Naczelny Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny - organ sądowy sprawujący kontrolę funkcjonowania i bezczynności lokalnej i regionalnej administracji publicznej pod względem zgodności z Konstytucją RP, prawem unijnym i ustawami.

Zdaniem Z. Niewiadomskiego wprowadzono sądową kontrolę aktów administracyjnych przez utworzony w tym celu Naczelny Sąd Administracyjny. Uchwalona 31 stycznia 1980 roku ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy- Kodeks postępowania administracyjnego weszła w życie 1 września 1980 roku. I choć sąd administracyjny był właściwy tylko w sprawach ściśle określonych (zasada enumeracji pozytywnej), to zmiana Kodeksu postępowania administracyjnego w tym zakresie byłą zmianą o znaczeniu historycznym (Niewiadomski Z. i in. 2011, s. 123).

Zgodnie z Art. 184. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe - Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997, Art. 184).

Zgodnie z Art. 185. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe - Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997, Art. 185).

Do sądów administracyjnych zalicza się:

• Naczelny Sąd Administracyjny
• Wojewódzkie sądy administracyjne

TL;DR

Naczelny Sąd Administracyjny jest organem sądowym kontrolującym działanie administracji publicznej. Sędziów sądów administracyjnych powołuje Prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sędziowie muszą spełniać określone wymagania, a Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego sprawuje nadzór nad działalnością sądów administracyjnych. Sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej i rozstrzygają spory kompetencyjne. Od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skargę kasacyjną można uzasadnić naruszeniem prawa materialnego lub przepisów postępowania. Skargę kasacyjną można złożyć do odpowiedniego sądu w terminie 30 dni od doręczenia orzeczenia.

Kto powołuje sędziów sądów administracyjnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim?

Zgodnie z Art. 5. § 1. Ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku o prawie o ustroju sądów administracyjnych - sędziów sądów administracyjnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Z kolei według § 2. Sędziowie sądów administracyjnych są powoływani na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, z wyznaczeniem miejsca służbowego (siedziby) sędziego, albo na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego (Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. 2017 poz. 2188).

Kto może zostać sędzią sądów administracyjnych?

Zgodnie z Art. 7. § 1. Ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku o prawie o ustroju sądów administracyjnych - Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w art. 6 § 1 pkt 1-4 i 6, jeżeli ukończył 40 lat oraz pozostawał co najmniej dziesięć lat na stanowisku sędziego, prokuratora, prezesa, wiceprezesa, lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej albo przynajmniej przez dziesięć lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza. Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez trzy lata pozostawał na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego (Dz.U. 2017 poz. 2188).

Sprawowanie nadzoru nad Naczelnym Sądem Administracyjnym

Nadrzędny nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych pełni Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jednym z zadań Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego jest ustalenie reguł biurowości w poszczególnych sądach administracyjnych. Zgodnie z Art. 15. § 1. Ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku o prawie o ustroju sądów administracyjnych - Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego informuje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Krajową Radę Sądownictwa o działalności sądów administracyjnych. W przypadku § 2. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego informuje Prezesa Rady Ministrów o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw rozpatrywanych przez sądy administracyjne (Dz.U. 2017 poz. 2188).

Kompetencje sądów administracyjnych

Zdaniem W. Sawczyna sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zgodnie z art. 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustawa ta normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jej przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne), (Sawczyn W. 2008, s. 73).

Środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkiego sądu administracyjnego

Zdaniem Z. Niewiadomskiego po wydaniu przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do NSA, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną mogą wnieść: strona, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (Niewiadomski Z. i in. 2011, s. 230).

Skargę kasacyjną można uzasadnić na założeniach, takich jak:

• naruszenie prawa materialnego, które może wynikać ze złej wykładni lub nieodpowiedniego zastosowania
• naruszenie przepisów postępowania, wtedy gdy błąd mógł wywrzeć znaczące oddziaływanie na wynik całej sprawy

Każdą skargę kasacyjną powinien przygotować i opracować adwokat lub radca prawny. Według Z. Niewiadomskiego skargę może sporządzić sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka, a także:

1. doradca podatkowy - w sprawach obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami,
2. rzecznik patentowy - sprawach własności przemysłowej

(Niewiadomski Z. i in. 2011, s. 230).

Ważne jest aby skarga została złożona do odpowiedniego sądu (tego, w którym zostało wydane zaskarżenie lub postanowienie). Termin przypadający na złożenie skargi to 30 dni licząc od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Naczelny Sąd Administracyjny — artykuły polecane

Sąd administracyjny — Sąd apelacyjny — Ustawa — Rozporządzenie — Prawo administracyjne — Funkcjonariusz publiczny — Najwyższa Izba Kontroli — Uchylenie decyzji — Ustawa o ochronie danych osobowych

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Niewiadomski Z. (2011), Prawo administracyjne, LexisNexis, Warszawa
• Sawczyn W. (2008), Postępowanie administracyjne, sądowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji, kazusy, LexisNexis, Warszawa
• Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Dz.U. 2002 nr 153 poz. 1269
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Dz.U. 2002 nr 153 poz. 1270

Autor: Katarzyna Rak