Idea zrównoważonego rozwoju

Idea zrównoważonego rozwoju określa go jako proces, który łączy obszary społeczno-gospodarcze, biorąc pod uwagę równowagę ekologiczną i ochronę środowiska. Sama idea jest przedstawiana dość utopijnie, a działania w jej kierunku podejmowane są w minimalnym zakresie. Pojawia się jako próba udzielenia odpowiedzi na zespół zagrożeń, które w latach sześćdziesiątych XX wieku postrzegano w przewidywanym, wysokim wzroście demograficznym, szybkim zużywaniu zasobów naturalnych, narastającym zanieczyszczeniu środowiska, niezaspokojeniu podstawowych potrzeb coraz większych grup ludzi oraz głębokiej destabilizacji systemów przyrodniczych i społeczno-ekonomicznych. Do głównych problemów mających wymiar globalny można zaliczyć m.in.

• zbyt duże zużycie wody
• zanieczyszczenie atmosfery
• wysoki wskaźnik bezrobocia
• niedożywienie i ubóstwo ludzi w krajach mniej rozwiniętych
• niszczenie lasów
• degradacja powierzchni Ziemi

(T.Pindór i in.2005 s. 38)

TL;DR

Artykuł omawia ideę zrównoważonego rozwoju, która ma na celu łączenie obszarów społeczno-gospodarczych z równowagą ekologiczną i ochroną środowiska. Idea ta powstała w odpowiedzi na zagrożenia takie jak zbyt duże zużycie wody, zanieczyszczenie atmosfery, wysoki wskaźnik bezrobocia, niedożywienie i ubóstwo, niszczenie lasów oraz degradacja powierzchni Ziemi. Artykuł opisuje genezę i koncepcję zrównoważonego rozwoju, w tym kluczowe konferencje i porozumienia, które miały na celu poprawę jakości życia na świecie.

Geneza

W 1968 roku powstał Klub Rzymski który wydał raport "Granice wzrostu", przedstawiając w nim pesymistyczną wizję przyszłości Ziemi, co zapoczątkowało dyskusję nad problemem środowiskowym na skale światową. U’Thant jako generalny sekretarz Organizacji Narodów Zjednoczonych, 26 maja 1969 roku podczas obrad Zgromadzenia Ogólnego przedstawił raport pt. "Człowiek i środowisko", kluczowy w postrzeganiu ekologii. Sam zwrot "zrównoważony rozwój" zaczął się pojawiać w latach 70 XX wieku. W 1972 roku zorganizowano konferencję w Sztokholmie pt. "Mamy tylko jedną Ziemię", która wniosła kolejne efekty w celu poprawienia jakości życia na świecie. 20 lat później w dniach od 3 do 14 czerwca 1992 roku odbyła się kolejna konferencja, tym razem w Rio de Janeiro, która okazała się decydującą. Nazwana "Szczytem Ziemi", w którym uczestniczyło ok. 30 tysięcy osób. Efektem tego wydarzenia były przyjęte m.in.:

• Deklaracja z Rio - zawierająca 27 ogólnych zasad i obowiązków w sprawie rozwoju i środowiska,
• Agenda 21 - globalny program działań w celu zrównoważenia rozwoju świata,
• Konwencja o zachowaniu różnorodności biologicznej,
• Konwencja o ochronie klimatu;
• Deklaracja współpracy krajów na rzecz rozwoju lasów;

Następne konferencje odbywały się kolejno w latach 2000, 2002 i 2012. Jednak tym najistotniejszym wydarzeniem pozostała konferencja z 1992 roku. (P.Trzepacz i in.2012 s. 13)

Koncepcja

Wiele problemów, przed jakimi - w niezbyt odległej przyszłości - miała stanąć ludzkość, było dostrzegane wcześniej przez przedstawicieli różnych dyscyplin nauki, ale prace te do lat sześćdziesiątych uzyskiwały mniejszy rozgłos, chociaż stopniowo zmieniały świadomość społeczeństw w krajach rozwiniętych. Zmiany świadomości i postaw społecznych nasiliły się wskutek coraz bardziej widocznych negatywnych skutków zanieczyszczenia środowiska w krajach uprzemysłowionych. Rosnące zaniepokojenie tą sytuacją oraz powszechną, intensywną eksploatacją zasobów naturalnych, niekontrolowanymi, regionalnymi procesami demograficznymi i urbanizacyjnymi, a także możliwymi zakłóceniami przyszłego rozwoju gospodarczego w skali świata, stwarzało potrzebę wypracowania globalnej strategii przeciwdziałania tym zagrożeniom.

Dla przeciwdziałania globalnym zagrożeniom postrzeganym w latach sześćdziesiątych, inicjowane były szerokie, międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony zasobów i systemów przyrodniczych oraz liczne badania nad wpływem człowieka na funkcjonowanie tych systemów. Wyniki tych prac, prowadzonych w wielu dyscyplinach naukowych, miały znaczny wpływ na kształt współczesnej koncepcji rozwoju zrównoważonego. Dlatego, dla jej właściwej interpretacji, celowe jest zaznaczenie wkładu tych dyscyplin oraz wskazanie najbardziej istotnych impulsów stymulujących powstanie idei zrównoważonego rozwoju.

Kwestią wiodącą do idei zrównoważonego rozwoju, w połowie XX wieku, było postrzeganie ówczesnego przyrostu demograficznego w kategoriach nawiązujących do dawnej wizji Thomasa Malthusa.W latach sześćdziesiątych ujęcie to uzyskało znaczną popularność ze względu na rosnące poczucie, że tempo i formy rozwoju gospodarczego, który miałby pomagać w zaspokojeniu potrzeb zwiększającej się ludzkości, prowadzą do zniszczenia przyrodniczych i surowcowo-energetycznych podstaw tegoż rozwoju. Formułowane wówczas prognozy przyrostu ludności świata łączono z szybkim wzrostem tempa zużywania zasobów, co przy ich ograniczonej ilości musiałoby zakończyć się katastrofą.

Idea zrównoważonego rozwoju — artykuły polecane

Polityka zrównoważonego rozwoju — Ochrona środowiska — Miasto — Agenda 21 — Turystyka zrównoważona — Zielona rewolucja — Różnorodność biologiczna — Jeffrey Sachs — Ubóstwo

Bibliografia

• Jeżowski P. (2005), Ekonomiczne problemy ochrony środowisk i rozwoju zrównoważonego w XXI wieku, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa
• Myga-Piątek U. (2010), Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju. Problemy ekorozwoju
• Pindór T. (red.) (2005), Proces wdrażania rozwoju zrównoważonego w przedsiębiorstwie, Białystok
• Sztumski W. (2006), Idea zrównoważonego rozwoju a możliwości jej urzeczywistnienia. Problemy Ekorozwoju: studia filozoficzno-sozologiczne, nr 2
• Trzepacz P. (red.) (2012), Zrównoważony rozwój-wyzwania globalne, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków
• Zabłocki G. (2002), Rozwój zrównoważony - idee, efekty, kontrowersje, UMK, Toruń

Autor: Aneta Antkowicz, Sylwia Dyrdoń