Podatek rolny

Podatek rolny - rodzaj podatku nakładany na gospodarstwa rolne, działający od 1985r. na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym). Jest generalnie jedyną należnością podatkową, która obciąża posiadłości rolne w Polsce. Ze względu na różnorodne zwolnienia i wyłączenia pozostałe podatki obciążają domostwa rolne w bardzo ograniczonym stopniu (Dziemianowicz Ryta I., Przygodzka R. 2006, s. 49).

TL;DR

Podatek rolny to jedyna należność podatkowa obciążająca posiadłości rolne w Polsce. Opodatkowanie zależy od powierzchni nieruchomości i jest oparte na hektarze przeliczeniowym. Istnieją różne zwolnienia od podatku rolnego, takie jak ulga inwestycyjna. Podatek rolny spełnia funkcje redystrybucyjną, stymulacyjną i fiskalną. W Polsce system opodatkowania rolnictwa różni się od innych państw UE, gdzie opodatkowanie dotyczy głównie dochodu rolniczego.

Założenia podatku rolnego

Podstawa opodatkowania w tym podatku jest uzależniona od powierzchni danej nieruchomości, a konkretnie oparta jest na umownej jednostce, którą jest hektar przeliczeniowy. W zależności od powierzchni posiadłości podatek będzie miał wyższą wartość. Wskazana jednostka pokazuję różnicę rentowności danych gospodarstw, które wynikają z gospodarowania w różnych warunkach zarówno naturalnych jak i ekonomicznych.

Na przestrzeni lat różnie określano przedmiot opodatkowania. Do końca 2002 roku najistotniejszą kwestią było ustalenie co to jest gospodarstwo rolne. Miało to znaczy wpływ na ustalenie wielkości nieruchomości. Od 01.01.2003r. przedmiotem opodatkowania są "grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zakrzewione i zadrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów wykorzystywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą inną niż działalność rolnicza". Przepisy te spowodowały zmiany w dotychczasowych regulacjach. Według nich podatku rolnemu podlegają wszystkie użytki rolne. Nie ma wpływu na to dochodowość, położenie, a nawet powierzchnia. Za wadę tych regulacji uznaje się fakt, że grunty rolne nie koniecznie muszą być użytkowane do produkcji rolnej. W definicji gospodarstwa rolnego nie ma żadnego zapisu dotyczącego wykorzystywania gruntów w celach rolniczych. To może prowadzić do ulgowego opodatkowania.

W przypadku gospodarstwa rolnego podstawą opodatkowania podatkiem rolnym jest liczba hektarów przeliczeniowych, a w pozostałych przypadkach jest to hektar fizyczny, który wynika z ewidencji gruntów. W podatku rolnym posłużono się stawkami kwotowymi, które mają złożoną strukturę. Mogłoby się wydawać, że mają cechy wspólne ze stawkami proporcjonalnymi, ale jednak biorąc pod uwagę relację między przychodem normatywnym, a rzeczywistym stawki nabierają charakteru regresywnego. Oznacza to, że udział podatku rolnego w przychodach maleje wraz ze wzrostem faktycznego przychodu podatnika.

Istnieją dwie kategorie zwalniające płatnika od zapłaty podatku rolnego:

• podmiotowa
• przedmiotowa.

Dzielą się one na: zwolnienia wynikające z uprawnień rady gminy i zwolnienia ustawowe. Od 01.01.2003r. ewidencja zwolnień jest zamknięta (Dziemianowicz Ryta I., Przygodzka R. 2006 s. 50-51).

Typy podatku rolnego

W twórczości literackiej wyodrębnia się cztery gatunki podatku rolnego:

• podatek, który bazuje na koncepcji dochodu
• podatek oparty na wysokości czynszu dzierżawnego
• podatek, który jest związany z wielkością gruntu
• podatek, ustalony na podstawie wartości (Gomułowicz, Małecki 2004, s. 587).

Funkcje podatku rolnego

Podatek rolny spełnia funkcje takie jak:

• redystrybucyjna
• stymulacyjna
• fiskalna.

Ze względu na fakt, że podatki w Polsce są nakładane w celu gromadzenia środków publicznych na potrzeby państwa, najważniejszą funkcją podatków, a w tym podatku rolnego jest funkcja fiskalna. Podatek rolny w systemie podatkowym w naszym kraju jest źródłem dochodów gmin.

Funkcja redystrybucyjna podatku rolnego polega na tym, że jest on traktowany jako narzędzie powtórnego podziału dochodów poprzez przenoszenie środków finansowych pomiędzy budżetem, a innymi podmiotami.

Funkcja stymulacyjna, która jest nazywana także bodźcową polega na stworzeniu takich instrumentów podatkowych, które będą sprzyjać racjonalnemu działaniu oraz zachęcać do osiągania wyznaczonych celów gospodarczych i społecznych. W kontekście rolnictwa funkcja ta opiera się między innymi na pobudzaniu zmian struktury agrarnej, decyzje odnośnie zatrudnienia, formowaniu struktury produkcji itp. Do realizacji tych celów należy zaliczyć stawki oraz konstrukcje podatków jak i ulgi inwestycyjne (Dziemianowicz Ryta I., Przygodzka R. 2006 s. 52-58).

Zwolnienia od podatku rolnego

Do najważniejszych zwolnień i ulg zaliczamy wspomnianą ulgę inwestycyjną, która zwalnia przedsiębiorcę z zapłaty podatku rolnego jeśli chodzi o poniesione wydatki inwestycyjne.

Dotyczy ona między innymi:

• wydatków na zakup i instalację urządzeń, które zaopatrują gospodarstwa w wodę
• deszczowni
• wydatków związanych z modernizacją czy budową obiektów służących ochronie środowiska.

Ulga inwestycyjna jest udzielana po zakończeniu danej inwestycji na polecenie podatnika. Opiera się na odliczeniu 25% od należnego podatku rolnego. Musi być to udokumentowane rachunkami nakładów inwestycyjnych w czasie 15 lat. Rozłożenie ulgi na okres 15 lat ma charakter symboliczny, biorąc pod uwagę wysokość obciążenia z tytułu podatku rolnego (Dziemianowicz Ryta I., Przygodzka R. 2006 s. 58).

Podatek rolny w Polsce a Unia Europejska

Możemy zauważyć znaczne różnice w systemie opodatkowania w Polsce, a innymi państwami, które należą do Unii Europejskiej. W pozostałych krajach Unii globalnie stosowana jest konstrukcja podatku od dochodów rolniczych. Opodatkowanie tego dochodu ma takie same wspólne reguły.

Gospodarka rolna korzysta tam z pewnych ulg podatkowych jak i specjalnego opodatkowania, które wynika z specyfiki produkcji rolnej tzn. zależności od uwarunkowań klimatycznych czy sezonowości. Są to jednak metody szczegółowe, które funkcjonują w ramach jednorodnego systemu. Zdarza się często, że obejmują także sektory pozarolnicze tj. średnie i małe firmy. Ze względu na to, że opodatkowaniu w krajach UE podlega zazwyczaj obrót rolniczy, dochód i majątek należności podatkowe dzielimy na trzy grupy (Dziemianowicz R. I., 2007 s. 185):

• podatki konsumpcyjne (generalnie od sprzedaży i wartości dodanej)
• podatki majątkowe (od spadków, darowizn, mieszkań, gruntów, budynków)
• podatki dochodowe (od zysków kapitałowych, przedsiębiorstw i osób fizycznych).

Podatek rolny — artykuły polecane

Subwencja — Podatek dochodowy od firm — System podatkowy — Rachunkowość podatkowa — Podatek katastralny — Produkt Narodowy Brutto — Stawka amortyzacji — Ustawa o podatku dochodowym — Stopa podatkowa

Bibliografia

• Chmielewska M. (2009), Podatek rolny w dochodach budżetowych gmin, Zesz, Nauk, SGGW w Warszawie, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 77
• Dziemianowicz R. (2007), Ocena polskich rozwiązań w zakresie opodatkowania rolnictwa na tle systemów obowiązujących w wybranych krajach Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego 2
• Dziemianowicz R., Przygodzka R. (2006), Zasady opodatkowania gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej i możliwości ich adaptacji w Polsce, Wieś i Rolnictwo, Nr 2 (131)
• Forfa M. (2011), Podatek rolny a rozwój gospodarstw rolnych, Ekonomika I Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 75
• Gomułowicz A., Małecki J. (2013), Podatki i prawo podatkowe, LexisNexis, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym. Dz.U. 1984 nr 52 poz. 268

Autor: Magdalena Błasik