Elastyczność dochodowa popytu
Elastyczność dochodowa popytu - jest to stosunek względnej zmiany rozmiarów popytu na określone dobro (dobra) do względnej zmiany dochodu (D.Begg 2003, s. 127). Elastyczność dochodowa popytu mierzy zatem jego reakcję na zmiany dochodu przy założeniu, że cena danego dobra i ceny innych nabywanych przez konsumenta dóbr pozostają stałe, a zmianom ulega jedynie dochód konsumenta. Graficznie rzecz ujmując elastyczność dochodowa popytu mierzy przesunięcie poziome linii popytu DD przy wzroście dochodu o 1%. Przesunięcie krzywej popytu DD w prawo oznacza dodatnią elastyczność dochodową popytu, zaś przesunięcie w lewo - ujemną.
Współczynnik elastyczności dochodowej popytu jest różny dla poszczególnych grup dóbr oraz zmienia się wraz z upływem czasu. Dla większej ilości dóbr, wzrost dochodu jest równy wzrostowi popytu na nie (dobra wyższego rzędu np. sprzęt elektroniczny, meble etc.). Jednak istnieją również dobra, na które popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu lub rośnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodu (dobra podstawowe)
Możemy wyróżnić:
- Dobra niższego rzędu - posiadają ujemną dochodową elastyczność popytu (EID < 1). Oznacza to, ze wzrost dochodu o 1%powoduje spadek popytu np. o 2%. (Dach, s. 43). Konsument wraz ze wzrostem dochodu zmniejsza popyt na dane dobro (Beksiak, 2001, s. 57). Dobra niższego rzędu to dobra niskiej jakości, które mają lepszej jakości substytuty.
- Dobra normalne (zwykłe) - to takie dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu, charakteryzuje je więc dodatnia elastyczność dochodowa popytu (D. Begg 2003, s. 128). Zajmują miejsce pośrednie między dobrami niższego rzędu a dobrami luksusowymi. Mają one elastyczność dochodową popytu mniejszą od jedności (0 < EID < 1). W miarę wzrostu dochodu wielkość zapotrzebowania na dane dobro rośnie ale stosunkowo wolno.
- Dobra wyższego rzędu (luksusowe) - mają elastyczność dochodową popytu większą od jedności. Wzrost dochodów o 1% zwiększa rozmiary zapotrzebowania o więcej niż 1% (Edp>1). Substytuty niższej jakości np. Mercedes - Ford, wycieczka zagraniczna - wycieczka krajowa (D. Begg 2003). Dobra luksusowe to również ochrona zdrowia, wykształcenie, sport etc. Popyt jest wysoce elastyczny (im bardziej wartość współczynnika dochodowej elastyczności popytu oddala się od jedności, tym popyt jest bardziej elastyczny).
- Współczynnik dochodowej elastyczności popytu może być równy jedności (EID = 1) Wydatki na odzież, obuwie, opłaty za mieszkanie, gaz i prąd stanowią stosunkowo stały procent w budżecie gospodarstw domowych, niezależnie od zmian wielkości dochodu. Przyrostowi dochodów towarzysza proporcjonalne przyrosty wydatków na dobra należące do tej grupy (Dach, s. 43).
Ogólnie elastyczność dochodowa popytu to stosunek zmiany popytu D do zmiany dochodu (J.Beksiak 2001, s. 57).
gdzie:
- Ed - elastyczność dochodowa popytu
- d - popyt (ang. demand)
- Δd - zmiana popytu
- i - dochód
- Δi - zmiana dochodu
TL;DR
Elastyczność dochodowa popytu to stosunek zmiany popytu do zmiany dochodu. Dobra niższego rzędu mają ujemną elastyczność popytu, dobra normalne mają dodatnią elastyczność, a dobra wyższego rzędu mają elastyczność większą od jedności. Prawo Engla mówi, że wraz z wzrostem dochodu zmienia się struktura wydatków. Znajomość elastyczności dochodowej jest przydatna do prognozowania zmian popytu.
Prawo Engla
W miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się również jego struktura (Dach, s. 43). Zmienia się udział wydatków na żywność oraz dobra niższego rzędu. Prawo to dotyczy rodzin średniozamożnych, lecz nie odnosi się do rodzin bardzo biednych i bardzo bogatych.
Prawo Engla działa w odniesieniu do rodzin średniozamożnych, natomiast nie działa w przypadku rodzin (społeczeństw) bardzo biednych i bardzo bogatych. Jeśli chodzi o rodziny bardzo biedne wzrost dochodów przeznaczany jest głównie na poprawę zaspokojenia potrzeb żywnościowych), natomiast w rodzinach bardzo bogatych wzrost dochodów nie będzie zatem dotyczył zaspokajania żywnościowych (nie ulegną one zmianie). Cały przyrost dochodu przeznaczany jest na inne dobra i usługi bądź na oszczędności.
Wykorzystanie elastyczności dochodowej
Znajomość elastyczności dochodowej popytu jest niezbędna do prognozowania zmian w strukturze popytu konsumpcyjnego, zachodzących pod wpływem wzrostu gospodarczego (wzrostu zamożności).
W krajach rozwiniętych są prowadzone badania dotyczące budżetów rodzinnych aby ustalić strukturę wydatków konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych na jednego członka w rodzinie. Dzięki znajomości tej struktury jesteśmy wstanie obliczyć wskaźnik zmian kosztów utrzymania w różnych grupach zawodowych jak i społecznych oraz jak zmienia się poziom realnych dochodów ludności
Więcej informacji znajdziesz w artykule elastyczność popytu. Omówiono tam również inne rodzaje elastyczności popytu.
| Elastyczność dochodowa popytu — artykuły polecane |
| Krzywa Engla — Wydatki konsumpcyjne — Prawo malejącego popytu — Prawo Engla — Mieszana elastyczność cenowa popytu — Popyt konsumpcyjny — Elastyczność cenowa popytu — Teoria wyboru konsumenta — Dobro normalne |
Bibliografia
- Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Beksiak J. (red.) (2001), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Dach Z. (1999), Podstawy mikroekonomii, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków
- Gostkowski M., Gajowniczek K., Jałowiecki P. (2014), Elastyczność dochodowa popytu na poszczególne grupy dóbr konsumpcyjnych w Polsce w latach 1999-2008, Roczniki Naukowe Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Tom XVI, Nr 3
- Moroz E. (2005), Podstawy Mikroekonomii, PWE, Warszawa
Autor: Piotr Pytlik, Agnieszka Sydorów
