Pracownik

Pracownik zgodnie z Kodeksem Pracy, to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, mianowania, bądź też spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem nie jest osoba fizyczna wykonująca pracę na rzecz innej osoby, niż jedna z wymienionych powyżej. Pracownikiem nie jest również osoba fizyczna, która wykonuje usługi na rzecz innej osoby na podstawie umowy zlecenia, czy też innych umów zbliżonych do umowy zlecenia, takich jak: umowy o zarządzanie, umowy o świadczenie usług, kontraktu menedżerskiego, itp. Osoba fizyczna wykonująca pracę nakładczą także nie zalicza się do pracowników, jako że ta umowa stanowi umowę cywilnoprawną, rodzi więc ona niepracowniczy stosunek zatrudnienia.

Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat, aczkolwiek na warunkach określonych w dziale dziewiątym Kodeksu Pracy. Pracownikiem może być również osoba młodociana, czyli osoba która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Osoba która nie ukończyła 16 lat nie może zostać zatrudniona. Osoba młodociana może być zatrudniona w celu przygotowania zawodowego na podstawie szczególnej umowy o pracę, mającej na celu przygotowanie zawodowe dla młodocianego pracownika.Pracownik taki może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu prac lekkich. Nieco kontrowersyjny wydaje się być artykuł 304 Kodeksu Pracy, który określa zdolność bycia pracownikiem dla osób które nie ukończyły 16 roku życia. Osoby takie mogą wykonywać pracę lub inne zajęcie zarobkowe wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną lub na rzecz opiekuna takiej osoby. Praca taka wymaga również zezwolenia właściwego inspektora pracy. Przepis ten jednak nie określa minimalnego wieku, który uniemożliwia danej osobie podjęcie pracy, bądź też innego zajęcia zarobkowego.

TL;DR

Artykuł omawia definicję pracownika zgodnie z Kodeksem Pracy oraz obowiązki i prawa pracowników. Wskazuje również metody selekcji pracowników, dane, które pracodawca może wymagać od pracownika oraz sposoby rozwiązania umowy o pracę. Omawia również świadczenia i odprawy dla pracowników w przypadku choroby, wypadku, przejścia na rentę/emeryturę i śmierci.

Obowiązki pracownika

• wykonywać swoją pracę starannie i sumiennie. Musi również stosować się do zaleceń osób przełożonych, jeżeli nie są one oczywiście sprzeczne z prawem i podpisaną umową o pracę.
• przestrzegać sumiennie czasu pracy ustalonego przez zakład pracy, w którym pracownik jest zatrudniony.
• przestrzegać regulaminu pracy, jak również i porządku ustalonego przez zakład pracy.
• przestrzegać ustalonych przepisów bezpieczeństwa, higieny oraz przepisów przeciwpożarowych,
• dbać o ogólne dobro zakładu i chronić jego mienie.
• zachowywać w tajemnicy i chronić informacje, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę w przypadku ich ujawnienia.
• przestrzegać zasad współżycia społecznego w miejscu pracy.
• przestrzegać wszelkich tajemnic określonych w wyodrębnionych przepisach.

Podstawowe prawa pracownika

• Bycie szanowany przez Pracodawcę.
• Równe prawa do wykonywania danej pracy, dotyczy traktowania kobiet i mężczyzn.
• Brak dyskryminacji ze względu na wiek, płeć, wykształcenie, religię, rasę, narodowość itp.
• Prawo do godziwego wynagrodzenia za wykonywaną pracę.
• Prawo do wypoczynku (urlopy wypoczynkowe, dni wolne od pracy).
• Bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
• Możliwość podnoszenia kwalifikacji w miejscu pracy.
• Prawo do odszkodowania (minimalne wynagrodzenie za pracę)

Sposoby selekcji pracowników

• Zbadanie życiorysu oraz uzupełnienie ankiety biograficznej,
• Przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej,
• Wykonanie testów psychologicznych oraz wiedzy,
• Assessment center,
• Techniki symulacyjne,
• Posiadane Referencje,
• Konkurs,
• Przeprowadzenie dokładnego wywiadu,
• Wykonanie próbnej pracy,
• Badania lekarskie,

"Dane których pracodawca może wymagać od pracownika przy podpisywaniu umowy o pracę:

• Imię i nazwisko,
• Imiona rodziców,
• Datę urodzenia,
• Miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
• Wykształcenie,
• Przebieg dotychczasowego zatrudnienia"
• Pracodawca może również żądać aby pracownik podał inne dane osobowe pracownika (imiona i nazwiska dzieci jak i również daty urodzenia) - jeśli jest to konieczne.
• Podanie numeru PESEL.

Rozwiązywanie umowy

Pracownik może rozwiązać umowę z pracodawcą na cztery sposoby:

• Porozumienie lub oświadczenie jednej ze stron.
• Za wypowiedzeniem (następuje z upływem okresu wypowiedzenia).
• Bez wypowiedzenia (następuje z winy pracownika).
• Wygaśnięcie umowy o pracę.

Pracownikowi przysługują świadczenia za czas, w którym jest niezdolny do wykonywania pracy. W przypadku choroby, która trwa łącznie do 33 dni, w przypadku pracownika, w wieku powyżej 50 roku życia trwającej 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - przysługuje prawo do 80% wynagrodzenia. W przypadku wypadku w drodze do lub z pracy lub u kobiet choroby w czasie ciąży pracownikowi przysługuje 100% pensji. Wizyty u lekarzy, na badania związane z oddaniem tkanek, komórek, lub narządów jak i poddania się zabiegowi pobrania tkanek, komórek oraz narządów przysługuje prawo do 100% wynagrodzenia. Świadczenia nie przysługują gdy pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego - gdy choroba trwa dłużej niż 33 dni w roku kalendarzowym. Przysługuje mu zasiłek chorobowy określony w przepisach prawa.

Każdemu pracownikowi, który przejdzie na rentę lub emeryturę przysługuje odprawa pracownicza. Wysokość odprawy jest to jednomiesięczne wynagrodzenie, które otrzymuje rodzina pracownika. W przypadku śmierci pracownika przysługuje odprawa pośmiertna. Wysokość jest uzależniona od długości pracy w firmie:

• Zatrudnienie poniżej 10 lat - jednomiesięczne wynagrodzenie.
• Zatrudnienie co najmniej 10 lat - trzymiesięczne wynagrodzenie.
• Zatrudnienie co najmniej 15 lat - sześciomiesięczne wynagrodzenie.

Pracownik — artykuły polecane

Praca sezonowa — Obowiązki pracodawcy — Badania medycyny pracy — Badania lekarskie — Rodzaje umów z pracownikami — Nagrody jubileuszowe — Pracodawca — Karta pracy — Urlop wychowawczy

Bibliografia

• Flaszewska S., Lachiewicz S., Nowicki M. (red.) (2013), Społeczne i organizacyjne czynniki rozwoju przedsiębiorczości, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
• Górny A., Sławińska M., Sobczak W. (2016), Ocena kompetencji jako narzędzie zapewnienia bezpieczeństwa wykonywania pracy w przedsiębiorstwie budowlanym, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, nr 5 (83)
• Krasowska-Kłos R. (red.) (2001), Kodeks Pracy, Infor, Warszawa
• Kubot Z. (2005), Prawo Pracy, Difin, Warszawa
• Maniewska E. (2013), Obowiązki informacyjne pracodawcy wobec pracownika w umownym stosunku pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Stabryła A. (2000), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Jarosław Szot, Krzysztof Rosłaniec