Interes prawny

Interes prawny - przesłanka i jedna z podstawowych kategorii w prawie. W postępowaniu administracyjnym interes prawny oznacza ustalenie prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie którego można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby. "Stwierdzenie interesu prawnego sprowadza się do ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa administracyjnego materialnego a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającą na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie jego pozycji materialnoprawnej. Jeżeli natomiast akt stosowania danej normy prawnej nie wywiera bezpośredniego wpływu na sferę sytuacji prawnej danego podmiotu, to nie można mówić o interesie prawnym strony, a co za tym idzie - o statusie strony w postępowaniu, w którym dochodzi do konkretyzacji danej normy prawnej" (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 kwietnia 2000 r. III SA 1876/99). Daną przesłankę na gruncie materialnym kształtują takie normy prawa jak karne skarbowe, karne materialne a czasem nawet i prawo cywilne materialne.

TL;DR

Interes prawny jest podstawową kategorią w prawie, oznacza ustalenie prawa, na podstawie którego można żądać czynności organu. Stroną w postępowaniu administracyjnym może być osoba fizyczna lub prawna, posiadająca interes prawny w rozstrzygnięciu sprawy. Interes prawny może być różny i zależy od norm prawnych oraz zachowania innych osób. Istnieją odmiany interesu prawnego, takie jak prawo refleksowe i specjalne prawo proszenia.

Strona

"Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek" (Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego). Stronami mogą być zarówno osoby fizyczna jak i prawne, ale i jednostki niemające osobowości prawnej. Różnica pomiędzy stroną a pozostałymi uczestnikami jest taka, że posiada interes prawny w korzystnym rozstrzygnięciu; jest to interes, który powinien być broniony osobiście lub przez reprezentanta procesowego (J. Skorupka, T. Oczkowski, V. Konarska-Wrzosek 2010, s. 344). Zatem stroną procesową jest osoba mająca interes prawny w korzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy.

Interes prawny jako kryterium wyznaczenia współuczestników w postępowaniu administracyjnym

Zgodnie z przepisem art. 97 ust. 1 u.g.n. podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny; "Do wniosku, o którym mowa w tym przepisie, należy dołączyć następujące dokumenty:

1. stwierdzające tytuł prawny do nieruchomości w szczególności oświadczenie, o którym mowa w art. 116 wymogi formalne wniosku o wywłaszczenie, ust. 2 pkt 4,
2. wypis z katastru nieruchomości i kopię mapy katastralnej obejmującej nieruchomość podlegającą podziałowi,
3. decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku, o którym mowa w art. 94 podział nieruchomości a brak planu miejscowego, ust. 1 pkt 2,
   1. pozwolenie, o którym mowa w art. 96 decyzja, orzeczenie sądu, ust. 1a, w przypadku nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków,
4. wstępny projekt podziału, z wyjątkiem podziałów, o których mowa w art. 95 cel podziału nieruchomości,
5. protokół z przyjęcia granic nieruchomości,
6. wykaz zmian gruntowych,
7. wykaz synchronizacyjny, jeżeli oznaczenie działek gruntu w katastrze nieruchomości jest inne niż w księdze wieczystej,
8. mapę z projektem podziału.

1b. Jeżeli jest wymagane wyrażenie opinii, o której mowa w art. 93 dopuszczalność podziału nieruchomości, ust. 4 i 5, lub uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, o którym mowa w art. 96 decyzja, orzeczenie sądu, ust. 1a, dokumenty wymienione w ust. 1a pkt 5-8 dołącza się do wniosku o podział nieruchomości po uzyskaniu pozytywnej opinii lub pozwolenia. Dokumenty te podlegają przyjęciu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego" (Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami). "W orzecznictwie ukształtowała się zasada, iż podmiotem tym może być jedynie właściciel (właściciele) lub wieczysty użytkownik (współużytkownicy wieczyści) nieruchomości; jednakże stopniowo krąg osób uprawnionych do złożenia wniosku o podział nieruchomości uległ rozszerzeniu i przyjmuje się, iż interes prawny ma również samoistny posiadacz gruntu na mocy art. 231 § 1 k.c". (A. Skóra 2009, s. 230).

Odmiany interesu prawnego

Ze względu na fakt, iż interes prawny nie zawsze daje gwarancję na spełnienie określonych przez stronę oczekiwań istnieją rodzaje tego interesu, które są pojęte szeroko i gdzie możliwość korzystnej sytuacji dla użytkownika jest określona przez zachowanie innych osób lub przez wiążące ją normy prawne. Jednym z nich jest prawo refleksowe. Posiada ono specyficzną więź prawną między podmiotem publicznym, który posiada prawo podmiotowe o charakterze pozytywnym a osobą trzecią posiadającą prawo publiczne negatywne; "Związek ten ma charakter materialny i formalny. Materialny wyraża się w tym, że wykonywanie (przyznanie) uprawnień pierwszemu z nich powoduje pewien skutek w uprawnieniach drugiego" (II GSK 9/13 Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Następnym rodzajem interesu prawnego jest specjalne prawo proszenia. Określa ono sytuację gdzie po stronie organu nie istnieje obowiązek zaspokojenia roszczenia, ale musi dać on pierwszeństwo dla innych interesów prawnych (Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, R. Michalska-Badziak, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl 2013, s. 82).

Interes prawny — artykuły polecane

Czynność prawna — Czynność procesowa — Sankcja — Postępowanie karne — Postępowanie cywilne — Zdolność do czynności prawnych — Nacjonalizacja — Kodeks cywilny — Akty prawne

Bibliografia

• Duniewska Z., Jaworska-Dębska B., Michalska-Badziak R., Olejniczak-Szałowska E., Stahl M. (2013), Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Skorupka J., Oczkowski T., Konarska-Wrzosek V. (2010), Prawo i postępowanie karne skarbowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Skóra A. (2009), Współuczestnictwo w postępowaniu administracyjnym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Strona internetowa: instytucje_ubezpieczeniowe_i_dzialalnosc_administracyjne_postepowanie_bankowe_prawo_gospodarcza,2ebb9ba.html Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 kwietnia 2000 r. III SA 1876/99, NSA, Warszawa
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Dz.U. 1997 nr 115 poz. 741

Autor: Patrycja Rygiel

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.