Predykcja

Predykcja (prognozowanie) jest to racjonalne, naukowe przewidywanie przyszłych zdarzeń. Jest to wybór, w ramach danego układu, najbardziej prawdopodobnej drogi rozwoju wyróżnionego zjawiska w nadchodzącym okresie, gdzie podstawę tego wyboru stanowi dotychczasowy przebieg tego zjawiska i aktualny stan układu. Jego celem jest zmniejszenie ryzyka w procesie podejmowania decyzji.

TL;DR

Artykuł omawia predykcję jako naukowe przewidywanie przyszłych zdarzeń w celu zmniejszenia ryzyka podejmowania decyzji. Omawia również predykcję w ekonomii oraz różne kryteria podziału prognoz. Artykuł przedstawia również proces prognostyczny oraz prognozowanie wielkości sprzedaży i zagrożenia finansowego przedsiębiorstwa.

Podstawy prognozowania

Prognozowanie opieramy na prawidłowościach charakteryzujących prognozowane zjawisko lub występujących pomiędzy nim a zjawiskami innymi. Takie istnienie prawidłowości, które są efektem wzajemnych powiązań różnych zjawisk jest ontologiczną podstawą prognozowania, a ich znajomość stanowi podstawy gnoseologiczne. To mogą być prawidłowości występujące w rozwoju prognozowanego zjawiska lub zależności przyczynowo-skutkowe, podobieństwa w rozwoju, zależności symptomatyczne pomiędzy zjawiskiem prognozowanym a innymi zjawiskami. W związku z tym możemy przewidywać, że:

• zdarzenie wystąpi, bo wystąpiło w przeszłości
• zdarzenie wystąpi, bo wskazuje na to częstość jego występowania
• zdarzenie wystąpi, bo wskazuje na to mocne powiązanie z innym zdarzeniem, które wystąpiło [P. Dittmann 2016, s. 18]

Predykcja w ekonomii

Rola prognoz w ekonomii sprowadza się do dostarczenia możliwie najbardziej obiektywnych, naukowo uzasadnionych rozwiązań dotyczących przewidywanego kształtowania się zjawisk ekonomicznych w przyszłości. Za pomocą predykcji możemy przewidywać rozmiary popytu konsumpcyjnego na poszczególne towary lub usługi, rozmiary eksportu, importu czy wreszcie poziom produkcji rolnej.

Kryteria podziału prognoz

Najczęściej wyróżniamy następujące kryteria podziału prognoz:

• horyzont czasowy; prognozy długo-, średnio - i krótkookresowe, perspektywiczne i ponadperspektywiczne, operacyjne i strategiczne,
• charakter lub struktura; prognozy proste i złożone, ilościowe i jakościowe,
• stopień szczegółowości; prognozy ogóle i szczegółowe,
• zakres ujęcia; prognozy całościowe i częściowe, globalne i odcinkowe, kompleksowe i fragmentaryczne
• zasięg terenowy; prognozy światowe, międzynarodowe, krajowe, regionalne,
• metoda opracowania; metody indukcyjne, dedukcyjne, minimalne, średnie, maksymalne, czyste (pierwotne), weryfikowane, modelowe,
• cel lub funkcja; prognozy ostrzegawcze, badawcze, normatywne, aktywne, pasywne i inne.

Prognozy jakościowe i ilościowe

Jeszcze inna klasyfikacja prognoz dzieli je na ilościowe i jakościowe:

• Prognozy ilościowe - to takie, gdy stan zmiennej prognozowanej jest wyrażony liczbą, np. prognozowanie kursów akcji na giełdzie, stóp procentowych,kursów walut.
• Prognozy jakościowe to takie, gdy dotyczy zmiennej jakościowej, np. inflacja, jakość życia, rozwój społeczny, gospodarczy, prognozowanie szans kandydata na stanowisko prezydenta) - stan zmiennej prognozowanej nie można wyrazić liczbą.

Schemat głównych metod predykcji:

Proces prognostyczny

Prognozowanie w przedsiębiorstwie jest procesem sekwencyjnym, który następuje według pewnego schematu postępowania prognostycznego. Może on przebiegać w następujących etapach:

• etap I - sformułowanie zadania prognostycznego

Polega on na określeniu zjawiska, którego będzie dotyczyło prognozowanie, a także wynikający z konkretnego problemu decyzyjnego - cel budowy prognozy.

• etap II - określenie przesłanek prognostycznych

W tym etapie należy wskazać czynniki, które wpływają na prognozowane zjawisko oraz przyjąć hipotezy dotyczące sposobu oddziaływania tych czynników na kształtowanie się prognozowanego zjawiska w okresach budowania prognozy.

• etap III - zebranie, statystyczna obróbka oraz analiza danych prognostycznych

Teraz należy wybrać, a następnie zebrać niezbędne dane do skonstruowania modelu oraz sformułowania prognozy.

• etap IV - wybór metody prognozowania

Wybór odpowiedniej metody prognozowania jest równie ważny jak jej poprawne zastosowanie, zwłaszcza że niektóre metody mogą być zastosowane jedynie w określonych sytuacjach. Warunkiem wyboru właściwej metody jest dobrze przeprowadzona strukturalizacja problemu.

• etap V - konstrukcja prognozy

Ten etap polega na budowie modelu prognostycznego oraz wyznaczeniu prognozy, używając wybranej wcześniej reguły prognozowania.

• etap VI - ocena dopuszczalności prognozy

Po wyznaczeniu prognozy trzeba określić stopień jej niepewności, który można wyrazić za pomocą błędu ex ante, prawdopodobieństwa spełnienia się prognozy, błędu ex post lub słownego opisu uzasadniającego wiarygodność bądź dokładność prognozy.

• etap VII - zastosowanie prognozy
• etap VIII - ocena trafności prognozy

[P. Dittmann 2016 s. 25-33]

Prognozowanie wielkości sprzedaży

Prognoza sprzedaży przedsiębiorstwa opisuje przewidywany poziom sprzedaży przedsiębiorstwa na określonych rynkach docelowych i w określonym przedziale czasu, wyznaczony na podstawie sprecyzowanego w strategii marketingowej marketingu mix i przyjętych hipotez dotyczących sposobu oddziaływania czynników otoczenia przedsiębiorstwa na wielkość sprzedaży [Dittmann P. (2011) s. 77]

Prognozowanie zagrożenia finansowego przedsiębiorstwa

W zarządzaniu przedsiębiorstwem obok bieżącego monitorowania sytuacji finansowej przedsiębiorstwa niezbędne jest również jej ocena prospektywna. Aby zrealizować ten cel używa się modeli prognozowania zagrożenia finansowego przedsiębiorstwa. Jak dotąd najczęściej stosowane one były przez banki oraz agencje raitingowe do oceny ryzyka kredytowego bądź ryzyka inwestowania, ale mogą być również stosowane np. przez menedżerów do syntetycznej oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa i wczesnego ostrzegania o zagrożeniu finansowym. Jednym z narzędzi, które można użyć do modelowania zagrożenia finansowego jest funkcja dyskryminacyjna, która dzieli badane przedsiębiorstwa na niezagrożone i zagrożone finansowo [Dittmann P. (2016) s. 271]

Predykcja — artykuły polecane

Prognozowanie — Prognozowanie przychodów i kosztów — Model ekonometryczny — Analiza ekonomiczna — Modele podejmowania decyzji — Analiza wrażliwości — Analiza scenariuszy — System wczesnego ostrzegania — Badania operacyjne

Bibliografia

• Dittmann P. (2011), Prognozowanie w zarządzaniu sprzedażą i finansami przedsiębiorstwa, Wolters Kluwer, Warszawa
• Dittmann P. (2016), Prognozowanie w przedsiębiorstwie. Metody i ich zastosowanie, Wydawnictwo Nieoczywiste, Kraków
• StatSoft (2012), Predykcja w biznesie, StatSoft, Kraków
• Zbyrowski D. (2000), Prognozowanie przyszłego popytu (sprzedaży), Wydział Zarządzania UW, Warszawa
• Zeliaś A. (1997), Teoria Prognozy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Żurowska J. (2005), Prognozowanie przewozów:modele, metody, przykłady, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków

Autor: Danuta Tomera, Izabela Nosek