie. Ze względu na kryterium przedmiotu transakcji kupna-sprzedaży wyróżniamy:

• maklera papierów wartościowych;
• maklera giełd towarowych;
• maklera morskiego (usług).

TL;DR

Makler papierów wartościowych to osoba pełniąca funkcję pośrednika w transakcjach kupna-sprzedaży. Makler musi być wpisany na listę maklerów i posiadać odpowiednie kwalifikacje. Jego obowiązki to m.in. uczciwe dokonywanie transakcji, rozliczanie operacji, przechowywanie papierów wartościowych. Wpis na listę maklerów jest równoznaczny z uzyskaniem licencji. Skreślenie z listy może nastąpić w przypadku niewłaściwego wykonywania zawodu, naruszenia prawa, skazania za przestępstwo lub na wniosek osoby wpisanej na listę. Istnieje także izba maklerów i samorząd maklerów i doradców, które sprawują kontrolę nad ich działalnością.

Makler papierów wartościowych

Makler papierów wartościowych, to pracownik biura maklerskiego, który przekazuje zlecenia na giełdę w imieniu i na rachunek klienta w zamian za prowizje. Jest pośrednikiem działający na rynku kapitałowym. Inwestor zawiera z maklerem kontrakt, czyli porozumienie obu stron dotyczące ich wzajemnych relacji. Strony tego kontraktu zgadzają się dobrowolnie na zobowiązania wynikające z umowy. Kontakt między nimi ma charakter kontraktu agencyjnego. W jego ramach sprzedawca/nabywca uprawnień wartościowych udziela pośrednikowi pełnomocnictw do działania w jego imieniu. Makler działa na rzecz inwestora jako typowy powiernik [M. Piotrowska 2010, s. 194]

Makler papierów wartościowych to osoba fizyczna wpisana na listę maklerów która: (zgodnie z art. 22. Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. "Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi".):

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzysta w pełni z praw publicznych,
• posiada co najmniej wykształcenie średnie,
• nie była skazana prawomocnym wyrokiem za:

• przestępstwa: przeciwko mieniu, przeciwko dokumentom, przestępstwa gospodarcze, skarbowe, bądź z zakresu publicznego obrotu,
• czy fałszowanie: pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych;

• zdała pozytywnie egzamin przed komisją egzaminacyjną dla maklerów.

Obowiązki i zadania maklera papierów wartościowych

Makler papierów wartościowych (zgodnie z art. 28. ust.2 p.op.o.p.w.1997r.) zobowiązany jest do działania zgodnie z przepisami prawa i zasadami uczciwego obrotu, a także winien mieć na względzie słuszne interesy zleceniodawców. Wykonywanie zawodu maklera pw. możliwe jest tylko w przypadku pozostawania przez osobę wpisaną na listę maklerów papierów wartościowych w stosunku pracy, zlecenia lub innych podobnym stosunku prawnym (zgodnie z art. 25. ust.2 p.op.o.p.w.1997r.):

1. z podmiotem prowadzącym działalność maklerską(domem maklerskim lub bankiem),
2. z bankiem prowadzącym rachunki papierów wartościowych,
3. z towarzystwem funduszy inwestycyjnych lub funduszem inwestycyjnym,
4. z towarzystwem emerytalnym lub funduszem emerytalnym,
5. ze spółką prowadzącą giełdę bądź rynek pozagiełdowy,

Do zadań maklera papierów wartościowych należy:

• obowiązek dotrzymania umów i zobowiązań
• uczciwe dokonywanie transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych na zlecenie klientów (jak również może dokonywać tych transakcji we własnym imieniu, na swój rachunek maklerski);
• rozliczanie tych operacji,
• prowadzenie i obsługa rachunków klientów (rachunki pieniężne, czy rachunki papierów wartościowych), z którymi zawarł umowę,
• składanie ofert papierów wartościowych w publicznym obrocie,
• przechowywanie papierów wartościowych,
• pośredniczenie w procesie nabywania akcji,
• obowiązek równego traktowania w dostępie do rynku i informacji,
• obowiązek dotrzymania tajemnicy transakcji,
• obowiązek ochrony własności klienta,
• umożliwienie swobodnego rozwiązania umowy przez klienta umowy o świadczenie usługi maklerskiej [M. Piotrowska (2010), s. 199]

Wpis na liste maklerów papierów wartościowych, skreślenie

Wpisanie na listę maklerów papierów wartościowych jest równoznaczne z uzyskaniem uprawnień do wykonywania zawodu, czyli otrzymaniem licencji, którą obecnie wydaje Komisja Nadzoru Finansowego (dawniej Komisja Papierów Wartościowych i Giełd). Przy czym wpisu tego dokonuje się na wniosek zainteresowanego, czyli osoby, która zdała pozytywnie egzamin na maklera papierów wartościowych (zgodnie z art. 23 ust.2 p.op.o.p.w.1997r.) w terminie 3 miesięcy od daty złożenia egzaminu. Skreślenia z tej listy również dokonuje Komisja Nadzoru Finansowego (zgodnie z art. 26-27 ust.2 p.op.o.p.w.1997r.), gdy (dojdzie do realizacji konkretnego zdarzenia lub na wniosek):

• ma miejsce nienależyte wykonywanie zawodu lub naruszenie prawa w związku z jego wykonywaniem,
• na skutek skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa, lub pozbawienia praw publicznych;
• w razie całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia,
• na wniosek osoby wpisanej na listę,
• na skutek śmierci osoby wpisanej na listę.

Wyróżnia się także obligatoryjne skreślenie z tej listy - ma to miejsce wówczas, gdy nie pracuje się w zawodzie przez okres kolejnych 3 lat. Skreślenie z listy maklerów papierów wartościowych jest ostateczne i kategoryczne, przez co dana osoba nie może być kolejny raz wpisana na tę listę, nie może ponownie wykonywać zawodu maklera papierów wartościowych. Makler naruszający przepisy prawa lub zasady wykonywania zawodu może zostać zawieszony w wykonywaniu swojego zawodu, a ściślej mówiąc jego uprawnienia do wykonywania zawodu na okres od 3 do 6 miesięcy na podstawie decyzji administracyjnej KNF. Co więcej lista skreślonych maklerów i zawieszonych w uprawnieniach do wykonywania zawodu maklera papierów wartościowych podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego.

Organy giełdowe

Izba maklerów to jeden z organów giełdy. Jest organem przedstawicielskim maklerów, którego zadaniem jest sprawowanie kontroli nad ich działalnością, rozdziela między nich pracę, a także rozstrzyga powstałe między nimi spory.

Samorząd maklerów i doradców to organ, do którego musi należeć każdy z maklerów, który jest wpisany na listę maklerów lub doradców. Przynależność ta jest obowiązkowa. Zadaniami samorządu jest między innymi kontrolowanie należytego wykonywania zawodu przez maklerów oraz doradców, szczególnie orzekanie w sprawach dotyczących etyki zawodowej wewnątrz tej grupy, a także reprezentowanie maklerów i doradców oraz ochrona ich interesów zawodowych. [W. Dębski (2014), s. 165]

Makler — artykuły polecane

Broker — Broker ubezpieczeniowy — Komisja Papierów Wartościowych i Giełd — Notariusz — Agencja ubezpieczeniowa — Beneficjent rzeczywisty — Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi — Powiernik — Doradca inwestycyjny

Bibliografia

• Bartkowiak M. (2003), Etyka zawodowa maklerów papierów wartościowych i doradców inwestycyjnych, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, Rok LXV, Zeszyt 3
• Bączyk M., Koziński M., Michalski M., Pyzioł W., Szumański A., Weiss I. (2000), Papiery wartościowe, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Zakamcze
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• GPW (2016), Regulamin Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Warszawa
• Miklaszewska E. (2003), Podstawy finansów i bankowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Piotrowska M. (2010), Ekonomia 10. Mikroekonomia i ekonomia instytucjonalna, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski. Dz.U. 2001 nr 138 poz. 1545
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Dz.U. 1997 nr 118 poz. 754
• Ustawa z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych. Dz.U. 2000 nr 103 poz. 1099

Autor: Monika Sobczyk, Izabela Nosek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.