Zarząd komisaryczny

Zarząd komisaryczny zostaje powołany przez Prezesa Rady Ministrów w przypadku gdy istnieje konieczność wprowadzenia programu naprawczego przez wzgląd na przedłużający się brak skuteczności a obecne działania nie rokują na szybką poprawę w wykonywaniu zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego. Wprowadzenie zarządu komisarycznego jako organu nadzorczego jest absolutną ostatecznością oraz koniecznością w momencie kiedy inne działania naprawcze nie przyniosły oczekiwanych rezultatów (W. Srokosz, (2011), s. 340).

TL;DR

Zarząd komisaryczny to organ nadzorczy powoływany przez Prezesa Rady Ministrów w przypadku braku skuteczności działania jednostek samorządu terytorialnego lub instytucji bankowych. Zarząd komisaryczny pełni swoją funkcję przez maksymalnie 2 lata i ma za zadanie poprawić stan i funkcjonowanie danej jednostki. Ustanowienie zarządu komisarycznego wymaga wprowadzenia procedury sanacyjnej. Zarząd komisaryczny podlega nadzorowi komisarza rządowego, który ma kompetencje zawieszonych organów i może pełnić funkcję przewodniczącego nadzoru komisarycznego. Zarząd komisaryczny jest odpowiedzialny za wdrożenie planu naprawczego i podlega kontroli ministerstwa właściwego do spraw administracji publicznej.

Ustanowienie zarządu komisarycznego

Instytucja czy też środek naprawczy jakim jest zarząd komisaryczny został zdefiniowany i określony w ustawach samorządowych. Zarząd komisaryczny zostaje powołany na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej, natomiast decyzyjność o jego ustanowieniu należy do Prezesa Rady Ministrów, który może doprowadzić do zawieszenia organów jednostek samorządu terytorialnego. Zarząd komisaryczny pełni swoją funkcję do momentu ponownego ustanowienia władz danej jednostki jednak przez okres nie dłuższy niż maksymalnie 2 lata. Podczas tego okresu zarząd komisaryczny posiadający odpowiednie uprawnienia i kompetencje musi doprowadzić do polepszenia stanu oraz funkcjonowania danego organu samorządowego (M. Grzybowski, (2013), s. 709).

Zarząd komisaryczny w prawie bankowym

Zarząd komisaryczny nie tylko powoływany jest w przypadku organów samorządowych ale również w instytucjach bankowych oraz parabankowych (M.M. Dębska, (2013), s. 154). Ustanowienie zarządu komisarycznego w instytucjach bankowych przebiega w kilku etapach (M.M. Dębska, (2013), s. 154):

• pojawienie się odpowiednich przesłanek mówiących o naruszeniu zasad funkcjonowania,
• zweryfikowanie owych przesłanek i ich potwierdzenie,
• uformowanie zarządu komisarycznego.

Artykuł 145 ust. 1 o Prawie bankowym wskazuje, że ustanowienie zarządu komisarycznego jest fakultatywnym uprawnieniem Komisji Nadzoru Finansowego, w przypadku kiedy zarząd banku nie przedstawi programu postępowania naprawczego, bądź gdy jego realizacja okazuje się nie skuteczna. Na podstawie występowania chociażby jednej z dwóch wyżej wymienionych przesłanek oraz uznania przez KNF stosowności utworzenia zarządu komisarycznego wprowadza się program naprawczy. Należy zwrócić uwagę, że wymienione powyżej warunki mają charakter bezpośredni, więc to one decydują o legalności utworzenia zarządu komisarycznego. Oprócz przesłanek bezpośrednich mogą występować również warunki pośrednie, których standardowo nie bada się pod kątem utworzenia zarządu komisarycznego, ale mają swoje podstawy w dwóch alternatywnych warunkach bezpośrednich (M.M. Dębska, (2013), s. 156).

Wyróżniamy trzy pośrednie przesłanki do utworzenia zarządu komisarycznego (M.M. Dębska, (2013), s. 156):

• powstanie stanu zagrażającemu bankowi poprzez zaistnienie straty bilansowej,
• utraty płynności finansowej,
• niewypłacalności.

Każda z powyższych przesłanek stanowi bardzo duże zagrożenie dla działalności oraz przyszłości banku, dlatego tak bardzo ważne jest aby program naprawczy był wprowadzany możliwie jak najszybciej. W przypadku kiedy zarząd banku nie wywiązuje się ze swoich obowiązków KNF może w szczególnych przypadkach na mocy art. 158 ust. 1 lub 2 Prawa bankowego zawiesić działalność banku. Zawieszenie działalności banku wiąże się z natychmiastowym utworzeniem zarządu komisarycznego, którego głównym zadaniem jest przestrzeganie przepisów prawa oraz postanowień decyzji o zawieszeniu (M.M. Dębska, (2013), s. 157).

Procedura sanacyjna a zarząd komisaryczny

Warunkiem niezbędnym do wprowadzenia zarządu komisarycznego jest obowiązek wdrożenia procedury sanacyjnej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić tylko i wyłącznie po uprzednim przedłożeniu zarzutów osobom zarządzającym danym organem jednostki terytorialnej. Procedura sanacyjna jasno wskazuje, iż organ jednostki terytorialnej musi niezwłocznie przedstawić program naprawczy jaki próbował wdrożyć zanim doszło już do ostatecznej decyzji powołania zarządu komisarycznego. Przedstawienie owych planów i procedur odbywa się zgodnie z przepisami a ich porządek chronologiczny oraz terminy określa jasno dyrektywa o samorządach terytorialnych (M. Grzybowski, (2013), s. 709).

Nadzór zarządu komisarycznego

Ostatnim z etapów wprowadzenia nadzoru komisarycznego zaraz po procedurze sanacyjnej jest ustanowienie komisarza rządowego. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Ustanowienie komisarza rządowego ma swoją podstawę prawną, którą znajdziemy w ustawach samorządowych. Przez postać komisarza rządowego należy rozumieć osobę upoważnioną i uprawomocnioną do wykonywania poprzednio ustawionego zarządu komisarycznego, posiadającą kompetencje i wszelkie zadania zawieszonych organów. Komisarz rządowy może również pełnić funkcję przewodniczącego nadzoru komisarycznego a nie tylko być równorzędną instytucją wprowadzającą program naprawczy i kontrolny zawieszonych organów jednostek samorządów terytorialnych. Zarząd komisaryczny podlega kontroli oraz rozliczeniu z wdrożonego planu naprawczego przed ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, który uprzednio złożył wniosek o wprowadzenie planu naprawczego. W momencie wdrożenia zarządu komisarycznego określa się okres jego kadencji, działań mu powierzonych oraz jego skład członkowski. Skład członkowski zarządu komisarycznego może ulec zmianie, jeżeli wdrożony plan naprawczy nie przynosi rezultatu. Jeżeli plan naprawczy przynosi oczekiwany rezultat szybciej niż zakładano, można skrócić okres kadencji zarządu komisarycznego, jednak po uprzedniej decyzji Prezesa Rady Ministrów (G. Kuca, (2013), s. 710).

Zarząd komisaryczny — artykuły polecane

Rzecznik Praw Obywatelskich — Rząd — Najwyższa Izba Kontroli — Absolutorium — Burmistrz — Koncesja — Czynny żal — Ustawa — Naczelny Sąd Administracyjny

Bibliografia

• Dębska M. (2013), Zarząd komisaryczny w prawie bankowym, Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 56/1
• Grzybowski M., Kuca G. (2013), Ustroje. Historia i współczesność. Polska - Europa - Ameryka Łacińska, Wydawnictwo UJ, Kraków
• Sitkowska K., Stępień T. (2011), Problematyka spółek ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności cywilnej i karnej, Wolters Kluwer, Warszawa
• Smykla B. (1994), Postępowanie uzdrawiające, zarząd komisaryczny, likwidacja, przejęcie i upadłość banku. Instrumenty regulacji sektora bankowego w Prawie bankowym, Bank i Kredyt
• Srokosz W. (2011), Instytucje parabankowe w Polsce, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Dz.U. nr 140 poz. 939
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. Dz.U. 1998 nr 91 poz. 576
• Zdebel M. (1998), Ewolucja przesłanek postępowania naprawczego przedsiębiorstw państwowych w Polsce, Tom 8, Roczniki Nauk Prawnych

Autor: Alicja Urbańska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.