Infrastruktura krytyczna

Infrastruktura krytyczna pełni ogromną rolę w funkcjonowaniu państwa oraz życiu jego obywateli, a ochrona jej jest jednym z najważniejszych celów stojących przed państwem. Potwierdza to ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 o zarządzaniu kryzysowym. Zgodnie z tą ustawą za infrastrukturę krytyczną uważa się systemy oraz połączone ze sobą funkcjonalne obiekty (w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje i usługi), konieczne i ważne aby zapewnić bezpieczeństwo państwa i jego obywatelom oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, instytucji i przedsiębiorców (Z. Łukasik, W. Nowakowski, A. Kuśmińska-Fiałkowska, 2014, s. 758).

Pojęcie infrastruktury krytycznej (IK), mimo że zostało użyte po raz pierwszy dopiero kilkadziesiąt lat temu, istnieje odkąd można mówić o rozwiniętej cywilizacji, a więc już od czasów starożytnych (K. Stec, 2011, s. 181).

TL;DR

Artykuł omawia znaczenie ochrony infrastruktury krytycznej dla państwa i jego obywateli. Infrastruktura krytyczna to systemy i obiekty, które są niezbędne dla bezpieczeństwa i funkcjonowania państwa. Zagrożenia dla infrastruktury krytycznej dzielą się na naturalne, techniczne i terroryzm. W artykule przedstawione są kryteria identyfikacji infrastruktury krytycznej oraz rodzaje ochrony, takie jak ochrona fizyczna, techniczna, osobowa, teleinformatyczna i prawna. Ochrona infrastruktury krytycznej powinna być realizowana na wszystkich poziomach i wymaga współpracy różnych podmiotów.

Systemy obejmujące infrastrukturę krytyczną

W skład elementów tworzących infrastrukturę wchodzą następujące systemy:

• zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa,
• łączności,
• sieci teleinformatycznych,
• finansowe,
• zaopatrzenia w żywność,
• zaopatrzenia w wodę,
• ochrony zdrowia,
• transportowe,
• ratownicze,
• zapewniające ciągłość działania administracji publicznej,
• produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych (Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.).

Zagrożenia infrastruktury krytycznej

Zagrożenia, które bardzo często wywołują sytuacje kryzysowe, mają wpływ na bezpieczeństwo i prawidłowe funkcjonowanie całego państwa, można podzielić na poszczególne kategorie:

• zagrożenia naturalne,
• zagrożenia techniczne.
• terroryzm.

Zagrożenia naturalne obejmują:

• powodzie,
• silne wiatry,
• długotrwałe susze,
• ruchy tektoniczne (J. Milewski, 2016, s. 108-109).

Kryteria identyfikacji infrastruktury krytycznej

Próba identyfikacji obiektów, urządzeń, instalacji lub usług, których zniszczenie bądź problemy w ich funkcjonowaniu doprowadziłyby do sytuacji kryzysowej, jest kluczowym zadaniem w jej ochronie. W tym celu rozgranicza się dwie grupy kryteriów:

• Kryteria systemowe (sektorowe) - można je określić jako parametry ilościowe lub funkcjonalne infrastruktury; charakteryzują parametry wchodzące w skład systemów infrastruktury krytycznej obiektów, urządzań oraz instalacji lub funkcje realizowane przez te obiekty i zapewniające identyfikację infrastruktury krytycznej,
• Kryteria przekrojowe - określają skalę skutków zniszczenia, jak również zaprzestania funkcjonowania wskazanej infrastruktury, w tym między innymi:

- ofiar w ludziach,

- skutków finansowych,

- konieczności ewakuacji,

- utraty usługi,

- czasu odbudowy,

- efektów międzynarodowych,

- unikatowości (Z. Łukasik, W. Nowakowski, A. Kuśmińska-Fiałkowska, 2014, s. 759).

Wymienione kryteria mają charakter niejawny (J. Milewski, 2016, s. 102).

Rodzaje ochrony infrastruktury krytycznej

Przedstawione powyżej elementy ochrony infrastruktury krytycznej są ze sobą bardzo silnie powiązane i tylko poprzez łączne ich stosowanie mogą przynosić rezultaty. Aby ochrona infrastruktury krytycznej była skuteczna, powinna być realizowana na każdym poziomie i stanowić wspólny wkład zarówno administracji rządowej, samorządowej oraz operatorów i prawowitych właścicieli infrastruktury. Pozwoli to na zwiększenie znacznego poziomu bezpieczeństwa w państwie (M. Żuber, 2014, s. 193-194).

Wskazuje się następujące rodzaje ochrony infrastruktury krytycznej:

• Ochrona fizyczna - ochrona osób (zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej). Realizowana jest przez pracowników ochrony, którzy bronią dostępu do obiektów, urządzeń, instalacji lub usług infrastruktury krytycznej.
• Ochrona techniczna - ogół przedsięwzięć związana z budową i eksploatacją obiektów, urządzeń, instalacji i usług infrastruktury krytycznej, w tym również techniczne środki ochrony, minimalizujące zagrożenia IK.
• Ochrona osobowa - ma na celu minimalizację ryzyka będącego skutkiem działań pracowników oraz usługodawców, którzy mogą dopuścić do zakłóceń w funkcjonowaniu infrastruktury krytycznej.
• Ochrona teleinformatyczna - zespół przedsięwzięć i ich procedur, które mają na uwadze minimalizację zakłóceń w funkcjonowaniu IK związanych z wykorzystaniem do użytkowania tego typu infrastruktury systemów i sieci teleinformatycznych.
• Ochrona prawna - związana z kształtem współczesnej gospodarki rynkowej, w której dochodzi do zagrożeń ze strony innych podmiotów państwowych lub prywatnych (T. Szewczyk, M. Pyznar, 2010, s. 58-59).

Infrastruktura krytyczna — artykuły polecane

Polityka bezpieczeństwa informacji — Bezpieczeństwo informacji — Funkcje współczesnego państwa — Polityka turystyczna — Zarządzanie ciągłością działania — Organizacja pozarządowa — Inteligentne systemy transportowe — Telekomunikacja — Różnorodność biologiczna

Bibliografia

• Łukasik Z., Nowakowski W., Kuśmińska-Fijałkowska A. (2014), Zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury krytycznej, Logistyka, nr 4
• Milewski J. (2016), Identyfikacja infrastruktury krytycznej i jej zagrożenia, Zeszyty naukowe AON, nr 4 (105)
• Stec K. (2011), Wybrane prawne narzędzia ochrony infrastruktury krytycznej w Polsce, Bezpieczeństwo Narodowe, nr 19
• Szewczyk T., Pyznar M. (2010), Ochrona infrastruktury krytycznej a zagrożenia asymetryczne, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, nr 2 (10)
• Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, Dz.U. 2007 nr 89 poz. 590
• Żuber M. (2014), Infrastruktura krytyczna państwa jako obszar potencjalnego oddziaływania terrorystycznego, Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, nr 8 (2)

Autor: Justyna Narkowicz