Herbert Simon

Herbert Simon
Polecane artykuły
Mary Parker Follett Thorstein Veblen Joseph Stiglitz Marian Mazur Amartya Sen Daniel Kahneman Szkoła neoklasyczna Tadeusz Marian Kotarbiński Vilfredo Pareto

Herbert Alexander Simon - amerykański socjolog, ekonomista, informatyk i psycholog. Urodził się w 15 czerwca 1916 r. w Wisconsin w Stanach Zjednoczonych w rodzinie niemieckich imigrantów, którzy osiedli w Milwaukee w Stanach Zjednoczonych. Opublikował 27 książek oraz blisko tysiąc innych publikacji – artykułów, pojedynczych rozdziałów w książkach, przedmów i komentarzy.

W roku 1978 Herbert Simon został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Uzasadnieniem nagrody były pionierskie badania na temat procesu podejmowania decyzji ekonomicznych w organizacjach. W tym czasie posiadał doktorat z zakresu nauk politycznych i pracował na wydziale psychologicznym uniwersytetu Carnegie Mellon. Otrzymał także nagrodę A.M. Turinga za badania nad sztuczną inteligencją (1975 r.), Państwowy Medal Nauki (1986 r.), różne zaszczyty i nagrody od Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, Chińskiej Akademii Nauk (1994 r.), Amerykańskiego Towarzystwa Administracji Publicznej (1995 r.).

Herbert Simon zmarł w wieku 84 lat 9 lutego 2001 roku w Pittsburghu. Podczas swojego życia dał się poznać nie tylko jako bardzo dobry naukowiec, ale też jako skromny człowiek, który tylko zajmował się swoją pasją. Poświęcił się nauce z wielką intensywnością i nie uznawał na tym polu żadnych kompromisów. W czasie swojej kariery wniósł duży wkład do psychologii, ekonomii, socjologii, informatyki, nauk politycznych, zarządzania, teorii administracji, filozofii. Dzięki swojemu renesansowemu charakterowi, przejawiającemu się w ciekawości świata, a także w zainteresowaniu sztuczną inteligencją, cenił bardzo wysoko ludzki umysł, ale dostrzegał zarazem jego wady. Taki punkt widzenia stał się motorem jego pracy i pracy jego następców, co doprowadziło do powstania psychologicznego nurtu ekonomii. (Meyer M. 2007, s. 114)

Młodość

Herbert Simon uczęszczał do szkół w Milwaukee. Już podczas studiów pracował w niepełnym wymiarze godzin we władzach lokalnych Milwaukee. W czasie pracy tam zainteresował się problemem, w jaki sposób administracja podejmuje decyzje czy tez dokonuje wyborów. W czasie studiów problem ten stał się przedmiotem pisanej przez niego pracy doktorskiej. Przekształciła się ona w 1947 roku w książkę Administrative Behavior, o polskim tytule Działanie administracji. Głównym tematem tej książki jest problem racjonalności w zachowaniach administracyjnych oraz psychologia decyzji administracyjnych. Jego książka zainicjowała stworzenie koncepcji racjonalności ograniczonej. Idea ta rozwijana była w następnych latach. Przewartościowała ona w ekonomii neoklasyczny model homo oeconomicus i podważyła ideę maksymalizacji użyteczności jako zasadę podejmowania decyzji. Według tej koncepcji, idealny podmiot gospodarujący powinien maksymalizować swoją subiektywną użyteczność. Jednostka taka ma w swoim zachowaniu kierować się trzema zasadami. Po pierwsze, powinna przejawiać potrzebę realizacji konkretnego celu. W tym kontekście będziemy mieli tu na myśli jej ekonomiczny dobrostan lub bogactwo. Po drugie, powinna posiadać wszystkie informacje, które są niezbędne, aby ten cel osiągnąć. Po trzecie, uważa się, że ten modelowy podmiot wykorzystuje swoją wiedzę w najlepszy możliwy sposób w procesie dochodzenia do niego. Założenia te podlegały zmianom w toku rozwoju nauki. (Meyer M. 2007, s. 111)

Dorobek

Odbył studia na uniwersytecie w Chicago. W latach 1939-1942 działał jako dyrektor grupy badawczej na Uniwersytecie w Berkeley. W późniejszym okresie pracował jako profesor na uniwersytecie w Illinois, gdzie był profesorem nauk politycznych. Następnie uzyskał tytuł doktora nauk politycznych. Uczęszczał na spotkania Komisji Cowlesa, na których poznał wielu ekonomistów. Był również profesorem na Uniwersytecie Carnegie Mellon w Pittsburgu, prowadził wykłady z administracji, administracji i psychologii, psychologii i informatyki. Założył Graduate School od Industrial Administration w Pittsburghu, która szerzyła wiedzę w zakresie ekonomii i socjologii. Interesował się administracją, psychologią, socjologią i teorią informacji. W 1967 r. został członkiem Amerykańskiej Krajowej Akademii Nauk. Był też członkiem Amerykańskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz Towarzystwa Ekonometrycznego. Za swoją działalność otrzymał dwie nagrody: nagrodę im. Turinga oraz w 1978 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii.

W latach sześćdziesiątych XX wieku Allen Newell i Herbert Simon stworzyli program komputerowy, który nazwali General Problem Solver (GPS). Jego zadaniem było rozwiązywanie problemów logicznych w taki sam sposób, jak robią to ludzie. (Trybulec B. 2014. s. 186)

Zasługi

Do zasług tudzież dorobku Simona zaliczają się:

• Wkład w teorię podejmowania decyzji w organizacjach (Nagroda Nobla),
• Pionierska rola w badaniach dotyczących stosowania komputerów do stymulowania procesów myślowych człowieka,
• Współtwórca szkoły decyzyjnej skupiającej się na czynnikach decyzyjnych w organizacjach, pozostałe zaś uznawane były za drugorzędne, chyba że mają wpływ na podejmowanie decyzji,
• Współautor prawa Hawkinsa i Simona dotyczącej modelu input-output.

Największe jego dzieło "Działanie administracji" z 1947 r. - nawiązuje tu do poglądów Chestera Barnarda, von Neumana oraz Morgensterna. Użyte tu słowo administracja nie oznacza bynajmniej czynności administracyjnych, ale organizację. W książce tej Simon zajmuje się problemem racjonalnych oraz irracjonalnych zachowań jednostek, które warunkowane są przez pewne ograniczenia, zwykle przez brak możliwości maksymalizacji. Wyróżnia tu dwa rodzaje ludzi, których charakteryzują różne sposoby podejmowania decyzji: "człowiek ekonomiczny" - kieruje się racjonalnością, działa on zgodnie z zasadami teorii ekonomii, biorąc przy tym pod uwagę wiele czynników zewnętrznych - teoria maksymalnego zysku; natomiast "człowiek organizacji" dokonuje wyborów zadowalających - teoria zysków satysfakcjonujących.

Zajmował się tez problemem centralizacji i decentralizacji. Zaletą tej pierwszej jest koordynacja i odpowiedzialność, zaś drugiej niskie koszty podejmowania decyzji. Simon preferuje jednakowo obie te techniki mówiąc, że wszystko zależy od sytuacji, w jakich chcemy je stosować.

Herbert Simon jest autorem licznych publikacji cenionych przez ekonomistów. Jedną ze znanych prac Herberta jest Organization napisana wspólnie z G. Marchem w 1958, w której zgodnie z najnowszymi koncepcjami psychologicznymi, przedstawiona jest teza autorów, że człowiek w większości przypadków nie podejmuje wyborów optymalnych, jedynie decyzje zadowalające, zwłaszcza gdy problem okazuje się dosyć trudny.

Najważniejsze publikacje

Najważniejsze publikacje Herberta Simona to:

• Public Administration, 1950.
• Human Problem Solving (z A. Newell), 1972.
• Administrative Behavior. A Study of Decision Making Processes in Administrative Organizations, 1947
• Models of My Life (autobiografia), 1991.
• Organizations (z J. G. March), 1958; wydanie polskie p.t.: "Teoria organizacji", 1964.

Bibliografia

• Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2004, tom 25.
• Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, tom 5, Warszawa 1996
• Francuz P. (1986) Założenia teorii rozwiązywania problemów Herberta A. Simona. Studium krytyczne Przegląd Psychologiczny, Lublin
• Martyniak Z. (1996) Historia myśli organizatorskiej, Kraków
• Meyer M. (2007) Herbert Simon i jego idea ograniczonej racjonalności Decyzje nr 7, Uniwersytet Gdański
• Solek A. (2010) Ekonomia behawioralna a ekonomia neoklasyczna Zeszyty Naukowe nr 8. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków
• Tarnowska B. (red.) (2001) Nagrody Nobla. Leksykon PWN, Warszawa
• Trybulec B. (2014) Umysł zakorzeniony czy rozszerzony? Napięcie w koncepcji poznania usytuowanego Filozofia i Nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne. Tom 2.

Autor: Anna Góralska, Iga Skrobot