Pielgrzymka

Etymologia pojęcia pielgrzymki sięga starożytności. Grecki termin per-epi-demos (dosłownie cudzoziemiec) stosowano do określenia pielgrzyma lub przygodnego podróżnego. Łacińskie słowo peregrinus oznaczało osobę podróżującą przez obce kraje. Powstało z zespolenia słów per-agros, oznaczającego tego, który idzie (przechodzi) przez pole, poza miejscem swojego zamieszkania, daleko od domu (peregre = na obczyźnie, za granica).

Określenie peregrinato oznacza pobyt poza krajem, wędrówkę, podróżowanie, zwiedzanie obcych krajów. Prawdopodobnie już w XI wieku pod pojęciem peregrinus zaczęto rozumieć osobę podejmującą podróż w celach religijnych. T. Michałowska wskazuje, że w łacińskich zabytkach piśmienniczych w Polsce pojęcia peregrinu i peregrinatio mogły oznaczać każdego wędrowca i wszelką wędrówkę, bez podawania jej celu.

TL;DR

Pielgrzymki mają swoje korzenie w starożytności i z czasem zyskały również motywacje turystyczne. Obecnie miejsca pielgrzymkowe pełnią rolę zarówno religijną, jak i turystyczną. Najpopularniejsze szlaki pielgrzymkowe to Ziemia Święta, Watykan, Guadalupe, Lourdes, Fatima, Jasna Góra, Ściana Płaczu, Mekka, Medina, Kumbhamela, Char Dam oraz miejsca związane z buddyzmem. Pielgrzymki mają cechy wspólne z turystyką, takie jak dobrowolność, korzystanie z infrastruktury turystycznej, sezonowość, troska o środowisko i wydatki finansowe. W niektórych religiach pielgrzymowanie jest uważane za praktykę gwarantującą wieczne zbawienie.

Migracje

Obecnie można zauważyć zjawisko zanikania czystej formy migracji wynikających z motywów wyłącznie religijnych, co ujawnia się w coraz większej liczbie podróżnych pojawiających się w ośrodkach ruchu pielgrzymkowego kierujących się motywami także poznawczymi. Miejscowości takie obok funkcji religijnej pełnią również rolę ośrodków turystycznych wykorzystując obecność zabytków czy tradycji historycznych (np. Santiago de Compostella, Rzym, Jerozolima, Waranasi, itd.). Niektóre centra pielgrzymkowe są równocześnie stacjami sportów zimowych (np. Mariazell w Austrii, Miedzygórze - Góra Igliczna w Masywie Śnieżnika) czy też ośrodkami kongresowymi (np. Lourdes). Oba strumienie podróżnych w tych miejscowościach przenikają się wzajemnie, choć różne jest tu kryterium motywacji. Współczesny pielgrzym, oprócz celu religijnego - wizyty w ośrodku kultu religijnego, może mieć także cele drugoplanowe. Szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę pielgrzymów podróżujących nie tylko pieszo ale różnymi środkami transportu, co wynika z faktu, iż wyróżnić można pielgrzymki nie tylko w skali diecezji ale także kraju czy w skali międzynarodowej.

Cechy

W.W.Gaworecki zastanawia się nad wspólnymi cechami migracji pielgrzymkowych i czysto turystycznych, wymieniając:

• dobrowolność przemieszczania się ludności, dążącej w czasie wolnym do osiągnięcia przyjętych celów poza swoim codziennym otoczeniem, w okresie nie dłuższym niż 365 dni,
• korzystanie z usług infrastruktury turystycznej i ogólnej,
• sezonowość podróży,
• korzystne przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne miejscowości docelowych,
• troska o ochronę środowiska przyrodniczego,
• wydatki finansowe związane z podróżą i pobytem.

Twierdzi on także, iż " w strukturze rodzajowej współczesnej turystyki jednostką wyróżniająca jest cel lub główna grupa celów podróży i pobytu. Ponieważ uczestnictwo w wydarzeniach religijnych, cele religijno-poznawcze lub poznawcze oraz pielgrzymki tworzą razem pewną zwartą całość, mogą stanowić podstawę do przyjęcia zbiorczego terminu turystyka religijno-pielgrzymkowa".

Najczęstsze szlaki pielgrzymkowe

1. Chrześcijaństwo

• Ziemia Święta

To najbardziej znane miejsce pielgrzymowania wśród Chrześcijan. Ziemia Święta znajduje się na terytorium Izraela i Palestyny. Główne Świątynie do których przybywają pątnicy to Bazylika Grobu Pańskiego i Bazylika Narodzenia Pańskiego, ponadto pielgrzymi nawiedzają miejsca które zostały opisane w Ewangeliach, czyli Drogę Krzyżową, Grotę Narodzenia, Nazaret, Betanię, Górę 8 Błogosławieństw, Ogród Oliwny itp.

• Watykan

Watykan, jedno z najmniejszych państw na świecie, jest również miejscem stałego pobytu Papieża. Pielgrzymi głównie przybywają do Stolicy Apostolskiej aby pomodlić się wspólnie z Papieżem i otrzymać od niego Błogosławieństwo. Przy okazji pielgrzymki do Watykanu wierni często korzystają z okazji i odwiedzają wspaniałe obiekty architektury sakralnej w Rzymie.

• Guadalupe

Bazylika Matki Boskiej z Guadalupe jest najczęściej odwiedzanym miejscem pielgrzymkowym na świecie wśród katolików. Szacuje się, że rocznie sanktuarium odwiedza 20 mln wiernych. Pielgrzymki do Guadalupe zaczęły się po objawieniahc Matki Bożej w tym miejscu

• Lourdes

Kiedyś wioska na południu Francji, dzisiaj rozwijające się miasteczko z dobrze rozwiniętą infrastrukturą turystyczną.Większość pielgrzymów przystępuje do specjalnych łaźni w których mogą się zanurzyć w wodzie ze źródełka które wypłynęło po objawieniach Maryjnych w tym miejscu. Dużo osób daje świadectwo, że zostało uzdrowione po obmycie się wodą ze źródła

• Fatima

Tak jak w Lourdes w Fatimie po objawieniach Maryjnych nastąpił szybki rozwój infrastruktury turystycznej ze względu na olbrzymią liczbę ok. 5 milionów pielgrzymów rocznie. W Fatimie również miały miejsce objawienia Matki Bożej

• Jasna Góra

Sanktuarium na Jasnej Górze znajduje się w Częstochowie i jest najliczniej odwiedzanym sanktuarium w Polsce. Co roku organizowane są piesze pielgrzymki, niektóre z nich muszą przejść ponad 600 km (Pielgrzymka z Koszalina). Na Jasną Górę co roku przybywa 4 mln pielgrzymów

2.Judaizm

• Ściana Płaczu

Ściana Płaczu jest jedynym miejscem do którego żydzi udają się na pielgrzymki. Ściana Płaczu jest pozostałością po rekonstrukcji Świątyni Salomona która została zburzona w roku 70. Po zburzeniu świątyni żydzi nie mieli już obowiązku pielgrzymować do Świątyni Salomona, jednakże do dnia dzisiejszego jest ona licznie odwiedzana przez żydów z całego świata

3. Islam

• Mekka

Nazywane również najświętszym z miast jest głównym celem pielgrzymek dla wszystkich muzułmanów. W tradycji muzułmańskiej każdy mężczyzna w dojrzałym wieku zdolny do odbycia pielgrzymki i zadbanie o dobrobyt swojej rodziny w tym czasie, jest zobowiązany do tej podróży. Mekkę co roku odwiedza do 20 milionów ludzi, a w samym święcie Hadżdż do Mekki przybywa ok. 2 mln pielgrzymów

• Medina

Medina jest miejscem ostatniego spoczynku Mahometa, znajduje się tam Meczet proroka

4. Hinduizm

• Kumbhamela

Kumbhamela nie jest miejscem ale świętem w religii Hinduskiej. Podczas tego święta Hindusi zdążają do jednej z czterech miejscowości na obchody. Podczas tychże obchodów przemywają się w świętej rzece Ganges. Kumbhamele obchodzi się co 12 lat, dokładna data jest uzależniona od pozycji gwiazd i planet

• Char Dam

Podobnie jak Kubbhamela char Dam nie jest jednym miejscem ale kompleksem czterech miejsc które pomagają hindusom w zdobyciu Mokshy, czyli uwolnienia od ciągłego cyklu śmierci i życia. Te cztery miasta znajdują się w czterech zakątkach Indii, są to: Puri, Rameswaram, Dwarka i Badrinath

5. Buddyzm

Buddyści pielgrzymują do 4 różynch miejsc związanych z życiem Buddy są to:

• Lumbini

Miejsce narodzin Buddy

• Bodh Gaya

Miejsce w którym Budda dostał olśnienia

• Sarnath

Tu Budda pierwszy raz nauczał swojej filozofii życia

• Kusinara

W tym miejscu Budda osiągną stan nirvany(umarł)(Chan Khoon San, 2001, s. 68-96)

Turystyka religijna

Problem usystematyzowania nazewnictwa budzi kontrowersje także w kręgach kościelnych i w środowisku duchownych wielu religii. Teologom islamu trudno jest uznać za typ podróży turystycznej hadżdż, który jest jednym z pięciu filarów tej religii i obowiązuje wszystkich dorosłych muzułmanów. Podobne wątpliwości można także odnaleźć w świecie religijnym judaizmu, buddyzmu, hinduizmu, shintoizmu, sikhizmu itp. Ich teolodzy często podkreślają, że za turystykę religijną można jedynie uznać pielgrzymki chrześcijańskie, zwłaszcza w Kościele rzymskokatolickim, w którym motyw poznawczy często dominuje nad religijnym. W ostatnich latach jednak w czasopiśmiennictwie arabskim zaczęły pojawiać się próby spojrzenia na turystykę religijną nawet jako na przedsięwzięcie o charakterze wielkiego biznesu. W religiach Wschodu pielgrzymkę uważa się za jedną z podstawowych praktyk religijnych gwarantujących wieczne zbawienie. Część pielgrzymów pozostaje na stałe w miejscu świętym, czekając na śmierć (np. Mekka, Medyna, Waranasi). Geografowie w krajach islamskich, w Japonii czy w Indiach nazywają te wędrówki jako święte podróże, migracje religijne lub jako pielgrzymki. Z drugiej strony badacze z kręgu niemal wszystkich religii podkreślają, że dla najuboższych grup społecznych pielgrzymki stanowią jakby mimo woli jedyną formę aktywności turystycznej.

Pielgrzymka — artykuły polecane

Turystyka kulturowa — Turystyka religijna — Szlak turystyczny — Turystyka orientalna — Turystyka kwalifikowana — Turystyka sentymentalna — Jachting — Typologia turystów — Turystyka rowerowa

Bibliografia

• Chan K. (2001), Buddhist Pilgrimage, Buddha Dharma Education Association, Subang Jaya
• Gaworecki W. (2010), Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Michałowska T. (1995), Topika pielgrzyma i pielgrzymki w literaturze polskiego średniowiecza. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Warszawa
• Schindewolf A. (2011), Pilgrimage and Faith: Buddhism, Christianity and Islam, Rubin Museum Of Art, Nowy Jork

Autor: Paulina Sarnecka, Franciszek Beszłej