Ograniczone prawa rzeczowe

Prawo rzeczowe rozróżniamy na dwóch płaszczyznach, czyli przedmiotowej oraz podmiotowej. Przedmiotowe znaczenie prawa rzeczowego odnosi się do zespołu norm prawnych, które uściślają formy prawne użytkowania rzeczy, przeistaczające się w formę podmiotowych praw rzeczowych. Ustalają one znaczenie podmiotowych praw rzeczowych, tj. nabycia i utraty, treści i ochrony praw rzeczowych. Natomiast w znaczeniu podmiotowym, prawo rzeczowe możemy określić jako ustalony katalog (tzw. zasada numerus clausus praw rzeczowych), czyli prawa podmiotowe w znaczeniu bezwzględnym, odnoszące się do rzeczy, tj. prawo własności, ograniczone prawo rzeczowe, użytkowanie wieczyste.

Kodeks cywilny (art. 244 KC) określa spis ograniczonych praw rzeczowych, w których skład wchodzą:

• użytkowanie
• służebność
• zastaw
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
• hipoteka

TL;DR

Artykuł omawia różne rodzaje praw rzeczowych, takie jak użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka. Opisuje definicje i charakterystykę każdego z tych praw oraz zasady ich funkcjonowania. Artykuł podkreśla, że hipoteka jest skutecznym zabezpieczeniem dla kredytów finansujących nieruchomości.

Użytkowanie

Użytkowanie - jest to obarczenie rzeczy pozwoleniem na jej użytkowanie oraz czerpania z niej korzyści (art. 252 KC). Istnieje możliwość zakazu korzystania z rzeczy przez użytkownika. Do stosunku prawnego użytkowania należą również stosunki prawne istniejące pomiędzy użytkownikiem rzeczy, a jej właścicielem.

Służebność

Służebność - zgodnie z art. 285 §1 KC, osoba posiadająca uprawnienia, ma możliwość korzystania w określonej skali z obciążonej nieruchomości. Mówimy wtedy o służebności czynnej. Natomiast wyróżniamy jeszcze jeden rodzaj służebności. Jest to służebność bierna, a jej treść polega na ty, iż właściciel obciążonej nieruchomości zabronione jest podejmowanie pewnych decyzji, w sprawie obciążonej nieruchomości, które mógłby podjąć w związku z posiadanymi prawami oraz na podstawie przepisów

Zastaw

Zastaw - "§ 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. § 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej."

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu - zarówno to prawo, jak i prawo do jednorodzinnego domu w spółdzielni mieszkaniowej to prawa należące do grupy praw zbywalnych, które przechodzą na spadkobierców i podlegają wykonaniu. Osoby posiadające spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także prawo do jednorodzinnego domu w spółdzielni mieszkaniowej informacji na temat praw i obowiązków znajdą w Prawie Spółdzielczym, a także w Ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu można, ale nie trzeba wpisać do ksiąg wieczystych, a także może być na nim ustanowiona hipoteka.

Prawa te charakteryzują się uprawnieniem do władania lokalem przez podmiot posiadający do niego prawo, możliwością rozporządzania nieruchomością, a także zabrania właścicielowi ingerować w możliwość władania, wymusza także zastosowanie się wszystkich podmiotów do tego prawa

Hipoteka

Hipoteka - w polskim prawie określana jest jako ograniczone prawo rzeczowe, obciąża ona nieruchomość po to, by dana wierzytelność została zabezpieczona. Prawo to uprawnia wierzyciela, by zaspokoić się z lokalu, który został objęty hipoteką. Nie ma na to wpływu to, kto stał się właścicielem. Wierzyciel ma też pierwszeństwo przed wierzycielami osobistymi posiadacza lokalu. W momencie ustanawiania hipoteki konieczne jest jej wpisanie przez sąd wieczystoksięgowy do księgi wieczystej zawierającej wpis o nieruchomości objętej hipoteką. W księdze wieczystej musi być także zawarta suma hipoteki. Jest to pełen zakres odpowiedzialności rzeczowej właściciela, który powinien być dokładnie określony. Wartość tej sumy może ulec zmianie, uznaje się wtedy, że treść prawa rzeczowego została zmieniona. Konieczna jest wtedy umowa między stronami, a także odpowiedni wpis do księgi wieczystej

"W świetle przepisów prawa przedmiotem hipoteki mogą być:

• prawo własności nieruchomości,
• prawo wieczystego użytkowania,
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• wierzytelność zabezpieczona hipoteką".

Biorąc pod uwagę przyjętą definicję hipoteki możemy wyodrębnić kilka głównych zasad, będących podstawą instytucji hipoteki. Są to między innymi:

• szczegółowość
• pierwszeństwo
• jawność
• akcesoryjność
• niepodzielność

"Generalnie zatem można powiedzieć, że hipoteka jest odpowiednim i dobrym zabezpieczeniem kredytów finansujących nieruchomości, głównie z uwagi na to, że jest to zabezpieczenie bardzo dobrze dostosowane do istoty i charakteru kredytu długoterminowego."

Ograniczone prawa rzeczowe — artykuły polecane

Prawo pierwokupu — Prawo zastawu — Prawo użytkowania wieczystego — Umowa licencyjna — Zdolność do czynności prawnych — Autorskie prawa majątkowe — Wierzyciel — Umowa zastawu — Zasiedzenie

Bibliografia

• Baran A. (red.) (2018), Prawo rzeczowe. Pytania: kazusy, tablice, testy, C.H.Beck Warszawa
• Gdakowicz A. (2015), Wykresy świecowe rynku nieruchomości mieszkaniowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 86
• Główka G. (2011), Zmiany w funkcjonowaniu hipoteki w Polsce, Problemy Rozwoju Miast 8/1-2
• Gniewek E. (2016), Prawo rzeczowe, C.H. Beck, Warszawa
• Pelc M. (2017), Powstanie i przedmiot hipoteki ze szczególnym uwzględnieniem nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece z 26 czerwca 2009 r. Rzeszowska Szkoła Wyższa

Autor: Aleksandra Longa