Różnorodność biologiczna: Różnice pomiędzy wersjami
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[Różnorodność]] biologiczna (ang. Biodiversity)-''' to bogactwo i rozmaitość form życia. Pojęcie to jest ogólne i elastyczne, dlatego pasuje do opisania różnych problemów i badań. Bioróżnorodność jest użyteczna w organizowaniu działań ochronnych każdego szczebla (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski 2009, s. 116) | |||
"Obejmuje wielorakość gatunków, biocenoz, ekosystemów, krajobrazów oraz genów. Jest czynnikiem kształtującym biosferę, a jej istnienie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie przyrody i bezpośrednio wpływa na warunki bytowania człowieka". (G. Łabno 2007, s. 330) | |||
"Do różnorodności biologicznej zalicza się także odmiany i rasy gatunków wytworzonych przez człowieka w ramach hodowli". (''Encyklopedia Gazety Wyborczej'' 2005, s. 140) | |||
==TL;DR== | |||
Różnorodność biologiczna to bogactwo i różnorodność form życia. Można ją rozpatrywać na różnych poziomach, takich jak genetyczny, gatunkowy i ekosystemalno-siedliskowy. W Polsce występuje duża różnorodność biologiczna, ze względu na różne obszary geograficzne. Unia Europejska ma strategię ochrony różnorodności biologicznej do 2020 roku, która ma na celu zatrzymanie utraty bioróżnorodności i odbudowę ekosystemów. Utrata różnorodności biologicznej ma negatywne konsekwencje dla środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Programy ochrony zagrożonych gatunków są stosowane w celu zatrzymania utraty różnorodności biologicznej. | |||
==Poziomy bioróżnorodności== | ==Poziomy bioróżnorodności== | ||
| Linia 24: | Linia 13: | ||
# '''Gatunkowy-''' ilość gatunków przypadająca na jednostkę obszaru lub ich liczba w tym środowisku; | # '''Gatunkowy-''' ilość gatunków przypadająca na jednostkę obszaru lub ich liczba w tym środowisku; | ||
# '''Ekosystemalno-siedliskowy (ekologiczny)-''' dotyczy systemów ekologicznych, jest to wielorakość oraz odmienność siedlisk, utrzymująca różnorodność zasiedlonych w nich grup organizmów oraz ich biocenoz (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski 2009, s. 116-117). | # '''Ekosystemalno-siedliskowy (ekologiczny)-''' dotyczy systemów ekologicznych, jest to wielorakość oraz odmienność siedlisk, utrzymująca różnorodność zasiedlonych w nich grup organizmów oraz ich biocenoz (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski 2009, s. 116-117). | ||
<google> | |||
<google>n</google> | |||
==Różnorodność biologiczna w Polsce== | ==Różnorodność biologiczna w Polsce== | ||
Bioróżnorodność w Polsce jest wystarczająco dobrze znana. Na jej terenie istnieje ok. 70 tys. gatunków, obejmujących: | Bioróżnorodność w Polsce jest wystarczająco dobrze znana. Na jej terenie istnieje ok. 70 tys. gatunków, obejmujących: | ||
* gatunki roślin naczyniowych | * gatunki roślin naczyniowych - ok. 2,7 tys. | ||
* gatunki zwierząt | * gatunki zwierząt - 33-45 tys. (w tym gatunki kręgowców - ok. 600). | ||
Różnorodność biologiczna w Polsce '''jest dość duża''', gdyż zajmuje obszary morskie, nadmorskie, nizinne i górskie. Na jej terytorium sporo gatunków posiada własne granice zasięgów (północne, południowe, wschodnie i zachodnie), ponieważ Polska usytuowana jest na pograniczu dwóch klimatów: kontynentalnego oraz atlantyckiego (''Encyklopedia Gazety Wyborczej'' 2005, s. 141). | Różnorodność biologiczna w Polsce '''jest dość duża''', gdyż zajmuje obszary morskie, nadmorskie, nizinne i górskie. Na jej terytorium sporo gatunków posiada własne granice zasięgów (północne, południowe, wschodnie i zachodnie), ponieważ Polska usytuowana jest na pograniczu dwóch klimatów: kontynentalnego oraz atlantyckiego (''Encyklopedia Gazety Wyborczej'' 2005, s. 141). | ||
==Ochrona różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej== | ==Ochrona różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej== | ||
Ochrona bioróżnorodności to jeden z czterech głównych zakresów działania Unii Europejskiej od kilku lat. Jednak pomimo tego do 2010 r. nie zatrzymano procesów utraty różnorodności biologicznej. Dlatego też, właśnie wtedy powstała Strategia: ''' | Ochrona bioróżnorodności to jeden z czterech głównych zakresów działania Unii Europejskiej od kilku lat. Jednak pomimo tego do 2010 r. nie zatrzymano procesów utraty różnorodności biologicznej. Dlatego też, właśnie wtedy powstała [[Strategia]]: '''"Nasze [[ubezpieczenie]] na życie i nasz [[kapitał]] naturalny - Unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020"''', której głównym celem jest zatrzymanie procesów straty bioróżnorodności oraz zniszczenia zastosowania ekosystemów w państwach Unii Europejskiej do 2020 r. Wiążę się to z szybszym przejściem UE na gospodarkę, która jest proekologiczna (korzysta z zasobów naturalnych) oraz odbudową ekosystemów. | ||
Nowa Strategia uświadamia nam, że coraz poważniej myślimy o '''ochronie bioróżnorodności''', gdyż jest to pierwsze takie ujęcie, w którym wyznaczone są konkretne daty oraz mierzalne korzyści z celów, które zostaną osiągnięte. | Nowa Strategia uświadamia nam, że coraz poważniej myślimy o '''ochronie bioróżnorodności''', gdyż jest to pierwsze takie ujęcie, w którym wyznaczone są konkretne daty oraz mierzalne korzyści z celów, które zostaną osiągnięte. | ||
Uwzględnia Ona również, że bioróżnorodność poza wartością samą w sobie, posiada także istotną wartość gospodarczą, która bardzo rzadko jest brana pod uwagę w rachunku ekonomicznym. | Uwzględnia Ona również, że bioróżnorodność poza wartością samą w sobie, posiada także istotną [[wartość]] gospodarczą, która bardzo rzadko jest brana pod uwagę w rachunku ekonomicznym. | ||
Strategia ta jest wraz z Programem Natura 2000 czołowym narzędziem UE pomagającym działać przeciw stratom bioróżnorodności (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-50). | Strategia ta jest wraz z Programem Natura 2000 czołowym narzędziem UE pomagającym działać przeciw stratom bioróżnorodności (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-50). | ||
==Utrata bioróżnorodności== | ==Utrata bioróżnorodności== | ||
Utrata różnorodności biologicznej powoduje znaczące skutki w: środowisku, gospodarce i społeczeństwie na całym świecie. | Utrata różnorodności biologicznej powoduje znaczące skutki w: środowisku, gospodarce i społeczeństwie na całym świecie. | ||
Ubytki bioróżnorodności wywołują załamanie wielu czynności ekosystemów o zasadniczej wadze dla podtrzymania zdrowia ludności, tj. bezpieczeństwo żywnościowe, woda pitna, czyste powietrze oraz środki lecznicze. | Ubytki bioróżnorodności wywołują załamanie wielu czynności ekosystemów o zasadniczej wadze dla podtrzymania zdrowia ludności, tj. bezpieczeństwo żywnościowe, woda pitna, czyste powietrze oraz środki lecznicze. | ||
Strata różnorodności biologicznej wpływa również na zatrudnienie, gdyż jedna szósta miejsc zatrudnienia w Europie jest w różnoraki sposób powiązana z przyrodą oraz bioróżnorodnością (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-46). | [[Strata]] różnorodności biologicznej wpływa również na [[zatrudnienie]], gdyż jedna szósta miejsc zatrudnienia w Europie jest w różnoraki sposób powiązana z przyrodą oraz bioróżnorodnością (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-46). | ||
Wyginięcie któregokolwiek gatunku na Ziemi powoduje trwały ubytek w różnorodności biologicznej, gdyż umiera gatunek, a wraz z nim kombinacja genów. Skutkiem tego jest mniej zrównoważony ekosystem. Dlatego też konstruuje się programy zatrzymania gatunków, które są zagrożone wyginięciem: | Wyginięcie któregokolwiek gatunku na Ziemi powoduje trwały ubytek w różnorodności biologicznej, gdyż umiera gatunek, a wraz z nim kombinacja genów. Skutkiem tego jest mniej zrównoważony [[ekosystem]]. Dlatego też konstruuje się programy zatrzymania gatunków, które są zagrożone wyginięciem: | ||
* In situ (w środowisku życia) | * In situ (w środowisku życia) | ||
* Ex situ (poza środowiskiem życia) | * Ex situ (poza środowiskiem życia) | ||
(''Encyklopedia Gazety Wyborczej'' 2005, s. 141). | |||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Miasto]]}} — {{i5link|a=[[Ochrona środowiska]]}} — {{i5link|a=[[Bioróżnorodność]]}} — {{i5link|a=[[Zmiany klimatu]]}} — {{i5link|a=[[Gospodarka morska]]}} — {{i5link|a=[[Konurbacja]]}} — {{i5link|a=[[Biosfera]]}} — {{i5link|a=[[Zielona rewolucja]]}} — {{i5link|a=[[Zanieczyszczenie powietrza]]}} — {{i5link|a=[[Analiza prospektywna]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | |||
* Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. (2009), ''Ochrona środowiska przyrodniczego'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | * Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. (2009), ''Ochrona środowiska przyrodniczego'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Grzywacz A. (2015), ''[https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-00d28ac2-56dc-4434-b181-9db88dab5072/c/Grzywacz_2_gatunkowa.pdf Gatunkowa różnorodność biologiczna grzybów terenów leśnych]'', Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, zeszyt 44 | |||
* Grzywacz | * Kalinowska A. (2015), ''[https://adaptcity.pl/wp-content/uploads/2015/11/MIA.IDEAOSTAT_WER.-i-DRUKOWANIE.pdf#page=63 Różnorodność biologiczna w miastach-ofiara czy beneficjent zmian klimatu?]'', Miasto Idealne-Miasto Zrównoważone | ||
* Kalinowska A. (2015), ''[ | |||
* Łabno G. (2007), ''Ekologia słownik encyklopedyczny'', Wydawnictwo Europa, Wrocław | * Łabno G. (2007), ''Ekologia słownik encyklopedyczny'', Wydawnictwo Europa, Wrocław | ||
* Marczak D., Pepłowska-Marczak D., Masiarz J., Tyburski Ł. (2018), '' | * Marczak D., Pepłowska-Marczak D., Masiarz J., Tyburski Ł. (2018), ''Pożar i przypłaszczek jako czynniki kształtujące różnorodność biologiczną borów sosnowych w Kampinoskim Parku Narodowym'', Pepłowska-, , , , Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, zeszyt 54 | ||
* Sienkiewicz J. (2013), ''[http://www.iung.pulawy.pl/PJA/wydane/14/PJA14_5.pdf Ochrona różnorodności biologicznej w krajach UE do 2020 r. | * Rawicz J. (red.) (2005), ''Encyklopedia Gazety Wyborczej'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Sienkiewicz J. (2013), ''[http://www.iung.pulawy.pl/PJA/wydane/14/PJA14_5.pdf Ochrona różnorodności biologicznej w krajach UE do 2020 r.-nowa strategia europejska]'', Polish Journal of Agronomy, nr 14 | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Aleksandra Zięba}} | {{a|Aleksandra Zięba}} | ||
[[Kategoria:Ochrona przyrody]] | |||
{{#metamaster:description|Różnorodność biologiczna - bogactwo form życia i ekosystemów. Kluczowy czynnik dla biosfery i człowieka.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 20:14, 8 sty 2024
Różnorodność biologiczna (ang. Biodiversity)- to bogactwo i rozmaitość form życia. Pojęcie to jest ogólne i elastyczne, dlatego pasuje do opisania różnych problemów i badań. Bioróżnorodność jest użyteczna w organizowaniu działań ochronnych każdego szczebla (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski 2009, s. 116)
"Obejmuje wielorakość gatunków, biocenoz, ekosystemów, krajobrazów oraz genów. Jest czynnikiem kształtującym biosferę, a jej istnienie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie przyrody i bezpośrednio wpływa na warunki bytowania człowieka". (G. Łabno 2007, s. 330)
"Do różnorodności biologicznej zalicza się także odmiany i rasy gatunków wytworzonych przez człowieka w ramach hodowli". (Encyklopedia Gazety Wyborczej 2005, s. 140)
TL;DR
Różnorodność biologiczna to bogactwo i różnorodność form życia. Można ją rozpatrywać na różnych poziomach, takich jak genetyczny, gatunkowy i ekosystemalno-siedliskowy. W Polsce występuje duża różnorodność biologiczna, ze względu na różne obszary geograficzne. Unia Europejska ma strategię ochrony różnorodności biologicznej do 2020 roku, która ma na celu zatrzymanie utraty bioróżnorodności i odbudowę ekosystemów. Utrata różnorodności biologicznej ma negatywne konsekwencje dla środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Programy ochrony zagrożonych gatunków są stosowane w celu zatrzymania utraty różnorodności biologicznej.
Poziomy bioróżnorodności
Różnorodność biologiczną (nazywaną również bioróżnorodnością) możemy rozpatrywać na różnych poziomach systemu żywej materii. Głównie omawia się niżej wymienione poziomy bioróżnorodności:
- Genetyczny- różnorodność genetyczna znajdująca się wewnątrz gatunku lub populacji, wyrażana przeważnie przez poziom heterozygotyczności;
- Gatunkowy- ilość gatunków przypadająca na jednostkę obszaru lub ich liczba w tym środowisku;
- Ekosystemalno-siedliskowy (ekologiczny)- dotyczy systemów ekologicznych, jest to wielorakość oraz odmienność siedlisk, utrzymująca różnorodność zasiedlonych w nich grup organizmów oraz ich biocenoz (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski 2009, s. 116-117).
Różnorodność biologiczna w Polsce
Bioróżnorodność w Polsce jest wystarczająco dobrze znana. Na jej terenie istnieje ok. 70 tys. gatunków, obejmujących:
- gatunki roślin naczyniowych - ok. 2,7 tys.
- gatunki zwierząt - 33-45 tys. (w tym gatunki kręgowców - ok. 600).
Różnorodność biologiczna w Polsce jest dość duża, gdyż zajmuje obszary morskie, nadmorskie, nizinne i górskie. Na jej terytorium sporo gatunków posiada własne granice zasięgów (północne, południowe, wschodnie i zachodnie), ponieważ Polska usytuowana jest na pograniczu dwóch klimatów: kontynentalnego oraz atlantyckiego (Encyklopedia Gazety Wyborczej 2005, s. 141).
Ochrona różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej
Ochrona bioróżnorodności to jeden z czterech głównych zakresów działania Unii Europejskiej od kilku lat. Jednak pomimo tego do 2010 r. nie zatrzymano procesów utraty różnorodności biologicznej. Dlatego też, właśnie wtedy powstała Strategia: "Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny - Unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020", której głównym celem jest zatrzymanie procesów straty bioróżnorodności oraz zniszczenia zastosowania ekosystemów w państwach Unii Europejskiej do 2020 r. Wiążę się to z szybszym przejściem UE na gospodarkę, która jest proekologiczna (korzysta z zasobów naturalnych) oraz odbudową ekosystemów.
Nowa Strategia uświadamia nam, że coraz poważniej myślimy o ochronie bioróżnorodności, gdyż jest to pierwsze takie ujęcie, w którym wyznaczone są konkretne daty oraz mierzalne korzyści z celów, które zostaną osiągnięte.
Uwzględnia Ona również, że bioróżnorodność poza wartością samą w sobie, posiada także istotną wartość gospodarczą, która bardzo rzadko jest brana pod uwagę w rachunku ekonomicznym.
Strategia ta jest wraz z Programem Natura 2000 czołowym narzędziem UE pomagającym działać przeciw stratom bioróżnorodności (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-50).
Utrata bioróżnorodności
Utrata różnorodności biologicznej powoduje znaczące skutki w: środowisku, gospodarce i społeczeństwie na całym świecie.
Ubytki bioróżnorodności wywołują załamanie wielu czynności ekosystemów o zasadniczej wadze dla podtrzymania zdrowia ludności, tj. bezpieczeństwo żywnościowe, woda pitna, czyste powietrze oraz środki lecznicze.
Strata różnorodności biologicznej wpływa również na zatrudnienie, gdyż jedna szósta miejsc zatrudnienia w Europie jest w różnoraki sposób powiązana z przyrodą oraz bioróżnorodnością (J. Sienkiewicz 2013, s. 45-46).
Wyginięcie któregokolwiek gatunku na Ziemi powoduje trwały ubytek w różnorodności biologicznej, gdyż umiera gatunek, a wraz z nim kombinacja genów. Skutkiem tego jest mniej zrównoważony ekosystem. Dlatego też konstruuje się programy zatrzymania gatunków, które są zagrożone wyginięciem:
- In situ (w środowisku życia)
- Ex situ (poza środowiskiem życia)
(Encyklopedia Gazety Wyborczej 2005, s. 141).
| Różnorodność biologiczna — artykuły polecane |
| Miasto — Ochrona środowiska — Bioróżnorodność — Zmiany klimatu — Gospodarka morska — Konurbacja — Biosfera — Zielona rewolucja — Zanieczyszczenie powietrza — Analiza prospektywna |
Bibliografia
- Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. (2009), Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Grzywacz A. (2015), Gatunkowa różnorodność biologiczna grzybów terenów leśnych, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, zeszyt 44
- Kalinowska A. (2015), Różnorodność biologiczna w miastach-ofiara czy beneficjent zmian klimatu?, Miasto Idealne-Miasto Zrównoważone
- Łabno G. (2007), Ekologia słownik encyklopedyczny, Wydawnictwo Europa, Wrocław
- Marczak D., Pepłowska-Marczak D., Masiarz J., Tyburski Ł. (2018), Pożar i przypłaszczek jako czynniki kształtujące różnorodność biologiczną borów sosnowych w Kampinoskim Parku Narodowym, Pepłowska-, , , , Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, zeszyt 54
- Rawicz J. (red.) (2005), Encyklopedia Gazety Wyborczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Sienkiewicz J. (2013), Ochrona różnorodności biologicznej w krajach UE do 2020 r.-nowa strategia europejska, Polish Journal of Agronomy, nr 14
Autor: Aleksandra Zięba
