Absolutorium

Absolutorium - definiowane jest jako akt prawny, którego dokonanie przypisuje się właściwemu organowi nadrzędnemu lub takiemu organowi, który posiada odpowiednie do tego uprawnienia (np. parlamentowi, walnemu zgromadzeniu). Dokonanie tego aktu prawnego odbywa się w oparciu o przedłożone sprawozdanie rachunkowe [J. Kotlińska 2017, s. 95].

Absolutorium w szkolnictwie wyższym oznacza natomiast odbycie studiów wyższych przed podejściem do egzaminów dyplomowych. Jednostka posiadające absolutorium uzyskała zaliczenie wszystkich zajęć i zdała wszystkie egzaminy, jednak nie otrzymała dokumentu potwierdzającego o ukończeniu studiów [R. Burek 1997, s. 10].

W literaturze finansowo-prawnej absolutorium definiowane jest na różne sposoby. Może być ono rozumiane jako ustawiona przez prawo kompetencja do corocznej oceny odnoszącej się do prosperowania gospodarki finansowej prowadzonej przez dany organ wykonawczy. Udzielenie absolutorium jest równoznaczne z oceną pozytywną, która oznacza, że owa działalność finansowa działa zgodnie z prawem oraz uchwalonym wcześniej budżetem. Absolutorium oznaczać także może skwitowanie, jakie organy stanowiące udzielają organom wykonawczym [L. Lipiec-Warzecha 2011, s. 1170]. Według innej definicji, absolutorium to akt stanowiący o zatwierdzeniu przez odpowiednie organy budżetu zrealizowanego przez organ wykonawczy zgodnie z prawem [W. Miemiec, K. Sawicka, M. Miemiec 2013, s. 207]. Instytucja absolutorium uznawana jest jako jedno z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych w celu kontroli finansowej. Jest ona następcza, jako że dokonanie absolutorium następuje po zakończeniu roku budżetowego, a także dokumentalna, ponieważ dokonanie tego aktu prawnego opiera się na konkretnych dokumentach dotyczących budżetu za rok ubiegły oraz możliwych do sprawdzenia ich prawidłowości [K. Sawicka 2010, s. 133].

Instytucja absolutorium określona jest prawem. W zależności od podmiotu, którego ma ona dotyczyć, należy odnieść się do odpowiednich ustaw. Przykładowo, o absolutorium jednostek samorządu terytorialnego (JST) można przeczytać w ustawach ustrojowych, ustawie o finansach publicznych ustanowionej 27.08.2009 roku, a także w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych z 7.10.1992 roku. Zgodnie z tymi ustawami, odpowiednim organem stanowiącym o udzieleniu absolutorium jest: rada gminy dla gminy, rada powiatu dla powiatu, sejmik województwa dla województwa [W. Jakson 2012, s. 181]. Innym przykładem jest absolutorium udzielane spółkom prawa handlowego. Regulowane jest ono poprzez art. 228 znajdujący się w Kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z zawartymi w nim przepisami, zatwierdzenie budżetu oraz sprawozdania finansowego za dany okres, czyli udzielenie absolutorium organom spółki jest dokonywane przez jej wspólników [J. Kotlińska 2017, s. 95].

TL;DR

Absolutorium to akt prawny, który może oznaczać zatwierdzenie prace finansowej organu wykonawczego przez organ nadrzędny, bądź w szkolnictwie wyższym zaliczenie wszystkich zajęć i zdanie egzaminów bez otrzymania dokumentu o ukończeniu studiów. Jest to jedno z narzędzi kontroli finansowej, które jest regulowane przez różne ustawy, w zależności od podmiotu. Proces udzielenia absolutorium jest sformalizowany i składa się z kilku etapów. Konsekwencje udzielenia absolutorium to zatwierdzenie działań finansowych organu, natomiast nieudzielenie może prowadzić do zmiany podmiotu odpowiedzialnego za realizację zadań.

Procedura udzielenia absolutorium

Proces dokonania decyzji o udzieleniu absolutorium jest w pełni sformalizowany. Składa się on z kolejnych etapów [B. Kotarba 2017, s. 201]:

1. Złożenie do 31 marca następującego po danym okresie budżetowym roku przez odpowiedni organ wykonawczy danego JST trzech dokumentów:sprawozdania rocznego dotyczącego budżetu wykonanego w ubiegłym roku, sprawozdania rocznego dotyczącego wykonania planu finansowego samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, samorządowych instytucji kultury oraz samorządowych osób prawnych; informacji o stanie mienia JST. Ponadto, obligatoryjne jest złożenie przez organ wykonawczy sprawozdania finansowego przed upływem 31 maja. Pierwsze 3 dokumenty przedłożone powinny być organowi stanowiącemu i regionalnej izbie obrachunkowej (RIO), natomiast sprawozdanie finansowe tylko podmiotowi z odpowiednimi uprawnieniami [J. Kotlińska 2017, s. 96-97].
2. Ocena sprawozdań dokonywana przez komisję rewizyjną. Powinna ona zawierać między innymi porównanie wykonanego budżetu w stosunku do tego planowanego, informacje odnośnie realizacji zadań inwestycyjnych lub zaciągania pożyczek itp [L. Lipiec-Warzecha 2011, s. 1168].
3. Sporządzenie przez komisję rewizyjną wniosku dotyczącego absolutorium oraz jego ocena dokonana przez RIO.Członkowie komisji rewizyjnej, przed sformułowaniem wniosku powinni zapoznać się z różnymi dokumentami (np. odpowiednie uchwały). Wniosek należy złożyć przed upływem 15.06. roku następnym po tym budżetowym.
4. Decyzja organu stanowiącego o udzieleniu lub nieudzieleniu absolutorium organowi wykonawczemu.Odpowiedni organ stanowiący winien jest zadecydować a dokonaniu aktu prawnego do dnia 30 czerwca kolejnego roku po okresie budżetowym. Wpływająca na udzielenie (lub nie) absolutorium końcowa ocena gospodarki finansowej danego organu wykonawczego nie może być zależna przykładowo od braku przychylności czy też niezadowolenia z ogółu działań podjętych przez ten podmiot [L. Lipiec-Warzecha 2011, s. 1170].

Konsekwencje udzielenia i nieudzielenia absolutorium

Rozliczenie organu wykonawczego poddanego kontroli finansowej może być rozpatrywane w ujęciu pozytywnym, rozumiane jako udzielenie absolutorium lub negatywnym, co oznacza jego brak, a także często powoduje zmianę podmiotu odpowiedzialnego za realizację zadań, których nie wykonał prawidłowo lub wcale.

Konsekwencją udzielenia absolutorium jest uznanie zgodności działań finansowych zrealizowanych w ściśle określonych ramach czasowych, przyczyniającej się do zwolnienia organu wykonawczego (np. Rady Ministrów, rządu, wójta) z odpowiedzialności za realizowane przez niego zadania [J. Kotlińska 2017, s. 94-95]. Nieudzielenie absolutorium zależy od szczebla, na jakim znajduje się samorząd terytorialny. Przykładowo, w przypadku powiatów oraz województw nieuznanie prawidłowości budżetu wykonanego przez dany organ wykonawczy powoduje odwołanie zarządu [L. Lipiec-Warzecha 2011, s.1171].

Absolutorium — artykuły polecane

Najwyższa Izba Kontroli — Beneficjent — Wydatki niewygasające — Układ wykonawczy budżetu — Burmistrz — Administrator bezpieczeństwa informacji — Zarząd komisaryczny — Beneficjent rzeczywisty — Postępowanie administracyjne — Metoda kosztowa

Bibliografia

• Bilewska K. (2006), Naruszenie dóbr osobistych w uchwale walnego zgromadzenia dotyczącego absolutorium, Palestra 51/7-8
• Bożyk S., Jamróz A. (2010), Konstytucja - ustrój polityczny - system organów państwowych, Wydawnictwo Temida 2, Białystok
• Jakson W. (2012), Absolutorium w jednostkach samorządu terytorialnego - postulaty de lege ferenda, Zeszyty Naukowe WSEI 2
• Kotarba B. (2017), Instytucja absolutorium w polskim samorządzie terytorialnym. Regulacje prawne a praktyka, Nowoczesna administracja 13, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu
• Kotlińska J. (2017), Absolutorium w jednostce samorządu terytorialnego - ocena pracy organu wykonawczego, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy 10
• Kowalska M. (2003), Polityczny wymiar odpowiedzialności konstytucyjnej członków Rady Ministrów, Politologia, nr 10
• Kowalska M. (2018), Absolutorium a odpowiedzialność konstytucyjna. Komplementarność czy rozdzielność?, Horyzonty Polityki 9/26
• Lipiec-Warzecha L. (2011), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Miemiec W., Sawicka K., Miemiec M. (2013), Prawo finansów publicznych sektora samorządowego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Popiołek H. (1974), Absolutorium jako forma odpowiedzialności organizacyjnej w spółdzielniach, Palestra 18/7(199)
• Rawski W. (red.) (2011), Encyklopedia popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Rymarz F. (1985), Izba Lubelska, Palestra 29/9(333)
• Sawicka K. (2010), Absolutorium komunalne (według ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych), Przegląd Prawa i Administracji, nr 83
• Słomiński A. (1974), Zmiany niektórych podstawowych zasad polskiego prawa wywłaszczeniowego w latach 1944-1974, Palestra 18/7(199)
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240
• Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych. Dz.U. 1992 nr 85 poz. 428

Autor: Aleksandra Kucińska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.