Metodyka

Metodyka - pojęcie pokrewne metodzie i metodologii, skupiające się wokół zbioru środków i działań (metod) wybranych do realizacji określonego zadania czy rozwiązania konkretnego problemu.

TL;DR

Metodyka to zbiór środków i działań wybranych do realizacji danego zadania. Jest różnica między metodą, metodyką i metodologią. Metodyka skupia się na sposobie wykonania, podczas gdy metodologia bada obszary i problemy. Metodyka jest szczegółowym podejściem do nauczania, skupiającym się na efektywnych metodach nauczania. W zarządzaniu, metodyka jest związana z różnymi koncepcjami zarządzania i efektami ich zastosowania. Przykłady metod w zarządzaniu to ocena i zarządzanie ryzykiem, zarządzanie projektami, zarządzanie jakością, zarządzanie zmianą i metody heurystyczne.

Metoda, metodyka i metodologia

Między definicją metodyki, a definicjami metody i metodologii, jest ścisły związek, a pojęcia te, z uwagi na podobieństwo, są często mylone.

W odróżnieniu od metodologii, która z definicji jest nauką o czynnościach (procedurach) poznawczych (J. Apanowicz 2002, s. 9) i pomaga znaleźć odpowiedź na pytanie o podmiot badań - jakie obszary należy zbadać, jakie problemy rozwiązać - metodyka oscyluje wokół definiowania konkretnych ścieżek celem zrealizowania tychże problemów czy zadań, stawiając pytania o sposób wykonania. Na sposób wykonania z kolei składa się określony zbiór działań, często powtarzalnych - tym zbiorem jest metodyka właśnie, a działania są metodami. Obrazując zależność między tymi pokrewnymi sobie definicjami, możemy przedstawić zawieranie się zakresów znaczeniowych każdego z nich, zaczynając od najbardziej szczegółowego po ten znaczeniowo najbardziej szeroki:

sposób (metoda) → zbiór zasad określających metody (metodyka) → zbiór określający dziedziny badań, na których opierają się metody badań (metodologia) (Wróblewski D i in. 2018, s. 128)

Metodologia w odniesieniu do nauki analizuje nie tylko procedury badawcze, lecz także jej wytwory: pojęcia, hipotezy, twierdzenia (S. Snihur 2004, s. 8). Podczas gdy metodologia stawia pytania CO należy zrobić, metodyka szuka odpowiedzi na pytanie JAK to należy zrobić.

Metodyka w nauczaniu

Metodyka najczęściej kojarzona jest z kształceniem. W nauczaniu metodyką nazywa się dział dydaktyki, koncentrujący się na poszukiwaniu i opisywaniu efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia.

W edukacji, tak samo jak w każdej innej dziedzinie, metodyka zajmuje się praktycznymi aspektami - w tym przypadku metodami nauczania wybranych treści, najczęściej przedmiotów nauki szkolnej. Choć wychodząca z szerszej znaczeniowo metodologii nauczania, metodyka jest praktyczna i sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładna analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści.

Metodyka w zarządzaniu

W kontekście zarządzania i organizacji zasobów, metodyka ściśle związana jest z rozmaitymi koncepcjami zarządzania i możliwościami ich wykorzystania w praktyce, a także efektami ich zastosowania. W szerszym rozumieniu metodyka będzie prezentacją całościowego postępowania, w węższym zaś będzie to technika wykonania konkretnego działania mająca na celu uzyskanie określonego założenia. Wybór właściwych metod i instrumentów ich wprowadzenia do zarządzania staje się obecnie jednym z podstawowych problemów zarządzania (S. Lachiewicz, M. Matejuna 2007, s. 7)

Metody zarządzania w przedsiębiorstwie rozumiane są jako powtarzalne sposoby działania, służące osiągnięciu określonego celu i możliwe do wielokrotnego powtarzania (Wróblewski D i in. 2018, s. 129)

Metody, będące przedmiotem licznych opracowań literatury naukowej i specjalistycznej, stanowić mają wsparcie w realizacji funkcji zarządzania. Metodyki różnych aspektów zarządzania koncentrują się wokół zagadnień rzutujących na sprawność i skuteczność osiągania zamierzonych celów zarówno w przedsiębiorstwach, jak i w innych instytucjach.

Skuteczne zarządzanie wymaga posiadania określonych umiejętności, a samo wdrożenie metod organizacji i zarządzania może pomóc, ale nie gwarantuje osiągnięcia zakładanych celów. Niezbędnym do oceny jest systematyczne poszerzanie wiedzy oraz zdobywanie doświadczeń z praktyki zarządzania.

Przykładowe metody w zarządzaniu

Przykłady metod i zbiorów metod stosowanych w zarządzaniu, umożliwiających poprawę skuteczności relizacji zarządzania:

• Metodyka oceny i zarządzania ryzykiem
• Metodyka zarządzania projektami - metodyka PMI
• Metodyka weryfikacji, kontroli i zarządzania przez kontrolę
• Metodyka planowania
• Zarządzanie jakością
• Zarządzanie zmianą
• Metody heurystyczne

(J. Mioduszewski i in. 2013)

Metodyka — artykuły polecane

Prakseologia — Badania operacyjne — Metoda — Heurystyka — Metodologia badań — Analiza progowa — Analiza diagnostyczna — Projektowanie systemów informatycznych — Badania podstawowe — Prognoza długoterminowa

Bibliografia

• Apanowicz J. (2002), Metodologia ogólna, Wydawnictwo BERNARDINUM, Gdynia
• Lachiewicz S., Matejun M. (red.) (2007), Problemy współczesnej praktyki zarządzania, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
• Martyniak Z. (1999), Metody organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Mioduszewski J. (red.) (2013), Metody organizacji i zarządzania, Expol, Olsztyn
• Snihur S. (2004), Elementarne zagadnienia logiki, Wydawnictwo SGGW, Warszawa
• Wróblewski D. (red.) (2015), Zarządzanie ryzykiem - przegląd wybranych metodyk, CNBOP - PIB, Józefów

Autor: Kamil Trembacz, Tomasz Małkus