Vilfredo Pareto
Vilfredo Federigo Damasio Pareto (1848-1923) - włoski socjolog i ekonomista, wybitny przedstawiciel szkoły lozańskiej, uczeń i kontynuator prac Leona Walrasa. W swych poglądach podkreślał intensywność powiązań ekonomii z socjologią i polityką gospodarczą. Uwzględniając wady wynikające z działania wolnej konkurencji zmodyfikował walrowską teorię równowagi ogólnej, tworząc "teorię wyborów". W dziedzinie ekonomii bardzo znane jest również "optimum Pareta", wyjaśniające podejście do właściwej alokacji zasobów.
TL;DR
Vilfredo Pareto był włoskim socjologiem i ekonomistą, który stworzył teorię wyborów i optimum Pareta. Był także ideologicznym poprzednikiem faszyzmu. Jego osiągnięcia w dziedzinie ekonomii obejmują wprowadzenie nowego podejścia do mierzenia użyteczności oraz stworzenie krzywych obojętności. W socjologii i statystyce wprowadził zasadę Pareto i teorię krążenia elit. Najważniejsze publikacje to m.in. "Kurs ekonomii politycznej" i "Podręcznik ekonomii politycznej".
Życiorys
Vilfredo Pareto urodził się 15 lipca 1848 roku w Paryżu we włoskiej, arystokratycznej rodzinie. Władał biegle jezykiem francuskim. Studiował matematykę i fizykę w Turynie, by po zdobyciu tytułu inżyniera podjąć pracę w zarządzie włoskich linii kolejowych.
Odrzucony we włoskim świecie akademickim, odnalazł schronienie w Szwajcarii, zastępując swojego nauczyciela Walrasa w katedrze ekonomii w Lozannie (1893). W ciągu trzynastu lat, wniósł bardzo istotny wkład do teorii równowagi, rozwijając zasady utylitarnej teorii dobrostanu (optimum Pareto); Na podstawie analizy statystycznej doszedł do wniosku, że rozkład dochodów w każdym społeczeństwie zawsze odpowiada na ten sam model, tak że polityka mająca na celu redystrybucję bogactwa (prawo Pareto) byłaby bezużyteczna.
W 1906 r. zrezygnował z nauczania, aby poświęcić się wyłącznie badaniom, przenosząc swoją uwagę z ekonomii na socjologię. Poczynając od analizy psychologicznej motywów ludzkich zachowań (w tym w dużej mierze irracjonalnych motywów, które nie zostały uwzględnione w jego myśleniu ekonomicznym), ulepszył on teorię elit, która podniosła nieunikniony charakter nierówności społecznych i dominacja mas przez wybraną mniejszość.
Jego wysiłki, aby analizować życie polityczne oprócz ideologicznej surowej rzeczywistej walki o władzę mają być traktowane, wraz z Gaetano Mosca, jedym z inicjatorów "nauk politycznych" występów. W każdym razie, analiza odzwierciedla nostalgię za światem liberalnym Europejskiej w kryzysie przeciwko postępowi polityk masowych. W swoich pismach krytykował i wyśmiewał teorie postępu, demokracji, równości i socjalizmu, eksponujących składnik siły i podstępu, który istnieje w historii ludzkości.
Ta wizja uczyniła go ideologicznym poprzednikiem faszyzmu; w rzeczy samej Mussolini próbował dostosować intelektualny prestiż Pareto, który nigdy nie krytykował włoskiego faszyzmu, a nawet przyznał, że został mianowany senatorem na krótko przed śmiercią.
Zmarł 19 sierpnia 1923 roku w wieku 75 lat. Został pochowany w Szwajcarii.(G.Busino,2004, s. 1-2)
Osiągnięcia w dziedzinie ekonomii
W ramach "teorii wyborów" Vilfredo wprowadza nowe podejście do mierzenia subiektywnych kategorii tj.: użyteczność czy zadowolenie. Operując nowymi pojęciami (gusta, przeszkody, krzywe obojętności) pozwala nam zrozumieć "system preferencji i ograniczeń rządzących wyborem" [2]. Krzywe obojętności stworzone przez Pareto są obrazem przedstawiającym zachowania konsumenta i producenta w sytuacji dokonywania wyboru pomiędzy dwoma dobrami - stanowią istotny element w teorii ekonomii.
W ekonomii czystej Pareto dokonał podziału użyteczności na:
- użyteczność kardynalną (określenie ile razy coś jest większe od przyjętego wzorca)
- użyteczność ordynarną (porządkowanie poprzez nadawanie wskaźników do oceny większy/mniejszy).
Optimum w sensie Pareta oznacza taki podział dostępnych dóbr, który nie można poprawić sytuacji jednego podmiotu (dostarczyć mu większej ilości dóbr) nie pogarszając przy tym sytuacji pozostałych podmiotów.(G.Busino,2004, s. 3-4)
Osiągnięcia w socjologii i statystyce
Vilfredo Pareto posiadał również szeroką wiedzę z zakresu socjologii i historii, wykazując przy tym wielki talent matematyczny. Zdobył uznanie następującymi teoriami:
- prawo Pareta: zasada opisująca wiele zjawisk, w których 20% badanych obiektów związanych jest z 80% pewnych zasobów.
- teoria krążenia elit: ciągła wymiana pozycji społecznych elit z opozycji i koalicji.(G.Busino,2004, s. 5)
Najważniejsze publikacje
Spośród licznych publikacji Vilfredo Pareto, na szczególne uznanie zasługują:
Patrz także:
| Vilfredo Pareto — artykuły polecane |
| Szkoła neoklasyczna — Behawioryzm — Thorstein Veblen — Eugeniusz Słucki — Alfred Marshall — Nauki społeczne — Friedrich Hayek — Adam Smith — Antropologia kulturowa |
Bibliografia
- Busino G. (1977), Vilfredo Pareto e l’industria del ferro nel Valdarno, Comit, Milan
- Busino G., Dyson R. (2004), Fondo Vilfredo Pareto della Banca Popolare di Sondrio, Université de Lausanne, Chêne-Bourg
- Juran J. (1992), The Non-Pareto Principle; Mea Culpa
- Landreth H., Colander D. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Pareto V. (1974), The new theories of economics, Journal of Political Economy, vol. 5, iss. 4
- Pareto V. (1994), Uczucia i działania - Fragmenty socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stankiewicz W. (2007), Historia myśli ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Anna Pulchny, Adriana Patro
