Odprawa pracownicza

Odprawa pracownicza - świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi w przypadku zwolnienia z pracy z przyczyn zaistniałych po stronie pracodawcy. Jest to podstawowa forma ochrony zwalnianych pracowników stanowiąca zabezpieczenie finansowe w okresie poszukiwania nowego, odpowiedniego zatrudnienia. Bez względu na to czy pracodawca jest instytucją publiczną czy prywatną pracownikowi należy się odprawa pieniężna. Nie istotna jest również forma prawno - organizacyjna, branża ani rodzaj prowadzonej działalności. Prawo do świadczenia ma pracownik, jeśli pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę z przyczyn niezależnych od samego pracownika, jednakże warunkiem koniecznym do ubiegania się o odprawę przez pracownika, jest zatrudnianie przez pracodawcę co najmniej 20 osób. Ponadto do otrzymania odprawy uprawnieni są pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy, w szczególności na rodzaj umowy o pracę (na czas nieokreślony lub terminowa), a także niezależnie od tego, czy pracownicy zatrudnieni są w pełnym czy niepełnym wymiarze godzin.

TL;DR

Odprawa pracownicza to świadczenie pieniężne dla pracownika, który został zwolniony z pracy z przyczyn niezależnych od niego. Przysługuje ona bez względu na rodzaj pracodawcy i umowy o pracę. Warunkiem jest zatrudnianie co najmniej 20 osób. Odprawa przysługuje również przy grupowym zwolnieniu pracowników. Wysokość odprawy zależy od okresu zatrudnienia, a maksymalna kwota wynosi 15-krotność minimalnego wynagrodzenia.

Prawo do odprawy pracowniczej

Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników uzależniła prawo do odprawy od spełnienia określonych przepisami warunków i od sposobu rozwiązania stosunku pracy. Ustawę tą nazywa się potocznie ustawą o zwolnieniach grupowych, co nie do końca jest ścisłe, ponieważ w niektórych przypadkach dotyczy ona również zwolnień indywidualnych. Zgodnie z powyższą ustawą, prawo do odprawy przysługuje pracownikowi wtedy, gdy:

• Nastąpi rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w ramach grupowego zwolnienia, przez co należy rozumieć dokonanie czynności prawnej zmierzającej do zakończenia stosunku pracy - złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu,
• Nastąpi rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jednak tylko w sytuacji, gdy dotyczy co najmniej 5 pracowników.

Ze zwolnieniem grupowym mamy do czynienia, gdy zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100 pracowników, jednakże mniej niż 300 pracowników
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników

Z zapisów ustawy wynika, że odprawa pracownicza przysługuje tylko wtedy, gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z inicjatywy pracodawcy oraz z przyczyn niezależnych od pracowników. Mogą być to przyczyny ekonomiczne, zmiany organizacyjne, produkcyjne i technologiczne, które powodują konieczność rozwiązania stosunku pracy z częścią pracowników. Przyczyny dotyczące pracodawcy nie wyczerpują jednak przyczyn niedotyczących pracowników. W zakresie tym mieszczą się także przyczyny niedotyczące żadnej ze stron stosunku pracy, takie jak działanie siły wyższej czy zmiana przepisów prawnych dotyczących działalności pracodawcy. Natomiast odprawa nie przysługuje jeśli wypowiedzenia umowy o pracę dokonał sam pracownik.

Wysokość odprawy

Wysokość odprawy pracowniczej jest zależna od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy oraz od wysokości wynagrodzenia. Na wysokość przyznanej kwoty nie ma wpływu wymiar czasu pracy. Pracownikowi zatrudnionemu u danego pracodawcy krócej niż 2 lata przysługuje odprawa w wysokości miesięcznego wynagrodzenia (art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 marca 2003r.). Jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat, odprawa przysługuje w wysokości 2-miesiecznego wynagrodzenia. W razie zatrudnienia u danego pracodawcy ponad 8 lat odpraw przysługuje w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (art. 8 ust. 3 ustawy z 13 marca 2003r.). Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Odprawa pracownicza — artykuły polecane

Rozwiązanie umowy o pracę — Okres wypowiedzenia — Odprawa emerytalna — Rodzaje umów z pracownikami — Zwolnienie grupowe — Świadczenie urlopowe — Świadectwo pracy — Niewykorzystany urlop — Staż pracy

Bibliografia

• Baran K. (red.), (2015), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Wolters Kluwer, Warszawa
• Krysińska-Wnuk L. (2009), Regulacja zwolnień grupowych pracowników, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kuzior A. (2014), Świadczenia pracownicze w rachunkowości jednostek gospodarczych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse. Rynki finansowe. Ubezpieczenia, nr 69
• Liszcz T. (2016), Prawo pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Świątkowski A. (2014), Polskie prawo pracy, LexisNexis, Warszawa
• Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Dz.U. 2003 nr 90 poz. 844

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Katarzyna Gubała, Katarzyna Szybalska