Wolontariat

Wolontariat (z łac. Voluntas) oznacza dobrą wolę lub dobrowolność. Jest to działanie podejmowane bezinteresownie oraz świadomie na rzecz innych osób, z wyłączeniem związków rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskich. Działalność ta polega przede wszystkim na poświęceniu energii i czasu na rzecz potrzebujących. Ma również charakter bezpłatny - wyjątkiem są poniesione koszty w ramach wykonywania określonego świadczenia. Wszelkie kwestie dot. wolontariatu są regulowane przez Ustawę z dn. 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (S. Leszczyński 2012, s 131-132). W szerszym ujęciu wolontariat przedstawia D. Moroń i do tego pojęcia zalicza (D. Moroń 2009, Wolontariat w trzecim sektorze. Prawo i praktyka, s. 38):

• "wolontariat w rozumieniu ustawowym,
• wolontariat w sektorze prywatnym,
• tzw. wolontariat pracowniczy,
• aktywność członków organizacji,
• pracę społeczną asystentów,
• pracę społeczną bez pośrednictwa instytucjonalnego".

Termin wolontariat pod obecną postacią funkcjonuje dopiero od 1993r. Wcześniej wolontariat był definiowany jako "bezpłatna forma stażu w szpitalu lekarza zdobywającego praktykę" (red M. Bełdowska, Wolontariat w Ośrodkach Pomocy społecznej, s. 11).

TL;DR

Wolontariat to działanie podejmowane dobrowolnie i bezinteresownie na rzecz innych osób. Istnieje wiele rodzajów wolontariatu, takich jak stały, akcyjny, zagraniczny i praktyki. Wolontariat może pełnić funkcje edukacyjną, formacyjną, mobilizacyjną, instytucjonalną, operacyjną, wizerunkową i integracyjną. Wolontariat pracowniczy to działalność pracowników na rzecz organizacji pozarządowych, która może przybierać różne formy.

Wolontariusz

Ustawa z dn. 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie przedstawia następującą definicję wolontariusza - "wolontariuszem jest każdy, kto ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie" (Dz.U. z 2010r., Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.).

Osoba, która jest chętna, aby zostać wolontariuszem i nieść pomoc innym, powinna odznaczać się następującymi cechami (red J. Józefiak 2015, s. 12):

• odwagą,
• chęcią do zdobywania wiedzy,
• gotowością poznawania ludzi,
• wrażliwością,
• odpowiedzialnością,
• silną motywacją do świadczenia pomocy na rzecz innych,
• optymistycznym nastawieniem do otoczenia,
• uczciwością,
• bezinteresownością.

Typy Wolontariatu

W literaturze, ze względu na różnorakie kryteria, wyróżnia się wiele rodzajów wolontariatów. D. Moroń w swojej publikacji proponuje następujące typy wolontariatu (D. Moroń 2009, Wolontariat w trzecim sektorze. Prawo i praktyka, s. 44-45):

• "wolontariat stały,
• wolontariat akcyjny,
• wolontariat zagraniczny,
• praktyki i staże".

Wolontariat stały - wolontariusz wykonuje określoną pracę na rzecz organizacji w sposób ciągły, długookresowy.

Wolontariat akcyjny - w tym przypadku wolontariusze są zatrudniani przez organizację przy jednorazowych bądź cyklicznych akcjach, które odbywają się raz na 3 lub 6 miesięcy.

Wolontariat zagraniczny - polega na przeprowadzaniu międzynarodowych wymian wolontariuszy. Wolontariusze świadczą wówczas pomoc na rzecz organizacji zagranicą. W zamian otrzymują zakwaterowanie, wyżywienie, kurs języka urzędowego oraz kieszonkowe.

Praktyki i staże - w sytuacji, gdy są podejmowane dobrowolnie oraz nieodpłatnie, również stają się rodzajem wolontariatu (D. Moroń 2009, s. 44-45).

Poza ww. istnieją jeszcze inne rodzaje wolontariatu. Ze względu na ilość zaangażowanych osób wyróżnia się wolontariat indywidualny oraz grupowy. W dobie dzisiejszej technologii powstał nowy typ wolontariatu - tzw. e-wolontariat. Może on polegać na wykonywaniu różnych prezentacji, tłumaczeniu tekstów czy udzielaniu porad na forach (S. Leszczyński 2012, s. 133).

Funkcje Wolontariatu

Wolontariat może pełnić wiele następujących funkcji (red A. Koszowska2012, Wolontariat w bibliotece - informacje praktyczne i wskazówki dla bibliotekarzy, s. 3):

• "Edukacyjną,
• Formacyjną,
• Mobilizacyjną,
• Instytucjonalną
• Operacyjną,
• Wizerunkową,
• Integracyjną".

Wolontariat poprzez funkcję edukacyjną przekazuje wiedzę i umiejętności zarówno organizacji, jaki i wolontariuszowi, który został zaproszony do współpracy. Funkcja formacyjna uczy z kolei takich wartości, jak odpowiedzialność czy partnerstwo. Poprzez funkcję mobilizacyjną wolontariat na możliwość mobilizowania społeczeństwa do podjęcia działania zarówno na rzecz siebie, jak i na innych osób. Dzięki pracy i zaangażowaniu wolontariuszy organizacje pozarządowe realizują cele społeczne oraz mają swoją ciągłość, energię do rozwoju oraz sens - jest to tzw. funkcja instytucjonalna. W ramach funkcji operacyjnej wolontariusze świadczą swoją pomoc, wykonując określone prace nieodpłatnie. Wolontariat ze względu na swoja popularność ma również duży wpływ na wizerunek organizacji, dlatego większość przedsiębiorstw chce obecnie zatrudniać wolontariuszy. Ostatnią funkcją, jaką pełni wolontariat, jest funkcja integracyjna. Poprzez wolontariat możliwe jest nawiązywanie i budowanie wszelkich kontaktów czy relacji między ludźmi w danej społeczności (red A. Koszowska 2012, s. 3).

Wolontariat pracowniczy

W Polsce wolontariat pracowniczy nie jest regulowany prawnie i jest odmianą szeroko pojętego wolontariatu. Wolontariat jest jednym z narzędzi społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Według W. Leońskiego wolontariat pracowniczy to "działania polegające na podejmowaniu i wspieraniu przez przedsiębiorstwo działalności pracowników na rzecz organizacji pozarządowych i określonych przepisami prawa instytucji". (W. Leoński 2015, Wolontariat pracowniczy jako jedno z narzędzi CSR, s. 236). W uproszczeniu pojęcie to można definiować jako dobrowolne i nieodpłatne zaangażowanie się pracowników w działalność na rzecz organizacji i instytucji społecznych (A. Bejma 2012, s. 39). Formy wolontariatu pracowniczego (K. Lorecka 2011, Wolontariat pracowniczy w praktyce, s. 22):

• "akcyjny,
• długofalowy,
• indywidualny,
• grupowy,
• kompetencyjny,
• ogólnospołeczny".

Akcyjna oraz długofalowa (stała) forma wolontariatu pracowniczego to formy wyróżnione na podstawie kryterium okresu pracy wolontariusza. Wolontariat akcyjny to świadczenie pomocy na rzecz innych kilka razy w ciągu roku, zaś wolontariat długofalowy polega na trwałej pomocy przez cały rok, np. kilka razy w tygodniu. Wolontariat pracowniczy indywidualny i grupowy różnią się liczbą wolontariuszy przy wykonywaniu określonego działania. Jeśli mamy do czynienia z działaniem 2 wolontariuszy, mowa już o grupowej formie wolontariatu pracowniczego. Wolontariat pracowniczy kompetencyjny odnosi się do specjalistycznej wiedzy i umiejętności pracownika, które przyczynią się jego działalności dobroczynnej, np. specjalista IT może prowadzić kursy o tej tematyce dla beneficjentów. Wolontariat pracowniczy ogólnospołeczny polega na wykorzystaniu osobistych umiejętności pracownika. Dotyczy to także obszaru kompetencji osobistych, np. związanych z zainteresowaniami czy pasją (K. Lorecka 2011, s. 22).

Wolontariat — artykuły polecane

Zawód — Filantropia — Relacje międzyludzkie — Turystyka motywacyjna — Pro Bono — Wolontariat pracowniczy — Kształcenie ustawiczne — Kumoterstwo — Pakiet

Bibliografia

• Bejma A. (2012), Wolontariat w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej. Prawo i praktyka, OW Oficyna Wydawnictwa ASPRA, Warszawa
• Bełdowska M. (red.) (2009), Wolontariat w Ośrodkach Pomocy społecznej, Centrum Wolontariatu w Warszawie
• Józefiak J. (2015), Wolontariat w Szkole Poradnik dla uczniów - wolontariuszy, Fundacja Rozwoju Regionalnego Viribus Unitis, Nowy Sącz
• Koszowska A. (red.) (2012), Wolontariat w bibliotece - informacje praktyczne i wskazówki dla bibliotekarzy, FRSI, Warszawa
• Leoński W. (2015), Wolontariat pracowniczy jako jedno z narzędzi CSR, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Ekonomia, nr 401
• Leszczyński S. (2012), Wolontariat - definicja, typy, readaptacja społeczna, Ogrody Nauk i Sztuk, nr 2
• Lorecka K. (2011), Wolontariat pracowniczy w praktyce, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Warszawa
• Moroń D. (2009), Wolontariat w trzecim sektorze. Prawo i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873

Autor: Julia Przyborowska