Centrum kultury
| Centrum kultury |
|---|
| Polecane artykuły |
Centrum kultury (inaczej nazywane także ośrodkiem kultury lub domem kultury) jest to forma organizacyjna instytucji kulturalnej. Zgodnie z ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej:
"Art. 8. Ministrowie oraz kierownicy urzędów centralnych organizują działalność kulturalną, tworząc państwowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym.
Art. 9. 1. Jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym.
2. Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym.
3. Instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego, mogą otrzymywać dotacje celowe na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (Ustawa o organizowaniu… 1991, s. 4).”
Kultura a rozwój
Kultura jest to dość mocno złożony obszar, jeśli chodzi o rzeczywistość społeczną. Nie jest to związane jedynie z tym, iż obejmuje wiele elementów. Jest to spowodowane przede wszystkim dlatego, że relacje, które składają się na system społeczny są kompleksowe oraz wielowymiarowe. Jednakowo w płaszczyźnie kultury i gospodarki, jak i rozwoju społeczno-gospodarczego. Powtarzalnym błędem jest fakt sprowadzania tych związków to tematu komercjalizacji kultury oraz rynku dóbr kultury, a w szczególności przemysłów kultury. Gdyby przemysły kultury zdominowały całą aktywność, nie miałyby szansy się rozwijać. Wielostronność i złożoność tych kulturalno-ekonomicznych relacji (rynkowych oraz nierynkowych) jest dużo bardziej rozbudowana. mimo że cele aktywności kulturalnej często mają podłoże materialne, w tym samym czasie posiadają wiele aspektów pozaekonomicznych. Nie ma wątpliwości co do tego, że aktywność kulturalna jest uwarunkowana ekonomicznie. Jest to wyraźnie dostrzegalne. Tak samo istotny jest jednak fakt, iż działalność gospodarcza jest mocno warunkowana kulturowo. "Kultura stanowi składową społecznej podbudowy gospodarki, a zarazem istotny zasób, z którego gospodarka czerpie, oraz jeden z mechanizmów – coraz ważniejszy – pobudzania rozwoju gospodarczego. Aktywność kulturalna wymaga materialnego (ekonomicznego) zasilania, ale jednocześnie gospodarka bez kultury nie mogłaby funkcjonować i rozwijać się (J. Hausner i in. 2013, s. 14).”
Powinności centrum kultury
"Instytucje (animacji) kultury powinny być podmiotami nie tylko upowszechniającymi kulturę (propagowanie uznanego, "uśrednionego” modelu kulturalności), ale również zaangażowanymi społecznie aktorami zmiany, a zatem powinny być:
- zaangażowane w rozwiązywanie problemów społecznych,
- responsywne wobec wyzwań cywilizacyjnych,
- reagujące na zmiany społeczno-gospodarcze,
- interpretujące lokalną pamięć,
- współodpowiedzialne za rozwój otwartego społeczeństwa obywatelskiego (M. Dąbrowski i in. 2013, s. 9).”
Współpraca między instytucjami kultury a sektorem prywatnym
W dzisiejszych czasach coraz częściej instytucje kulturalne współpracują z sektorem prywatnym, aby realizować swoje cele i misję. Istnieje wiele różnych form współpracy, które mogą obejmować wsparcie finansowe, sponsorowanie, partnerstwo strategiczne, udostępnianie zasobów lub organizację wspólnych projektów. Partnerstwo publiczno-prywatne w sektorze kulturalnym ma wiele korzyści, takich jak zdobycie dodatkowych środków finansowych, zwiększenie zasięgu i promocji, a także dostęp do nowych pomysłów i perspektyw.
Jednak istnieją również wyzwania i ograniczenia, takie jak różnice w celach i wartościach, trudności w znalezieniu odpowiednich partnerów czy konieczność zachowania niezależności i autonomiczności instytucji kultury. Przykładami udanych projektów współpracy mogą być organizacja koncertu sponsorowanego przez firmę, wspólna kampania promocyjna czy udostępnienie przestrzeni dla wystaw sztuki. Istnieją również narzędzia i programy wspierające współpracę między sektorem prywatnym a instytucjami kultury, takie jak fundusze grantowe, platformy crowdfundingowe czy programy stypendialne dla artystów.
Wykorzystanie nowych technologii w działalności kulturalnej
Nowe technologie mają ogromny wpływ na sektor kulturalny, zarówno w procesach tworzenia i produkcji, jak i w promocji i dystrybucji dóbr kultury. Dzięki nim możliwe jest tworzenie i udostępnianie cyfrowych treści, digitalizacja i archiwizacja dziedzictwa kulturowego, a także korzystanie z nowoczesnych narzędzi i technologii w działalności instytucji kultury. Rola mediów społecznościowych i platform internetowych w komunikacji w sektorze kulturalnym jest nie do przecenienia. Dzięki nim możliwa jest bezpośrednia interakcja z odbiorcami, promocja wydarzeń i programów kulturalnych oraz budowanie społeczności online. W dzisiejszych czasach coraz większą popularność zyskują również technologie wirtualnej rzeczywistości i rozszerzonej rzeczywistości, które umożliwiają nowe, interaktywne doświadczenia kulturalne, takie jak wirtualne zwiedzanie muzeów czy interaktywne wystawy.
Edukacja kulturalna i rozwijanie świadomości społecznej
Instytucje kultury odgrywają ważną rolę w edukacji kulturalnej i rozwijaniu świadomości społecznej. Przez organizację różnorodnych programów edukacyjnych i projektów, instytucje kultury mają możliwość dotarcia do szerokiej publiczności i przekazania wartości kulturowych oraz artystycznych. Współpraca instytucji kultury z sektorem edukacji jest niezwykle istotna w promowaniu wartości kulturowych i artystycznych wśród dzieci i młodzieży, a także w rozwijaniu ich kreatywności i umiejętności. Edukacja kulturalna ma również duże znaczenie dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, ponieważ uczy szacunku dla różnorodności kulturowej, wrażliwości społecznej oraz aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Istnieje wiele inicjatyw i projektów, które promują dostępność kultury dla różnych grup społecznych, takie jak programy dla osób niepełnosprawnych, projekty integracyjne czy organizacja wydarzeń kulturalnych w przestrzeniach publicznych.
Bibliografia
- Dąbrowki M. Dulian L. Gutkowski T. Kałucki A. Knaś P. Komorowska A. Koszarek B. Kwiecińska B. Piekarska-Duraj Ł. Wróbel M. (2013). Lokalne Centrum Kultury. Zrób to z innymi, Małopolski Instytut Kultury, Kraków
- DomKultury+ (2010). Analiza instytucjonalno-prawna funkcjonowania domów kultury w Polsce, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa
- Drożdż M. (2014). Osoba i kultura – okrywanie personalnego wymiaru ludzkiej kultury, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
- Hausner J. Karwińska A. Purchla J. (red.) (2013). Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa
- Kowalik W. Malczyk K. Maźnica Ł. Strycharz J. (2013). Kompetencje kadr kultury a rozwój kapitału społecznego, Kraków
- Świątkiewicz W. (2010). Kultura a rozwój społeczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach
- Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (1991), Dz. U. 1991 nr 114, poz. 493 z późn. zm
Autor: Kamila Sokołowska
