Administracja: Różnice pomiędzy wersjami
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 130: | Linia 130: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Cieślak Z. (red.) (2017) | * Cieślak Z. (red.) (2017), ''Nauka administracji'', Wolters Kluwer, Warszawa | ||
* Czyżak M. (2016) | * Czyżak M. (2016), ''Podstawy organizacji i funkcjonowania administracji publicznej'', Wydawnictwo PRYM Bogdan Bugdalski, Warszawa | ||
* Hausner J., | * Hausner J. (2005), ''Administracja publiczna'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Kasiński M. (2011) | * Kasiński M. (2011), ''Współczesne problemy rozwoju administracji publicznej w Polsce'', Annales, Etyka w życiu gospodarczym vol, 14, nr 1 | ||
* ''Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970780483 Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483] | * ''Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970780483 Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483] | ||
* Kowalski J. (red.) (2013) | * Kowalski J. (red.) (2013), ''Administracja Publiczna i prawo administracyjne w zarysie'', Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS, Warszawa-Poznań | ||
* Nawojczyk M. (2015) | * Nawojczyk M. (2015), ''[https://www.humanitas.edu.pl/resources/upload/dokumenty/Wydawnictwo/Zarzadzanie_zeszyt/Zarz%202_2015%20podzielone/nawojczyk.pdf Nowoczesne formy zarządzania w administracji publicznej]'', ZN WSH Zarządzanie nr 2 | ||
* Stahl M. (red) (2013) | * Stahl M. (red.) (2013), ''Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie'', Wolters Kluwer, Warszawa | ||
* Szmulik B. (red.) (2016), ''Zarys prawa administracyjnego'', C.H. Beck, Warszawa | * Szmulik B. (red.) (2016), ''Zarys prawa administracyjnego'', C.H. Beck, Warszawa | ||
* Wajgner M. (2003), ''Prawo i postępowanie administracyjne'', Wydawnictwo REA, Warszawa | * Wajgner M. (2003), ''Prawo i postępowanie administracyjne'', Wydawnictwo REA, Warszawa |
Aktualna wersja na dzień 23:06, 4 sty 2024
Administracja państwowa określana jest jako system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencję do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności na podstawie ustaw w kierunku wewnętrznym oraz zewnętrznym, przy czym zarówno przebieg i skutki działalności zewnętrznej przypisywane są zawsze państwu.
Powyższe określenie ukazuje administrację państwową jako splot organizacyjnych i normatywnych elementów, wielką i złożoną instytucję realizującą na podstawie ustaw pewne cele za pomocą działań. Działania te posiadają kierowniczy i organizujący charakter. Rdzeniem tej instytucji są organy administracji państwowej i powiązane z nimi zakłady państwowe. Działają one poprzez jednostki organizacyjne (różniące się pod względem stopnia rozbudowania), zwane ogólnie urzędami administracyjnymi (np. Urząd wojewódzki, Urząd Regulacji Energetyki). Instytucja ta jest częścią aparatu państwowego, a jej działalność zasadniczo polega na organizowaniu wykonania zadań państwa[1]
TL;DR
Administracja państwowa jest systemem podmiotów z uprawnieniami do prowadzenia działalności organizatorskiej i kierowniczej na podstawie ustaw. Charakteryzuje się aktywnością, inicjatywą i działaniem na rzecz interesu publicznego. Wyróżnia się trzy typy organów administracji państwowej: naczelne (np. Prezydent, Rada Ministrów), centralne (np. inspekcje, urzędy regulacyjne) i terenowe (np. wojewoda, organy samorządu terytorialnego). Każdy z nich ma określone uprawnienia i odpowiedzialności, a ich działalność jest regulowana przez ustawy.
Cechy administracji państwowej
Wyróżniane są trzy podstawowe cechy administracji państwowej: "Po pierwsze administracja jest zjawiskiem społecznym. Zajmuje się ona sprawami wspólnoty i członkami tej wspólnoty, inaczej mówiąc ukierunkowana jest na interes publiczny. Po drugie administrację cechuje aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość, cecha ta występuje w pełni gdy administracja wykonuje ustawy. Po trzecie administracja podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistniania określonych przedsięwzięć. Jest to cecha stanowiąca o różnicy między administracją a ustawodawstwem, które ukierunkowane jest na wydawanie generalnych i abstrakcyjnych uregulowań.[2]
"Szersze ilościowo ujęcie cech administracji:
- działanie w imieniu państwa i na rachunek państwa lub innego odrębnego od państwa podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swojej władzy
- możność działania w formach władczych zabezpieczonych możliwością zastosowania przymusu państwowego
- działanie w interesie publicznym (w imię interesu społecznego)
- polityczny charakter - cele jej działania i jego rezultaty ocenia się w kategoriach politycznych, wpływają one na kształtowanie się stosunku obywateli do podmiotów administracji
- działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych (z tego względu w odniesieniu do administracji publicznej nie ma zastosowania zasada <co nie jest zabronione jest dozwolone>
- aktywność, zwrócenie ku przyszłości, możność podejmowania działania z własnej inicjatywy
- działanie w sposób ciągły i stabilny
- oparcie się z reguły na zawodowym personelu
- charakter monopolistyczny (administracja działając w ramach powierzonych jej kompetencji występuje jako wyłączny gospodarz w określonej kategorii spraw) i bezosobowo w ramach jej struktur działają rożne podmioty, lecz decyzje wydaje nie ktoś pełniący np. Funkcje wojewody ale organ administracji noszący tę nazwę.[3]
Organy administracji państwowej
Organy administracji państwowej ze względu na terytorialny zasięg działania można podzielić na:
- organy naczelne,
- organy centralne,
- organy terenowe.
Organy naczelne administracji państwowej
Organy naczelne mają następujące cechy:
- są powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),
- są organami zwierzchnimi wobec innych organów,
- ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną.
Naczelne organy administracji stanowią:
1. Prezydent:
- reprezentuje państwo na zewnątrz,
- pełni funkcję naczelnego organu administracji państwowej,
- na podstawie ustaw i w celu ich wykonania wydaje rozporządzenia i zarządzenia,
- może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy,
- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe,
- nadaje ordery, odznaczeni i tytułu honorowe,
- może zwoływać i przewodniczyć Radzie Ministrów,
- wydaje decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa,
- stosuje prawo łaski,
- powołuje Prezesa Rady Ministrów, Radę Ministrów.
"Organem pomocniczym Prezydenta RP jest Kancelaria Prezydenta RP. Prezydent nadaje jej statut oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej. Organem doradczym Prezydenta RP w zakresie wewnetrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego".[4] 2. Rada Ministrów:
- jest organem wykonawczym,
- w skład Rady wchodzą: Prezes Rady Ministrów, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów,
- najważniejszym zadaniem Rady Ministrów jest prowadzenie na bieżąco polityki państwa i rządzenie państwem,
- prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną,
- zapewnia wykonanie ustaw,
- wydaje rozporządzenia,
- koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
- chroni interesy Skarbu Państwa,
- uchwala projekt budżetu państwa,
- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
- zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju,
- zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe.
- jest organem równorzędnym w relacji do Prezydenta RP[5]
3. Prezes Rady Ministrów:
- "jest konstytucyjnym, w pełni samodzielnym, centralnym organem administracji rządowej
- jest organem jednoosobowym, w podwojnej roli - po pierwsze przewodniczącego organu kolegialnego z samodzielnymi zadaniami i kompetencjami, po drugie wystepuje jako odrębny jednoosobowy organ konstytucyjny z własnym zakresem zadań i kompetencji
- jest to organ kierowniczy administracji rządowej"[6]
- reprezentuje Radę Ministrów,
- kieruje pracami Rady Ministrów,
- wydaje rozporządzenia,
- zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,
- koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,
- sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,
- jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.
4. Ministrowie:
Do najważniejszych funkcji ministra należy:
- kierowanie określonymi działami administracji lub wypełnianie zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów,
- wydawania rozporządzeń i zarządzeń,
- wydawanie decyzji administracyjnych,
- kierowanie resortem,
- inicjowanie i opracowywanie polityki rządu w zakresie swojego działania,
- kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie podległych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych,
- współdziałanie z innymi ministrami w zakresie opracowywania i realizowania polityki rządu,
- współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami zawodowymi, stowarzyszeniami społecznymi,
- pełnienie funkcji szczególnych wynikających ze specjalnego statusu ministra w określonej sprawie.
Organy centralne administracji państwowej
Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia. Głównie organy te działają w jednakowej dziedzinie spraw publicznych[7] Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:
- inspekcje, prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w określonej dziedzinie działalności,
- urzędy regulacyjne, wydające licencje na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji,
- urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne,
- urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności,
- urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne,
- urzędy świadczące usługi publiczne.
Funkcje urzędów centralnych:
- współtworzenie polityki rządowej,
- wydawanie aktów prawnych,
- rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,
- sprawowanie kontroli i nadzoru,
- programowanie rozwoju dziedzin, z zakresu których urzędy centralne wyznaczają kierunki działania[8]
Organy terenowe administracji państwowej
Terenową administrację na terenie województwa sprawują:
- organy zespolone województwa (wojewoda i działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży np. Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny, Komendant Wojewódzki Policji, Kurator Oświaty, Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego), wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody, z ustawowego upoważnienia lub własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,
- organy administracji niezespolonej, podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej, np. szefowie sztabów wojskowych, dyrektorzy izb celnych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska
- organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,
- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży np. Komendant Powiatowy Policji, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,
- organy innych samorządów, jeżeli wykonanie zadań administracji następuje na podstawie ustawy lub porozumienia[9]
Na szczeblu wojewódzkim administracją kieruje wojewoda, który:
- jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,
- jest organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,
- jest reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie określonym w odrębnych ustawach.
Administracja — artykuły polecane |
Administracja rządowa — Wojewoda — Starostwo powiatowe — Administracja publiczna — Europejski Trybunał Sprawiedliwości — Prezes Rady Ministrów — Administracja niezespolona — Organy administracji publicznej — Najwyższa Izba Kontroli |
Przypisy
- ↑ Wierzbowski M. (red.) (2017). "Prawo administracyjne", Wolters Kluwer, Warszawa
- ↑ Szmulik B., Serafin S., Miaskowska-Daszkiewicz K. (2017) "Zarys prawa administracyjnego", Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa
- ↑ Stahl M. (red) (2013). "Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie", Wolters Kluwer, Warszawa
- ↑ Czyżak M. (2016). "Podstawy organizacji i funkcjonowania administracji publicznej", Wydawnictwo PRYM Bogdan Bugdalski, Warszawa
- ↑ Kowalski J. (red.) (2013). "Administracja Publiczna i prawo administracyjne w zarysie", Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS, Warszawa-Poznań
- ↑ Zieliński E. (2013). "Administracja rządowa i samorządowa w Polsce", Wyższa Szkoła Administracyjno-społeczna, Warszawa
- ↑ Zieliński E. (2013). "Administracja rządowa i samorządowa w Polsce", Wyższa Szkoła Administracyjno-społeczna, Warszawa
- ↑ Zieliński E. (2013). "Administracja rządowa i samorządowa w Polsce", Wyższa Szkoła Administracyjno-społeczna, Warszawa
- ↑ Cieślak Z. (red.) (2017). "Nauka administracji", Wolters Kluwer, Warszawa
Bibliografia
- Cieślak Z. (red.) (2017), Nauka administracji, Wolters Kluwer, Warszawa
- Czyżak M. (2016), Podstawy organizacji i funkcjonowania administracji publicznej, Wydawnictwo PRYM Bogdan Bugdalski, Warszawa
- Hausner J. (2005), Administracja publiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Kasiński M. (2011), Współczesne problemy rozwoju administracji publicznej w Polsce, Annales, Etyka w życiu gospodarczym vol, 14, nr 1
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
- Kowalski J. (red.) (2013), Administracja Publiczna i prawo administracyjne w zarysie, Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS, Warszawa-Poznań
- Nawojczyk M. (2015), Nowoczesne formy zarządzania w administracji publicznej, ZN WSH Zarządzanie nr 2
- Stahl M. (red.) (2013), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa
- Szmulik B. (red.) (2016), Zarys prawa administracyjnego, C.H. Beck, Warszawa
- Wajgner M. (2003), Prawo i postępowanie administracyjne, Wydawnictwo REA, Warszawa
- Wierzbowski M. (red.) (2017), Prawo administracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa
- Zieliński E. (2001), Administracja rządowa w Polsce, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa
- Zieliński E. (2013), Administracja Rządowa i Samorządowa w Polsce, Wyższa Szkoła Administracyjno-Społeczna, Warszawa
Autor: Justyna Płonka, Aleksandra Kanicka