Przywództwo

Przywództwo jest definiowane na różne sposoby, ponieważ jest to określenie, które nie ma uznanej i przyjętej jednej definicji. W szerokim rozumieniu można przywództwo rozumieć jako umiejętność wpływania na jednostki lub grupę w celu uzyskania określonych efektów. W zarządzaniu należy rozumieć jako zdolność do wpływania na zachowania pracowników w celu realizacji określonych celów. Przywództwo opiera się przede wszystkim na autorytecie danej osoby, a także władzy, którą inni dobrowolnie akceptują. Przywództwo to ustalanie kierunku, wypracowywanie wizji przyszłości organizacji, jak również nadawanie kierunku działań ludzi. Przywództwo to również motywowanie i inspirowanie, wyzwalanie energii w ludziach. Przywództwo jest niezbędne do tworzenia zmian, a zarządzanie do systematycznego uzyskiwania wyników. Dobry menadżer to przywódca.

TL;DR

Artykuł omawia definicję przywództwa i jego różnice w stosunku do zarządzania. Przedstawia cztery paradygmaty przywództwa: klasyczny, transakcyjny, wizjonerski i organiczny. Podkreśla, że skuteczny przywódca stosuje trzy podejścia jednocześnie: zorientowane na zadania, zorientowane na relacje społeczne i zorientowane na partycypację. Wskazuje również siedem cech dobrego lidera: entuzjazm, uczciwość, stanowczość, sprawiedliwość, serdeczność, pokora i pewność siebie. Artykuł kończy się omówieniem genezy przywództwa w różnych kulturach i epokach.

Przywództwo a zarządzanie

Przywództwo ma obszary wspólne z zarządzaniem, jak i takie, które pokazują jak różne są te definicje. Najczęściej jednak uważa się, że te dwa pojęcia są odrębne, które w dużym stopniu nakładają. Przyjąć można, że zarządzaniem jest realizowanie celów wyznaczonych przez kogoś innego. Natomiast każda dobrze zarządzana firma potrzebuje czegoś więcej, dlatego przywództwo posiada pięć elementów dodatkowych, którymi są:

• wyznaczanie kierunku działania,
• dostarczane inspiracji
• budowanie zespołów
• dawanie przykładu
• bycie akceptowanym

Tab. 1 "Funkcje zarządzania a funkcje przywództwa"

Zarządzanie	Przywództwo
Planowanie/budżetowanie: ustalenie planu działania i rozkładu czasu, alokacja zasobów	Wyznaczanie celu: kreowanie wizji, ustalenie strategii, wyjaśnianie ogólnych założeń,
Organizowanie i angażowanie pracowników: przydział stanowisk, ustalenie zasad i procedur, opracowanie struktury	Ukierunkowanie pracowników: komunikowanie celów, budowanie koalicji i zespołów, poszukiwanie zaangażowania
Rozwiązywanie problemów: podejmowanie działań korygujących, tworzenie kreatywnych rozwiązań, rozwijanie bodźców i zachęt	Motywowanie i inspirowanie: pobudzanie i inspirowanie do działań, delegowanie uprawnień, zaspokajanie potrzeb grupy

źródło: Karaszewski R., Przywództwo w środowisku globalnego biznesu, Toruń 2008, str 68

Paradygmaty przywództwa

• KLASYCZNY - okres: od starożytności do lat 70 XX w. Dominacja przywódcy jest oparta na szacunku i (lub) władzy, służąca wydawaniu poleceń i kontrolowaniu. Źródłem zaangażowania członków grupy jest strach przed przywódcą lub ze względu na szacunek do niego, dążą do zdobycia nagrody lub uniknięcia kary. Wizja przywódcy nie jest konieczna, aby zapewnić sobie posłuszeństwo członków grupy.
• TRANSAKCYJNY - okres: od lat 70 do połowy lat 80 XX w. Wpływ wywierany na członków grupy w kontaktach osobistych oraz uwzględnienie ich opinii i odczuć. Tworzenie odpowiedniego środowiska dla zarządzania. Źródłem zaangażowania członków grupy jest wynegocjowane nagrody, umowy i oczekiwania. Wizja znów nie jest konieczna i może nie być nigdy wyartykułowana.
• WIZJONERSKI - okres: od połowy lat 80. XX w do 200r. Przywódca jest inspiratorem grupy. Źródłem zaangażowania członków grupy jest wspólna wizja, charyzma przywódcy oraz zindywidualizowane podejście do osób w grupie. Wizja dla przywódcy jest najważniejsza, a członkowie grupy mogą wnosić własny wkład w nią.
• ORGANICZNY - okres: po 2000r. Przywódca wspólnie wraz z członkami interpretują otoczenie grupy. Przywódcy mogą się wyłaniać spośród grupy zamiast być wyznaczani. Źródłem zaangażowania członków grupy jest popieranie wartości i procesów wspólnych dla danej grupy. Wizja wyłania się w grupie i jest ważnym elementem kultury organizacji.

Style przywództwa podnoszące efektywność

Badacze dowiedli, że przywódca, którego zachowania są najbardziej efektywne, stosuje trzy podejścia jednocześnie:

• styl zorientowany na zadania - skuteczni przywódcy koncentrują się na takich działaniach jak planowanie i koordynowanie pracy podwładnych, służenie pomocą, przejrzyste komunikowanie zadań i celów, kierowanie podwładnymi tak, aby rozumieli cele działania
• styl zorientowany na relacje społeczne - wspieranie psychiczne podwładnych, przyjacielskość, pomoc, nastawienie na relacje międzyludzkie, próba rozumienia problemów, okazywanie zaufania i akceptacji podwładnych,
• styl zorientowany na partycypacje - przywódca włącza podwładnych w procesy decyzyjne firmy, może to robić za pomocą: spotkań zespołowych, jasnych komunikacji, promowaniu współpracy między podwładnymi, rozwiązywanie konfliktów.

Siedem cech dobrego lidera

Lider to osoba, która posiada cechy przywódcze, wiedzę i umiejętności potrzebne do kierowania grupą aby osiągnąć chętnie swoje cele. Aby kierować ludźmi wymagane są odpowiednie cechy osobowości i charakteru. Niżej przedstawione jest siedem tych, które powinien posiadać każdy dobry lider:

1. Entuzjazm - ważne jest by lider wykazywał się nim, by dawać przykład i podchodzić pozytywnie do wszystkich zadań.
2. Uczciwość - jest rozumiana jako cecha osobowości, wierność wartościom zewnętrznym, szczerość oraz szlachetność.
3. Stanowczość - ważne jest by lider był wymagający, wytrwały i odporny na przeciwności. Bardziej zależy mu na szacunku niż popularności. Tworzy wysokie standardy, których sam przestrzega.
4. Sprawiedliwość - lider powinien być obiektywny, nagradzać i karać za wyniki a nie za sympatię, traktować wszystkich równo.
5. Serdeczność - prawdziwie dobry przywódca angażuje nie tylko umysł w swoją pracę ale i serce.
6. Pokora - jest bardzo ważna, ponieważ uczy ona słuchać innych oraz chroni przed rozrostem ego.
7. Pewność siebie - ważne, jest by wierzyć w siebie, ponieważ to dobrze również oddziałuje na podwładnych.

Geneza przywództwa

Pojęcie to ma wymiar ponadczasowy. Pierwsze nawiązania można zauważyć w Starym i Nowym Testamencie, Torze czy też mitologii rzymskiej, sagach islandzkich oraz greckiej. Dzieła chińskich klasyków, które były w VI wieku p.n.e, mówiły o tym, że lider powinien wyznaczać standardy moralne oraz stosować nagrody i kary by nauczyć podwładnych odróżniać dobro a zło. Natomiast greckie koncepcje przywództwa pokazują, że musi być ono sprawiedliwe, mądre i osoba, która jest przywódcą musi posiadać umiejętność doradzania. Platon w swoim dziele Republika uważa, że przywódcy najważniejszym elementem jest dobre zarządzanie. W Renesansie uważano, że liderzy potrzebują stabilności, troski oraz stanowczości, aby utrzymać władzę i porządek wśród sprawowanych rządów. Lider tu powinien polegać na strachu do niego niż na miłości.

Przywództwo — artykuły polecane

Umiejętności lidera — Lider — Zadania lidera — Motywacja pracowników w zespole projektowym — Kierownik — Zdolność do pracy w zespole — Przywództwo sytuacyjne — Zespół projektowy — Rodzaje zespołów

Bibliografia

• Avery C. (2009), Przywództwo w organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Ciekanowski Z. (2011), Motywowanie przez przywództwo, Nauki humanistyczne i społeczne na rzecz bezpieczeństwa, numer 3
• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Karaszewski R. (2008), Przywództwo w środowisku globalnego biznesu, Dom Organizatora, Toruń
• Koźmiński A., Piotrowski W. (red.) (2010), Zarządzanie teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kuraszko I. (2014), Etyka Przywództwa, Difin, Warszawa
• Kwiatkowski S., Michalak J. (2010), Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce, Fundacja rozwoju edukacji, Warszawa
• Piasecki A. (2006), Model przywództwa, Profesja, Kraków
• Thomas N. (2009), Przywództwo według Johna Adaira, Oficyna, Kraków

Autor: Kinga Prochownik