Skłonność do podejmowania ryzyka

Skłonność do ryzyka (risk seeking) - to postrzeganie ryzyka nie tylko jako zagrożenie, ale również jako szansę. Jest to często wybór najbardziej ryzykownego wariantu, jednak o największej możliwej do uzyskania korzyści.

Skłonność do ryzyka definiowana jest również jako gra losowa o niższej wartości oczekiwanej, niż wyższy wynik zdarzenia pozbawionego ryzyka.

TL;DR

Artykuł omawia skłonność do ryzyka i jej wpływ na podejmowanie decyzji. Skłonność ta może być awersją do ryzyka, obojętnością względem ryzyka lub skłonnością do ryzyka. Przedsiębiorcy często mają większą skłonność do ryzyka, co może prowadzić do sukcesu lub porażki. Badanie wykazało, że mężczyźni są bardziej skłonni do ryzyka w branży handlowej, podczas gdy kobiety wykazują większą skłonność do ryzyka w branży usługowej. Skłonność do ryzyka jest również związana z indywidualnymi cechami, takimi jak wcześniejsze doświadczenia i stopień wrażliwości. Decyzje o ryzyku częściej są podejmowane dobrowolnie i gdy organizacja uważa, że jest w stanie kontrolować ryzyko.

Podejście do ryzyka

Wśród stosunku decydenta do ryzyka, wyróżnić można (K. Jajuga 2007. s. 14):

• awersję do ryzyka (risk aversion) - ryzyko podejmowane jest wtedy, gdy oczekiwana jest rekompensata przybierająca postać premii za ryzyko.
• obojętność (neutralność) względem ryzyka (risk neutrality) - gdy decydent podejmuje ryzyko, jego wielkość nie jest znacząca.
• skłonność do ryzyka (risk seeking) - gdy decydent podejmuje decyzję ze świadomością wyższego ryzyka, decyduje się on tym samym na poniesienie większych nakładów.

Skłonność do ryzyka, a podjęcie właściwej decyzji

By prawidłowo podjąć decyzję w projekcie, nie narażając przedsiębiorstwa na nadmierne ryzyko oraz koszty, należy w miarę możliwości najbardziej precyzyjnie określić możliwość wystąpienia ryzyka. W tym celu można się posłużyć się (Y. Chong 2001. s. 61):

• doświadczeniem (poprzez doświadczenie, można ocenić sytuację bardziej realistycznie).
• grupą delficką (jest ona powoływana w firmie, do jej obowiązków należy utworzenie komisji do oceny ryzyka).
• dokumentacją poprzednich projektów (zasad postępowania oraz ich wyników).
• heurystyką (zestawem zasad, adekwatnych do zaaplikowania w danym przypadku).
• konsultantami spoza firmy (są to eksperci ryzyka, którzy w danym projekcie oceniają jego prawdopodobieństwo).
• symulacją (dokonuje się wtedy oceny rezultatów, które są jak najbardziej zbliżone do warunków rzeczywistych).
• zestawem narzędzi służącym do analizy ryzyka (zestaw ten najczęściej opiera się na systemie komputerowym).

Przedsiębiorczość a skłonność do ryzyka

Skłonność do ryzyka jest uważana za ważną cechę przedsiębiorców. Jest ona wtedy traktowana jako pewien wymiar osobowości odnoszący się do indywidualnego wybierania wariantów o wygranej, która jest wysoka, lecz nisko prawdopodobna (T. Zaleśkiewicz 2002 s. 2) Przedsiębiorca cechuje się wówczas wysoką naturą ryzykowania, która może doprowadzić do wystąpienia niepowodzenia oraz wygenerować wysokie koszty.

Zostały przeprowadzone badania nad ryzykiem, dotyczącym sfery prowadzenia działalności gospodarczej. Starano się również stwierdzić, czy istnieje powiązanie pomiędzy skłonnością do podejmowania ryzyka, a płcią.

Stworzony został specjalny kwestionariusz SIRI, opracowany przez T. Zaleśkiewicz (T. Zaleśkiewicz 2001, s. 3) Na jego podstawie próbowano zbadać również motywy podejmowania ryzyka o charakterze finansowym. Respondenci musieli wówczas wybrać, w jakim stopniu zgadzają się z danymi stwierdzeniami. Pośród dwóch głównych motywów rozróżniono:

• instrumentalny
• stymulacyjny

Badanie dotyczyło właścicieli małych firm. Związek pomiędzy skłonnością do ryzyka, a płcią potwierdził się. Pośród właścicieli firm handlowych, to mężczyźni byli bardziej skłonni do podejmowania ryzyka. Jednakże w branży usługowej - kobiety wykazywały dużo większą skłonność do ryzyka od mężczyzn, zwłaszcza w przypadku możliwości osiągnięcia dużej korzyści finansowej.

Skłonność do ryzyka występuje w atrybutowym ujęciu przedsiębiorczości. Ujęcie to charakteryzuje przedsiębiorczość jako umiejętność oraz skłonność do podejmowania ryzyka, oryginalność czy inicjatywę.

Skłonność do ryzyka jako indywidualna kompetencja

Badacze określają skłonność do ryzyka jako osobistą tendencję do zachowań ryzykownych, na które wpływ mają wcześniejsze doświadczenia związane z podejmowaniem decyzji. Tendencja ta może ulegać zmianie, w zależności od nabytych doświadczeń. Skłonność do ryzyka może różnić się również pod względem obszarów jej występowania. Może być ona wzmożona w kontekście obszaru finansowego, ale znacznie mniejsza w zakresie ryzyka fizycznego.

Według badań, ludzie różnie odbierają te same sytuacje. Ma to ścisły związek ze stopniem wrażliwości. W zależności od odbierania bodźców, wyróżniono różne rodzaje strategii działania. Udowodniono, że osoby charakteryzujące się mniejszą wrażliwością, są bardziej skłonne do podejmowania ryzyka. Pośród wielu badań, H. Eysenck zidentyfikował impulsywność typu E, jako najbardziej odpowiedzialną za skłonność do ryzyka. Osoby charakteryzujące się więc tym typem impulsywności, są w stanie podejmować duże ryzyko, jednak są one również świadome jego zagrożeń.

Skłonność do ryzyka jest więc ściśle związania z subiektywnym podejmowaniem decyzji. Ważnym aspektem przy podejmowaniu decyzji o ryzyku, jest jej dobrowolność. Udowodniono bowiem, iż dobrowolne podejmowanie decyzji o podjęciu ryzyka jest większe, niż w przypadku decyzji przymusowych. Podjęcie ryzyka jest również częstsze, gdy następstwa decyzji widoczne są natychmiast, rzadsze natomiast w przypadku, gdy na wynik decyzji trzeba poczekać większy okres czasu. Ostatnim aspektem jest kontrola ryzyka - gdy organizacja jest przekonana, iż jest w stanie kontrolować ryzyko - decyzji o jego podjęciu jest znacznie więcej.

Skłonność do podejmowania ryzyka — artykuły polecane

Centrum przychodów i jego kontrola — Ryzyko — Ryzyko polityczne — Teoria perspektywy — Warunki podejmowania decyzji — Kategoryzacja czynników ryzyka — Ryzyko ubezpieczeniowe — Macierz reagowania na ryzyko — Analiza interesariuszy (Zarządzanie strategiczne)

Bibliografia

• Brown E., Chong Y. (2001), Zarządzanie ryzykiem projektu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Gajda J. (2017), Ryzyko jako ważny element działalności biznesowej w świetle badań autorskich, Zarządzanie przedsiębiorstwem, nr 3
• Jajuga K. (red.) (2008), Zarządzanie ryzykiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Macko A., Tyszka T. (2005), Przedsiębiorczość i ryzykowanie, Decyzje, nr 4
• Rudzińska J., Piekarski W., Dudziak A. (2011), Zarządzanie ryzykiem, a podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwach transportowych, Autobusy, nr 10
• Rytel O. (2010), Zarządzanie ryzykiem działalności gospodarczej, Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej. Administracja i zarządzanie, nr 85
• Siuta-Stolarska B. (2011), Rola przedsiębiorczości w zarządzaniu, Zeszyty Naukowe, nr 4
• Zaleśkiewicz T. (2001), Beyond risk seeking and risk aversion: personality and the dual nature of economic risk taking, European Journal of Personality, nr 15

Autor: Joanna Brzezińska