Ceny stałe

Ceny stałe to ceny z określonego okresu (tzw. okresu bazowego), najczęściej roku bazowego, przyjętego w analizach w celu porównania zmian cen w czasie. Posłużenie się cenami stałymi umożliwia wykluczenie z przeprowadzonego porównania wpływu inflacji. Analizy z uwzględnieniem cen stałych są niezwykle istotne szczególnie, gdy bierze się pod uwagę długie przedziały czasowe, na przestrzeni których miały miejsce ogromne zmiany wartości nominalnych w powiązaniu z wysoką inflacją.

Jest ustalana w umowie kupno-sprzedaż danego towaru, niezmienna w okresie obowiązywania umowy mimo zmian warunków zewnętrznych takich jak inflacja, zmiana popytu i podaży.

Ceny stałe są często wykorzystywanym narzędziem do badań zmian zachodzących w gospodarce, chociażby w strukturze wydatków lub dochodów.

TL;DR

Ceny stałe to ceny z określonego okresu, które służą do porównywania zmian cen w czasie bez uwzględniania inflacji. Są używane do analizy zmian w gospodarce i porównywania wartości realnych. Zmiany w podaży pieniądza nie mają wpływu na długookresową produkcję i ceny. Umowa z ceną stałą zmusza spółki do podnoszenia ceny ofertowej, a umowa z ceną ustaloną metodą narzutu na koszty daje większą motywację do obniżania kosztów. Analiza oparta tylko na zmianach nominalnych może być myląca.

Ceny stałe a ceny realne

Przeprowadzenie badania z przyjęciem cen stałych służyć ma zobrazowaniu wartości realnych, które otrzymuje się poprzez skorygowanie wartościnominalnych o zmiany poziomu cen. Jednakowe wartości nominalne z dwóch różnych lat realnie nie są bowiem sobie równe. Ceny stałe pozwalają na porównywanie realnych poziomów cen, a to ma kluczowe znaczenie dla pokazania rzadkości (ograniczoności) danego dobra. Ceny realne pokazują bowiem czy cena danego dobra rośnie szybciej niż przeciętny poziom cen wszystkich dóbr.

Długookresowe efekty zmian w podaży pieniądza, a ceny

W podobny sposób jak reforma walutowa wpływa na gospodarkę w długim okresie zmiana podaży pieniądza. W długim okresie realna produkcja nie zależy od podaży pieniądza, ponieważ przy pełnym zatrudnieniu poziom produkcji określają wynagrodzenia pracy i kapitału w gospodarce. Od długookresowej podaży pieniądza również jest niezależna stopa procentowa. Przykładowo kiedy podwoimy podaż pieniądza i ceny stale się podwajają, osoby, które poprzednio były skłonne wymienić 1 dolara dzisiaj na 1,1 dolara za rok, będą teraz skłonne wymienić 2 dolary dzisiaj na 2,2 dolary za rok, a stopa procentowa pozostanie niezmieniona na poziomie 10%. Ze względu, że względne ceny są tylko stosunkiem cen nominalnych, jeżeli podwoimy wszystkie ceny nominalne, ceny względne również pozostaną takie same. Podsumowując, zmiany podaży pieniądza nie zmieniają przypisywania zasobów do możliwości ich użycia w długim okresie, a zmieniają jedynie absolutny poziom cen.

Czym się różni umowa z ceną stałą, a z ceną ustaloną metodą narzutu na koszty?

Formuła koszty plus narzut słabiej skłania do obniżania kosztów, ale nie wiąże się z nią obawa, że spółki wystraszą się ponoszonego ryzyka bowiem dodatkowe koszty można uwzględnić, ustalając końcową cenę. Stała cena zmusza je do podnoszenia ceny ofertowej, co powoduje, że spółki ponoszą całe ryzyko. Z drugiej strony ich motywacja do obniżania kosztów jest większa, ze względu, że to właśnie one odbierają te wszystkie korzyści. Pierwsza metoda jest korzystniejsza w sytuacji, kiedy możliwości wzrostu kosztów nie są duże, ponieważ kontrola menedżerów jest łatwa, a jednocześnie występuje znaczna i niemożliwa do kontrolowania niepewność.

Przykład

Przyjmijmy hipotetycznie, że rośnie na przestrzeni 10 lat cena nominalna samochodów. Rośnie ona jednak bardzo wolno, wolniej niż w tym samym czasie ogólny poziom cen. Oznacza to w istocie, że ceny realne spadły, wskazując na to, że zmniejszyła się rzadkość samochodów. Mogło być to spowodowane chociażby postępem technicznym, stwarzając tym samym szansę na obniżkę kosztów. Płace nominalne rosły szybciej od cen nominalnych samochodów, czyli ceny realne spadły, co umożliwiło większej liczbie ludzi nabycie samochodu. Ten hipotetyczny przykład niesie ze sobą bardzo ważne przesłanie, jak wielce mylące mogą okazać się wyniki analizy opartej wyłącznie na zmianach wielkości nominalnych.

Ceny stałe — artykuły polecane

Stopa inflacji — Amplituda — Terms of trade — Parytet siły nabywczej — Bezrobocie naturalne — Indeks cen konsumpcyjnych — Inflacja krocząca — Produkt krajowy brutto — Krzywa Phillipsa

Bibliografia

• Barro R. (1997), Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mostek P. (2006), Gospodarka finansowa samorządu terytorialnego w województwie wielkopolskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe
• Obstfeld M. (2008), Ekonomia międzynarodowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Maciej Pająk, Kaja Tuszyńska