Kapitał zapasowy

Kapitał zapasowy - to element kapitału własnego; prowadzi do poprawienia wartości kapitału podstawowego. Prezentuje się w nim operacje, które powinny być wykonane na kapitale podstawowym, ale nie zostały w nim dokonane, dlatego aby nie zmieniać jego pierwotnego stanu .

Kapitał zapasowy służy głównie korekcie wartości kapitału podstawowego i wynika on z różnych przepisów prawnych. Jest on utworzony po to, aby pierwotny kapitał podstawowy nie został zniekształcony.

TL;DR

Kapitał zapasowy to element kapitału własnego, który służy do korekty wartości kapitału podstawowego. Może powstać z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, objęcia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, obowiązkowego odpisu z zysku netto w spółce akcyjnej, zamiany papierów wartościowych na akcje lub udziały, oraz innych operacji. Może być zwiększany przez dopłaty akcjonariuszy, dobrowolne dopłaty, przeniesienie części kapitałów rezerwowych, oraz inne operacje. Może być zmniejszany przez pokrycie straty, umorzenie akcji, wypłatę dywidendy, przeniesienie na inne kapitały rezerwowe, oraz inne operacje. W spółce akcyjnej jest tworzony przymusowo na podstawie przepisów kodeksu spółek handlowych, a w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest tworzony w przypadku objęcia udziałów powyżej ich wartości nominalnej. W spółkach osobowych nie ma obowiązku tworzenia kapitału zapasowego. Zbycie lub umorzenie akcji własnych może wpływać na kapitał zapasowy. Umorzenie udziałów jest powiązane z wypłatą wynagrodzenia właścicielowi za utratę praw członkowskich.

Formy organizacyjno-prawne

W zależności od formy prawnej jednostki kapitał zapasowy przyjmuje następujące nazwy :

1. Kapitał zapasowy - w spółkach kapitałowych: w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i w spółkach akcyjnych a także w spółce komandytowo-akcyjnej. Formułowany jest on na zasadach kodeksu spółek handlowych.
2. Kapitał zasobowy - we wszystkich spółdzielniach, zgodnie z Prawem Spółdzielczym. Zwiększa się on o odpisy z zysku oraz wpłaty wpisowego, natomiast przeznacza się na pokrycie straty na działalności gospodarczej.
3. Fundusz przedsiębiorstwa - w zakładach państwowych, na podstawie Ustawy o finansach przedsiębiorstw państwowych. Może dojść do jego pomnożenia poprzez zysk pozostający w dyspozycji przedsiębiorstwa a także przez środki otrzymane z innych źródeł.
4. Fundusz zakładu - w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, według Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, zostaje zwiększony poprzez przekazanie jednostce innych niż nieruchomości środków trwałych i pozostałych składników majątkowych. Fundusz ten przekazuje się głównie na pokrycie straty.

W pozostałych spółkach osobowych a także w jednoosobowym przedsiębiorstwie nie jest on wykazywany. Ponadto należy dodać, że w spółce akcyjnej kapitał zapasowy jest kapitałem obowiązkowym, a w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest kapitałem dobrowolnym.

Charakterystyka

Powstanie kapitału zapasowego mogło wyniknąć z:

• emisji akcji, które zostały wyemitowane ponad wartość nominalną - oznacza to sprzedaż akcji na rynku kapitałowym ponad ich wartość nominalną, która pozostała po pokryciu kosztów emisji danej akcji (w spółce akcyjnej)
• objęcia udziałów w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy sprzedaż udziałów przekraczała ich wartość nominalną
• w przypadku spółki akcyjnej może on powstać z obowiązkowego odpisu z zysku netto
• zamiany papierów dłużnych, pożyczek a także zobowiązań na akcje bądź udziały z uwzględnieniem różnic kursowych, gdy ich wartość jest wyrażona w walucie obcej.

Zwiększenia kapitału zapasowego mogą wynikać z:

• dopłat akcjonariuszy na przykład za przyznanie im szczególnych uprawnień
• dobrowolnych dopłat, k które nie zostały ujęte w kapitale podstawowym
• przeniesienie cześć kapitału zakładowego bądź pozostałych kapitałów rezerwowych a także niepodzielonego wyniku finansowego z lat ubiegłych właśnie na kapitał zapasowy.

Zmniejszenie kapitału zapasowego może wynikać z:

• pokrycia straty - jest to podstawowe przeznaczenie kapitału zapasowego w przypadku spółki akcyjnej, spółki komandytowo-akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• umorzenia akcji
• wypłaty dywidendy
• przeniesieniem kapitału zapasowego na kapitał zakładowy bądź pozostałe kapitały rezerwowe
• rezerwą z tytułu odroczonego podatku dochodowego, który ujmowany jest w kapitale własnym, gdy sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowemu badaniu co rok
• zamiany papierów wartościowych, pożyczek bądź zobowiązań na akcje i udziały z uwzględnieniem różnic kursowych, gdy są one wyrażone w walutach obcych.

Kapitał zapasowy a kodeks spółek handlowych

W spółce akcyjnej kapitał zapasowy jest tworzony przymusowo zgodnie z art. 396 Kodeksu spółek handlowych:

• jest on tworzony na poczet pokrycia straty finansowej, przekazuje się do niego co najmniej 8% zysku netto za dany rok obrotowy, aż kapitał ten nie osiągnie wartości co najmniej jednej trzeciej kapitału podstawowego dotyczy to spółki akcyjnej,
• należy przelewać do niego nadwyżki z tytuły emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, pozostałej po pokryciu kosztów wydania akcji,
• do kapitału zapasowego przelewa się także dopłaty, które regulują akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich dotychczasowym akcjom,
• statut spółki może planować tworzenie innych kapitałów na pokrycie szczególnych strat lub wydatków (kapitały rezerwowe).

O użyciu kapitału rezerwowego i zapasowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Jest on przeznaczany głównie na :

• pokrycie straty bilansowej netto
• dywidendę
• umorzenie akcji własnych
• podwyższenie kapitału podstawowego

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeśli jednak zdarzy się sytuacja, że udział zostanie objęty powyżej wartości nominalnej, to nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego.

W spółkach osobowych nie ma obowiązku tworzenia kapitału zapasowego.

Zbycie, umorzenie akcji własnych

Artykuł 36a. Ustawy o rachunkowości mówi o wyjątkowych zmianach kapitału zapasowego, jakimi są zbycie lub umorzenie akcji (udziałów) własnych. Związane jest to z skupowaniem ich na rynku. W razie różnej ceny nabycia i zbycia oraz umorzenia akcji własnych powstałą w tym przypadku różnicę należy bezpośrednio odnieść na kapitał zapasowy. Rezultatem zbycia akcji może być pojawienie się starty z lat ubiegłych, wtedy gdy kapitał zapasowy nie pokrywa ujemnych różnic między ceną nabycia a ceną sprzedaży akcji własnych, z zastrzeżeniem, że stan kapitału nie obniży się poniżej jednej trzeciej kapitału zakładowego, w przypadku spółki akcyjnej a także spółki komandytowo-akcyjnej

W rachunkowości umorzenie udziałów jest transakcją wprost powiązaną z właścicielami kapitału. W konsekwencji umorzenie udziałów powoduje wypłatę określonej kwoty wynagrodzenia z tytułu utraty przez niego praw członkowskich wspólnika .

Kapitał zapasowy — artykuły polecane

Umorzenie — Ujemna wartość firmy — Przychody finansowe — Pasywa — Grupa kapitałowa — Inne inwestycje krótkoterminowe — Metoda praw własności — Skonsolidowane sprawozdania finansowe — Strata

Bibliografia

• Barburski J. (2014), Kapitały własne jako podstawa bezpieczeństwa działalności gospodarczej na przykładzie przedsiębiorstw WIG20, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 67
• Cebrowska T. (2010), Rachunkowość finansowa i podatkowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
• Gos W. (2012), Dopłaty do kapitału w spółce z o.o., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 684
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Walińska E. (2016), Ustawa o rachunkowości. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Wędzki D. (2014), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Wędzki D. (2015), Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Patrycja Brombosz, Anna Abram