Homeostaza

Homeostaza (w organizacjach) należy do głównych pojęć, którymi posługują się teorie biologiczne będące jedną z alternatywnych teorii współczesnego przedsiębiorstwa.

Homeostaza oznacza zdolność automatycznej samoregulacji pewnych podstawowych procesów. Taka samoregulacja (np. utrzymywanie ciepła ciała czy tętna u ssaków w pewnych granicach), zaobserwowana najpierw przez biologię, została przeniesiona do ogólnej teorii systemów i stąd do nauk organizacji i zarządzania (Gruszecki T. 2002, s. 227)

Homeostaza jest to stan organizmu którego cechą są stałe warunki środowiska wewnętrznego oraz umiejętność organizmu do utrzymania stałych warunków wewnętrznych środowiska.(Kobylecka J. 2015, s. 258)

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie homeostazy jako zdolności organizmu do samoregulacji i utrzymania stałych warunków środowiska wewnętrznego. W teorii przedsiębiorstwa homeostaza jest rozumiana jako dążenie do osiągnięcia wewnętrznej równowagi dynamicznej. Firmy dążące do homeostazy są mniej elastyczne i mniej skłonne do podejmowania ryzyka. Utrzymanie równowagi wewnętrznej jest ważne, ale długookresowym celem przedsiębiorstwa jest przetrwanie i dostosowanie się do zmieniającego się otoczenia. Artykuł opisuje również cechy przedsiębiorstwa w stanie homeostazy oraz cechy zakłócenia tego stanu. Omawia także homeostazę w biologii i podaje parametry potrzebne do utrzymania jej poziomu.

Firma i otoczenie

Jeżeli homeostatyczna równowaga między przedsiębiorstwem a jej otoczeniem jest głównym warunkiem przetrwana, to znaczy, że ten stan - a nie maksymalizacja zysku - jest głównym celem firmy w krótkim okresie. W teorii tej zakłada się, że firma, podobnie jak każdy organizm biologiczny, dąży do osiągnięcia stanu wewnętrznej równowagi dynamicznej (czyli właśnie homeostazy). Stan ten firma osiąga wówczas, gdy są realizowane przyjęte przez nią wewnętrzne normy działania (dotyczące np. struktury bilansu). Normy te mogą mieć charakter oryginalny, bądź też mogą być adaptowane - przejęcie norm sprawdzonych w działaniu innych firm zmniejsza bowiem ryzyko niepowodzenia. Firmy dążące do homeostazy będą wykazywać mniejszą elastyczność w działaniu i mniejszą skłonność do podejmowania ryzyka.

Homeostaza jest jednym z wymogów funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa, a jej egzystencja wymaga podejmowania decyzji które opierają się na informacjach uzyskanych z systemu rachunkowości funkcjonującego w firmie. System ten, dostarczając informacji będących źródłem podejmowania decyzji, w celu zachowania położenia równowagi, odgrywa w tym procesie bardzo ważną, aktywną rolę. Informacje dostarczane z rachunkowości powinny uprawnić do podejmowania decyzji podążających do zabezpieczenia, utrzymania i odnawiania stanu równowagi w przedsiębiorstwie (Czerny J. 2010, s. 4)

Utrzymanie określonego stanu równowagi wewnętrznej firmy nie jest jednak podstawowym celem jej działania. Nadrzędnym długookresowym celem jest natomiast, podobnie jak w wypadku organizmów biologicznych - przetrwanie. Aby przetrwać, organizm musi ewoluować wraz ze zmieniającym się otoczeniem. Procesowi ciągłych, wymuszanych zewnętrznych zmian towarzyszy jednak stała, wewnętrzna tendencja do utrzymywania na każdym etapie rozwojowym stanu homeostazy.

Cechy przedsiębiorstwa znajdującego się w stanie homeostazy:

• podejmuje działania w ramach przyjętej strategi, kierujące do realizacji celów założonych przez firmę, oraz nie zmienia hierarchii celów w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej.
• realizacja przez firmę założonych celów nie napotyka na ograniczenia, których pokonanie wymagało by dużej zmiany przez przedsiębiorstwo strategii
• współoddziaływanie z otoczeniem cechuje się stanem homeostazy
• działanie przedsiębiorstwa odbywa się na warunkach standardowego (dającego się przewidzieć) stopnia ryzyka gospodarczego (Czerny J. 2010, s. 6)

Cechy opisujące zakłócenie przez przedsiębiorstwo stanu homeostazy:

• wypełnienie założonych celów natrafia na bariery, których przeskoczenie w obecnej strategii przedsiębiorstwa jest niewykonalne
• występowanie barier stanowi przyczynę przeszacowania celów, a co za tym idzie jest również przyczyną wyboru innej strategii działania
• odnowienie stanu homeostazy jest zdeterminowane osiągnięciem powodzenia w realizacji nowej strategii działania
• wykonanie określonych celów w ramach nowej hierarchii działania odbywa się często na warunkach podwyższonego stopnia ryzyka gospodarczego "(stopień ryzyka gospodarczego jest nieprzewidywalny, co wynika m.in. z konieczności podejmowania nierutynowych decyzji, w ramach nowej, dostosowanej do sytuacji, strategii, np. rozwój przedsiębiorstwa przez restrukturyzacje)"
• na skutek różnych powodów dochodzi do "rezygnacji z naczelnego celu przedsiębiorstwa, jakim jest jego rozwój, i przyjęcie strategii zakładającej przerwanie kontynuacji działania przedsiębiorstwa".(Czerny J. 2010, s. 6)

"Wymienione wyznaczniki naruszenia stanu homeostazy, "pojawiają się głównie na skutek występowania kryzysów, w poszczególnych fazach życia przedsiębiorstwa, których przezwyciężenie jest warunkiem koniecznym dla jego przetrwania i późniejszego rozwoju". (Czerny J. 2010, s. 6)

Homeostaza w biologii

"Parametry wymagane do utrzymania poziomu homeostazy:

• temperatura ciała utrzymująca się w w przedziale 35,5-37 stopni Celsjusza
• zaopatrzenie komórek w substancje odżywcze (stężenie glukozy we krwi)
• uwodnienie organizmu (stężenie soli mineralnych, w tym jonów sodu, potasu, wapnia i magnezu)
• ciśnienie krwi (u dorosłego człowieka 120/80 mm Hg)
• stężenie hormonów
• pH krwi w zakresie 7,35-7,45
• stężenie tlenu i dwutlenku węgla we krwi" (Kobylecka J. 2015, s. 258)

Homeostaza — artykuły polecane

Myślenie systemowe — Etapy rozwoju organizacji — Misja i wizja — Planowanie strategiczne — Zarządzanie strategiczne — Analiza scenariuszy — Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi — VUCA — Holistyczne podejście

Bibliografia

• Gruszecki T. (2002), Współczesne teorie przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Gurba A., Strońska-Rembisz A. (2014), Motywacja do pracy jako kategoria psychologiczna i ekonomiczna w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, Gospodarka, Rynek, Edukacja, Vol.15 Nr.2
• Keynes J. (2013), Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kobylecka J. i in. (2015), Teraz matura, biologia - vademecum, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa
• Mirski A. (2015), Zarządzanie prorozwojową zmianą w przedsiębiorstwie a procesy innowacji, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie, Nr.1
• Czerny J. (2010), Przedsiębiorstwo jako system dążący do homeostazy, Zeszyty teoretyczne rachunkowości, Vol. 112, Nr. 56

Autor: Natalia Kluska, Dagmara Kowalska