Line of balance (LOB)

Line of Balance, nazywana również techniką linii równowagi lub techniką planowania linii równowagi, jest techniką graficzną, która może być używana do planowania oraz zarządzania przepływem pracy. Według Adama Stabryły i Jerzego Trzcienieckiego Metoda LOB - metoda linii równowagi, stanowi ona narzędzie kontroli i koordynacji złożonych procesów pracy, głównie produkcyjnej. Cechą charakterystyczną metody jest wykorzystanie zasady zarządzania przez wyjątki. Sprowadza się to do ustalenia w zbiorze czynności składających się na proces tych spośród nich, które mają szczególne znaczenie z punktu widzenia kontroli i koordynacji.

Michał Trocki ujmuje to pojęcie ogólniej, twierdząc, że Technika linii równowagi LOB jest wykorzystywana w przypadku powtarzalnych projektów lub zadań. Technika LOB znajduje najczęściej zastosowanie podczas budowy domów szeregowych, wytwarzania określonej linii produktów (np. samochodów, komputerów) oraz produkcji pojedynczej partii wyrobu o dużym znaczeniu dla przedsiębiorstwa.

TL;DR

Technika Line of Balance (LoB) to narzędzie graficzne używane do planowania i zarządzania przepływem pracy. Jest stosowana w powtarzalnych projektach lub zadanach, takich jak budowa domów, produkcja linii produktów oraz produkcja partii wyrobów. Technika ta została opracowana na początku lat 40. przez firmę Goodyear i rozwinięta przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych na początku lat 50. XX wieku. LoB jest szczególnie przydatna dla kierowników projektów, ponieważ pozwala na planowanie i kontrolę kosztów i wykonalności zadań. Wykorzystuje się różne typy diagramów, takie jak diagram obiektywny, diagram produkcji i diagram postępu. Zalety LoB to m.in. możliwość optymalizacji zasobów, łatwe porównanie celu z postępem projektu i wcześniejsze wykrywanie problemów. Wady to m.in. brak przydatności w niepowtarzalnych projektach i brak możliwości określenia ścieżki krytycznej harmonogramu. Technika LoB składa się z dwóch faz: podsumowania zakończenia poszczególnych zadań w projekcie powtarzalnym i podsumowania zakończenia wszystkich powtarzalnych projektów.

Geneza powstania techniki

Technika Line of Balance została zapoczątkowana na początku lat 40-tych przez firmę Goodyear, zajmująca się produkcją opon i gumy, przez zespół pod kierownictwem George E. Foucha. Następnie została opracowana oraz rozwinięta przez marynarkę wojenną Stanów Zjednoczonych na początku lat 50-tych XX wieku w celu planowania, programowania oraz kontroli projektów, zarówno tych powtarzalnych jak i niepowtarzalnych. Najważniejsze założenia LoB były zastosowane w budownictwie jako metoda planowania i harmonogramowania, z myślą o produkcji przemysłowej i jej kontroli, a z biegiem lat zaczęto używać jej także w zarządzaniu projektami.

Cechy Line of Balance

Line of Balance jest istotną techniką dla kierowników projektów, gdyż stosowana jest do planowania działań według tempa produkcji lub cyklu, zarządzania, mierzenia oraz kontroli kosztów i wykonalności zadań w określonym porządku w powtarzalnych projektach lub regularnych grupach. Przynależy do LSM, z ang. Linear Scheduling Methodes, czyli szeregowania liniowego, znanego również jako metoda planowania liniowego. Jest to grupa metod planowania procesów jednokierunkowych, które uwzględniają procesy oraz elementy pracy, które są liniowe, ciągłe bądź repetytywne. Może obejmować takie detale i ustalenia jak: miejsce działań, zasoby, wynagrodzenia, ilość pracy, która uzależnia czas trwania zadania czy też powiązania z innymi zadaniami występującymi w projekcie (fizyczne lub czasowe).

Linia równowagi obrazuje powtarzalność pracy, która może istnieć w projekcie jako pojedyncza linia na wykresie. Linia ta ułatwia sprawdzić, które zadania są zakończone, które czynności są "w równowadze", czyli które powinny być ukończone w chwili sprawdzania oraz określić czy inne planowane działania są opóźnione w stosunku do harmonogramu. Uważa się również, że koncepcja Line of Balance jest podobna do założenia Czasu Taktu z Toyota Production System, a także wykorzystywana jest przez Adaptacyjne Zarządzanie Projektami, z ang. Agile Project Management.

Wykorzystanie Line of Balance w praktyce

Linia Równowagi (LoB) wykorzystywana jest do systematycznych czynności w ramach złożonego, pojedynczego projektu w warunkach dużego prawdopodobieństwa i pewności. LoB w przeciwieństwie do wykresu słupkowego pokazuje czas trwania wyznaczonej czynności, a także tempo w jakim praca składająca się na wszystkie działania musi zostać podjęta, aby projekt został zrealizowany zgodnie z ustalonym terminem. Linia równowagi może być wykorzystywana w projektach wymagających wielu tych samych, powtarzających się działań lub w programach projektów powtarzalnych, takich jak: archiwizacja dokumentów, budowa identycznych domów, budowa jednakowych hal produkcyjnych, stacji metra, rurociągów, tuneli, organizacja powtarzalnych szkoleń i innych.

Technika LoB skupia się na zagwarantowaniu cykliczności i ciągłości pracy osób oraz zespołów wykonujących te same czynności dzięki odpowiedniej organizacji pracy i zapewnieniu dostępów do zapasów. Każdy z zespołów wykonawczych otrzymuje pracę jednozadaniowością, czyli finalizują najpierw pierwsze zadanie by następnie móc zacząć kolejne aż do zakończenia ostatnich czynności przeznaczonych dla nich w projekcie. Najważniejszym celem zespołów jest realizowanie przydzielonych zadań z jak najkrótszymi przestojami pomiędzy wszystkimi czynnościami.

Rys. 1 Przykładowy wykres Line of Balance (źródło: Opracowanie własne)

Wskazówki dotyczące Line of Balance

W celu wykonania Line of Balance należy posiadać następujące elementy:

• Harmonogram kontraktu
• Określony czas realizacji każdego zadania
• Wyznaczone punkty kontrolne oraz skumulowane zapasy
• Program do wykresu statusu, na którym można określić LoB i podsumowane ilości jednostek, które przeszły przez punkty kontrolne procesu

Typy diagramów używanych w LoB

Można wyróżnić 3 najczęściej spotykane diagramy Line of Balance:

• Diagram obiektywny - służy do określania faktycznej lub docelowej ilości wyprodukowanych jednostek w funkcji czasu
• Diagram produkcji - przedstawia relacje i zależności pomiędzy działaniami dla pojedynczej jednostki
• Diagram postępu - przedstawia liczbę jednostek, dla których zadanie zostało zakończone

Zalety i wady Line of Balance jako techniki wspomagania zarządzania projektami

Zalety:

• Jest to pomocne narzędzie, które pozwala zobaczyć na jednym prostym diagramie czy założony projekt można wykonać przy minimalnym czasie oczekiwania między zadaniami oraz uzyskać wszystkie potrzebne informacje w szybki sposób.
• Określa zakres prac wymaganych do zrobienia na wszystkich etapach projektu z rozdzieleniem na jednostki czasowe.
• Łatwe porównanie ustalonego celu z rzeczywistym postępem i ilością wykonanej pracy w określonym obszarze i czasie projektu.
• Sprawdzenie i dostarczenie aktualnych informacji na temat wszystkich odchyleń od harmonogramu.
• Wcześniejsze wskazanie obszarów, w których mogą pojawić się problemy wymagające większej uwagi, precyzji oraz korekt.
• Możliwość optymalizacji zasobów wykorzystywanych do istotnej liczby powtarzalnych czynności. Prostsza analiza zmniejszenia kosztów i czasu dzięki posiadanym szczegółom dla każdego działania w projekcie.
• Łatwiejsze wprowadzanie zmian, aktualizacji oraz kontroli wyznaczonych czynności oraz postępów ich realizacji.
• Doskonała wizualizacja postępów zadań w trakcie projektu z oszacowaniem prawidłowości i terminowości realizacji harmonogramu.

Wady:

• Nieprzydatna w niepowtarzalnych projektach, które są też bardziej złożone.
• Brak możliwości sprecyzowania ścieżki krytycznej harmonogramu projektu.
• Nie dostarcza dostatecznie wiarygodnych informacji na temat poczynań i postępów w bardziej rozwiniętych projektach ani możliwości wprowadzenia w nich zmian.

Fazy wykonania Line of Balance

Technika Linii Równowagi wykonywana jest dwóch fazach oraz następujących krokach: a) Faza 1 - podsumowanie zakończenia poszczególnych zadań w projekcie powtarzalnym:

• Określenie działań biorących udział w realizacji powtarzalnego projektu.
• Ustalenie potrzebnych zasobów i zespołów zadaniowych.
• Określenie czasu wykonania wszystkich zadań w projekcie.
• Przygotowanie wykresu sieciowego projektu, w celu ukazania relacji pomiędzy czynnościami oraz wskazania zadań powtarzalnych.
• Sprecyzowanie tzw. równoważnych numerów tygodnia (RNT) dla zadań cyklicznych. Równoważne numery tygodnia wskazują najpóźniejsze możliwe zakończenie każdego z poddawanych analizie działań by móc w pełni wykonać je w projekcie bez opóźnień. Aby otrzymać RNT trzeba dokonać obliczeń wstecz (od sfinalizowania do rozpoczęcia pojedynczego projektu) - przy uwzględnieniu czasu równego 0 dla końcowego zadania w projekcie. Pojedyncze czynności można oczywiście zakończyć wcześniej, ale nie później niż zidentyfikowane RNT.
• Sporządzenie cyklogramu, czyli wykresu sieciowego z określeniem zależności między zadaniami oraz czasu ich realizacji, a następnie ułożenie tych czynności według malejącego RNT. Jeżeli kilka działań ma jednakowy równoważny numer tygodnia to kolejność rozmieszczenia na liście jest nieistotna. Cyklogram ma na celu wskazanie najpóźniejszych możliwych terminów rozpoczęcia oraz zakończenia zadań, aby zdążyć sfinalizować wszystkie przed czasem 0, tzn. etapem zakończenia wykonywania ostatniego.

b) Faza 2 - podsumowanie zakończenia wszystkich powtarzalnych projektów pod względem nawiązanej umowy ze zleceniodawcą.

• Ustalenie kalendarza i ogólnej liczby dostaw ustalonego zadania (produktu końcowego) jak ustalono w umowie. Wskazać najwyższe RNT w odniesieniu do wartości czasu 0, czyli najpóźniejszego przystąpienia do działań w projekcie. Dane te należy porównać z warunkami harmonogramu uzgodnionymi ze zleceniodawcą.
• Obliczenie ilości wystąpienia takich samych czynności oraz określenie dla nich linii równowagi.
• Przygotowanie tablicy bilansowej, która jest wykorzystywana jako wzór do kontroli pracy i czynności we wszystkich realizowanych projektach cyklicznych.
• Kontrolowanie wypełniania wszystkich wyznaczonych w kontrakcie zadań za pomocą cyklogramu i tablicy bilansowej. Pozwala to sprawdzić ilość powtarzalnych czynności projektowych w każdym cyklu projektów, a wyniki można analizować i porównywać do najbardziej oczekiwanego.

Autor: Joanna Żychniewicz

Line of balance (LOB) — artykuły polecane

MPM — Harmonogram projektu — Wykres Gantta — CPM — Estymacja czasu trwania zadań — Szacowanie czasu trwania zadań — Metoda łańcucha krytycznego — Cyklogram — Żelazny trójkąt

Bibliografia

• Eckert L., Fowler M., Smithson M. (2010), North American Tunneling 2010 Proceedings, SME
• Moura R., Monteiro J., Heineck L. (2021), Line of Balance - Is it a synthesis of lean production principles as applied to site programming of works?, IGLC 22, Oslo, Norway
• Seppanen O., Aalto E. (2005), A case study of Line-of-Balance Based schedule planning and control system, International Group on Lean Construction. Conference, Sydney, Line-of-Balance Based schedule planning and control system
• Stabryła A., Trzcieniecki J. (red.) (1986), Organizacja i zarządzanie. Zarys problematyki, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Trocki M., Grucza B., Ogonek K. (2003), Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa
• Trocki M. Wyrozębski P. (2015), Planowanie przebiegu projektów, Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie, Warszawa
• Vargas R., Moreira F. (2015), Scheduling optimization with line of balance and start-finish relations, Conference Paper, London, United Kingdom