Klasyfikacja

Klasyfikacja jest to przypisanie pewnych obiektów do odpowiednich klas na podstawie pewnych cech tych obiektów. Dokonując podziału pewnych obiektów charakteryzowanych przez jakaś zmienną (jakościowa lub ilościową) konieczne jest wyznaczenie pewnych wartości tej zmiennej będących wartościami granicznymi klas, a więc utworzenie schematu klasyfikacji.

Najprostszym schematem klasyfikacyjnym jest dychotomia, czyli prosty podział obiektów na dwie klasy, na klasę obiektów posiadającą jakąś cechę i klasę nie posiadającą tej cechy. Przykładowo takim podziałem jest podział społeczeństwa na osoby dorosłe (tu rozumiane jak osoby które ukończyły 18 lat) i osoby niepełnoletnie lub też podział na kobiety i mężczyzn.

TL;DR

Artykuł omawia różne rodzaje klasyfikacji obiektów oraz cechy schematów klasyfikacyjnych. Opisuje klasyfikację wielostopniową i wielowymiarową, a także ważenie i selekcję zmiennych w procesie klasyfikacji. Przedstawia również przykład klasyfikacji przedsiębiorstw.

Cechy schematu klasyfikacyjnego

Niezależnie od tego jakiego podziału dokonamy każdy schemat klasyfikacyjny musi spełniać dwa warunki, tj. musi być:

• wyczerpujący - czyli taki w którym każdy obiekt zostaje przypisany do jednej z klas i nie istnieją obiekty nie należące do żadnej z klas,
• rozłączny - czyli taki, w którym żaden obiekt nie może zostać przypisany do więcej niż jednej klasy,

Przykładowo jeśli chcielibyśmy sklasyfikować społeczeństwo na podstawie cechy jaką jest wzrost nie można zastosować podziału na klasy

• klasa I: ludzie o wzroście poniżej 1,50m,
• klasa II: ludzie o wzroście powyżej 1,60m,

Osoby o wzroście między 1,50m a 1,60m nie zostały sklasyfikowane, a więc nasz schemat nie byłby wyczerpujący.

Natomiast w przypadku podziału na:

• klasa I: ludzie o wzroście poniżej 1,60m,
• klasa II: ludzie o wzroście powyżej 1,50m,

Osoby o wzroście między 1,50m a 1,60m zostałyby przypisane jednocześnie do obu grup, a więc schemat nie byłby rozłączny.

Klasyfikacja wielostopniowa

Klasyfikacja wielostopniowa to taki rodzaj klasyfikacji w którym obiekty przypisane do jednej klasy są dodatkowo dzielone wewnątrz tej klasy na mniejsze grupy - klasy II rzędu, a w obrębie tych grup na kolejne klasy itd.

Przykładowo w przypadku wyborów do sejmu osoby biorące udział w wyborach można podzielić na tych, którzy głosowali na kandydata:

• partii A,
• partii B,
• partii C, itd.

(klasyfikacja I rzędu)

Dodatkowo osoby, które oddał swój głos na partię A można podzielić na kolejne klasy ze względy na kandydata na którego oddano głos:

• kandydat 1,
• kandydat 2,
• kandydat 3, itd.

(klasyfikacja II rzędu)

Klasyfikacja wielowymiarowa

W przypadku gdy chcemy dokonać podziału na klasy według pewnej zmiennej wielowątkowej, konieczne jest stworzenie schematu klasyfikacji wielowymiarowej.

Zasadniczo sprowadza się to to uznania pewnej zmiennej za zbiór zmiennych i rozpatrywania ich jednocześnie pod wieloma względami. Przykład:

Jak podzielić na klasy ludzi biorąc za zmienna charakteryzująca ich upodobania filmowe? Prosty podział na klasy:

• klasa I: osoby lubiące komedie
• klasa II: osoby lubiące kryminały
• klasa III: osoby lubiące horrory
• klasa IV: osoby lubiące fantastykę itd.

jest podziałem błędnym, gdyż zapewne znajdą się osoby lubiące jednocześnie kilka gatunków filmowych - przykładowo komedie i fantastykę. W takim wypadku zagadnienie to rozpatrujemy w sposób wielowątkowy wyodrębniając tyle zmiennych ile gatunków filmowych poddajemy analizie:

• komedia: lubi - nie lubi
• kryminał: lubi - nie lubi
• horror: lubi - nie lubi
• fantastyka: lubi - nie lubi itd.

W ten sposób otrzymujemy podział na 2^n (2 do potęgi "n") klas, gdzie "n" oznacza ilość rozpatrywanych gatunków filmowych.

Ważenie i selekcja zmiennych

Podczas doboru zmiennych będących podstawą klasyfikacji zbioru obiektów na relatywnie jednorodne grupy wyróżniamy trzy etapy:

• wprowadzenie różnorodnych wag dla zmiennych, które określają ich ważność,
• dobór zmiennych, polegający na wykluczeniu zmiennych nieposiadających możliwości dyskryminacji grupy przedmiotów,
• rotacja zmiennych, polegająca na wymianie oryginalnych szukanych na takie, które posiadają oczekiwane parametry.

Ograniczenia związane z wyborem zmiennych do klasyfikacji grupy przedmiotów z uwzględnieniem indywidualnego stosunku do konkretnych zmiennych:

• poszczególne zmienne, które nie okazują predyspozycji do wykluczenia zbioru przedmiotów analizowane wspólnie mogą posiadać powyższą możliwość,
• analiza poszczególnych zmiennych pozwala na wykrycie odmiennej budowy klas od analizy łącznej,
• poszczególne zmienne posiadające ułożenie równomierne stają się bezużyteczne, ponieważ nie posiadają predyspozycji do dyskryminacji grupy przedmiotów.

Sposoby doboru zmiennych

Selekcja zmiennych branych pod uwagę podczas klasyfikacji obiektów może być wykonywana na dwa sposoby:

1. dobór merytoryczno-formalny składający się z dwóch faz:

• stworzenie listy zmiennych z uwzględnieniem założonej hipotezy,
• redukcja spisu zmiennych o te, które posiadają niewielką zmienność oraz zastosowanie przyjętego algorytmu określającego sposób doboru zmiennych.

1. dobór merytoryczny, który wyróżnia dwa etapy:

• stworzenie listy zmiennych uwzględniającej przyjętą hipotezę,
• subiektywna redukcja spisu zmiennych dokonywana na podstawie indywidualnej znajomości obiektu.

Przykład klasyfikacji

Bardzo dobrym przykładem klasyfikacji jest podział przedsiębiorstw. Klasyfikacja przedsiębiorstw na rynku dokonywana jest z uwzględnieniem wielu kryteriów.

Biorąc pod uwagę charakter (rodzaj) działalności gospodarczej możemy wyróżnić:

• przedsiębiorstwa usługowe,
• przedsiębiorstwa handlowe,
• przedsiębiorstwa produkcyjne.

Ze względu na wielkość przedsiębiorstwa wyodrębniamy:

• mikroprzedsiębiorstwa,
• małe przedsiębiorstwa,
• średnie przedsiębiorstwa,
• duże przedsiębiorstwa.

Klasyfikacja dokonana na podstawie formy organizacyjno - prawnej przedsiębiorstw wyróżnia:

1. wśród przedsiębiorstw, których funkcjonowanie regulowane jest przez prawo cywilne, znajdują się:

• spółka cywilna,
• jednoosobowa działalność gospodarcza,

1. spółki kapitałowe, które wyodrębniają:

• spółka akcyjna,
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

1. spółki prawa handlowego, wśród których wyróżniamy:

• spółka jawna,
• spółka komandytowo-akcyjna,
• spółka komandytowa
• spółka osobowa,
• spółka partnerska.

Ze względu na obszar działania przedsiębiorstwa, wyodrębniamy:

• przedsiębiorstwo państwowe,
• przedsiębiorstwo międzynarodowe,
• przedsiębiorstwo wielonarodowe,
• przedsiębiorstwo globalne.

Biorąc pod uwagę formę własności przedsiębiorstwa, możemy wyróżnić:

• przedsiębiorstwa prywatne,
• przedsiębiorstwa publiczne.

Klasyfikacja — artykuły polecane

Populacja — Teoria ekologii populacji — Zbiorowość statystyczna — Typologia — Cechy populacji — Skala nominalna — Stratyfikacja — Technika Q-sort — Próba

Bibliografia

• Bera A. (2010), Makroekonomiczna pozycja sektora mikro i małych przedsiębiorstw w gospodarce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, nr 51
• Gawrysiak P. (2009), Klasyfikacja: narzędzie zarządzania i wyszukiwania informacji, MOST Press, Warszawa
• Jamka B. (2001), Czynnik ludzki we współczesnym przedsiębiorstwie: zasób czy kapitał? Od zarządzania kompetencjami do zarządzania różnorodnością, Wolters Kluwer, Warszawa
• Jaworski J. (2011), Rozwój i znaczenie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce polskiej, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, nr 9
• Nowak S. (2011), Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Walesiak M. (2005), Problemy selekcji i ważenia zmiennych w zagadnieniu klasyfikacji, Prace Naukowe AE we Wrocławiu. Taksonomia, nr 12(1076)

Autor: Piotr Gwardecki, Monika Gąsior