Komitet Regionów

Komitet Regionów - to organ doradczo-konsultacyjny Komisji Europejskiej i Rady UE, który powstał jako odpowiedź na wzrost znaczenia regionów i polityki społeczno-gospodarczej w Unii Europejskiej. Został utworzony na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (znany jako Traktat z Maastricht, ang. TFUE) w 1994 roku i początkowo liczył 222 członków. Traktat Nicejski podniósł liczbę członków do maksymalnie 350, w tym 21 z Polski (Małuszyńska E., Gruchman B. 2010, s. 61)

Opinie wydawane przez Komitet są obligatoryjne w sprawach takich jak:

• edukacja, kształcenie zawodowe i kształcenie młodzieży (art. 165 TFUE)
• kultura (art. 167 TFUE)
• zdrowia publicznego (art. 168 TFUE)
• transeuropejskie sieci transportowe, telekomunikacyjne i energetyczne (art. 172 TFUE)
• spójność gospodarcza i społeczna (art. 175, 177, 178 TFUE)

Komisja Europejska, Rada UE oraz Parlament Europejski mogą również poprosić Komitet o opinię w innych sprawach oraz wyznaczyć konkretny termin, nie krótszy niż miesiąc. W przypadku gdy Komitet nie wyda opinii, instytucja prosząca o wydanie opinii może kontynuować dalsze działania w konkretnej sprawie. (art. 307 TFUE)

TL;DR

Komitet Regionów to organ doradczo-konsultacyjny Komisji Europejskiej i Rady UE, reprezentujący samorządy lokalne i regionalne w Unii Europejskiej. Ma za zadanie wydawanie opinii w sprawach takich jak edukacja, kultura, zdrowie publiczne, czy spójność gospodarcza i społeczna. Składa się z członków mianowanych przez kraje członkowskie na okres 5 lat. Komitet Regionów został utworzony w 1994 roku w odpowiedzi na wzrost znaczenia regionów w UE.

Cele

• opiniowanie dokumentów oraz doradztwo instytucjom Unii Europejskiej szczególnie w kwestii problemów lokalnych i regionalnych
• zapewnienie reprezentacji instytucjonalnej dla społeczności lokalnej i regionalnej, przez wybranych przedstawicieli
• angażowanie w procesy decyzyjne na poziomie europejskim władz regionalnych i lokalnych, a co za tym idzie, dążenie do większego udziału obywateli w tych procesach
• obowiązek wydawania opinii w sprawach bezpośrednio wpływających na pracę i działania władz regionalnych i lokalnych
• promowanie zarządzania wieloszczeblowego oraz współpracy między poziomem lokalnym, regionalnym, krajowych i europejskim
• kierowanie do Trybunału Sprawiedliwości spraw, w których nie jest przestrzegana zasada pomocniczości

(Truskolaski T., Waligóra K. 2012, s. 25)

Podstawa prawna

Podstawą prawną działania Komitetu Regionów jest:

• Artykuł 13 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE)
• Art. 300 oraz 305-307 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
• Decyzja Rady (UE) 2015/116 z dnia 26 stycznia 2015 r. w sprawie mianowania członków i zastępców członków Komitetu Regionów na okres od dnia 26 stycznia 2015 r. do dnia 25 stycznia 2020 r.

(Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej 2018, s. 2)

Skład

Decyzją Rady UE z dnia 16 grudnia 2014 r. (2014/930/UE) każdy z krajów członkowskich posiada następującą liczbę członków w Komitecie Regionów:

• Belgia - 12
• Bułgaria - 12
• Republika Czeska - 12
• Dania - 9
• Niemcy - 24
• Estonia - 6
• Irlandia - 9
• Grecja - 12
• Hiszpania - 21
• Francja - 24
• Chorwacja - 9
• Włochy - 24
• Cypr - 5
• Łotwa - 7
• Litwa - 9
• Luksemburg - 5
• Węgry - 12
• Malta - 5
• Niderlandy - 12
• Austria - 12
• Polska - 21
• Portugalia - 12
• Rumunia - 15
• Słowenia - 7
• Słowacja - 9
• Finlandia - 9
• Szwecja - 12
• Zjednoczone Królestwo - 24

(Decyzja Rady z dnia 16 grudnia 2014 r. ustalająca skład Komitetu Regionów 2014, Art. 1)

Sposób mianowania

Proponowani przez każdy kraj członkowski kandydaci są mianowani przez Radę UE na okres 5 lat, a ich mandat jest odnawialny. Zgodnie z Art. 300 ust. 3 TFUE "Wybrani członkowie muszą posiadać mandat wyborczy społeczności regionalnej lub lokalnej lub też być odpowiedzialni politycznie przed wybranym zgromadzeniem". W przypadku pojawienia się wakatu na stanowisku członka lub zastępcy członka Komitetu Regionów, Rada musi wydać odrębną decyzję, aby ponownie obsadzić zwolnione stanowisko. Dzieje się to np. w momencie, gdy danemu członkowi wygasa jego mandat lokalny lub regionalny, który był podstawą do zaproponowania jego kandydatury na stanowisko członka lub zastępcy członka Komitetu Regionów. (Art. 305 TFUE)

Geneza powstania

Komitet Regionów został powołany, aby reprezentować samorządy lokalne oraz regionalne w Unii Europejskiej. Przed jego powstaniem regiony miały duże trudności z przedstawianiem swojego stanowiska na poziomie instytucji unijnych, ponieważ państwa członkowskie widziały w regionach "zagrożenie dla jedności narodowej i bytu państwowego". Pierwsze działania Unii Europejskiej związane z reprezentacją regionów miały miejsce w 1960 roku podczas Zgromadzenia Parlamentarnego Wspólnot Europejskich. Wtedy padła propozycja stworzenia organu o charakterze konsultacyjnym do spraw gospodarki regionalnej. W 1961 roku została zorganizowana pierwsza konferencja poświęcona tylko sprawom regionalnym. W 1967 późniejszy prezydent Francji Valery Giscard d’Estaing zaproponował powołanie europejskiego senatu, który miałby się składać z przedstawicieli państw członkowskich, a później tylko z przedstawicieli regionu. W jego publikacjach zaczęło pojawiać się głośne później hasło "Europa regionów" W 1985 powstało Zgromadzenie Regionów Europy, które miało wpływ na późniejsze powstanie Komitetu Regionów. W roku 1988 decyzją Komisji Europejskiej powstała Konsultacyjna Rada Władz Loalnych i Regionalnych, składająca się z przedstawicieli gmin i regionów państw członkowskich. Komitet Regionów został utworzony na mocy Traktatu z Maastricht, który określił także jego charakter, zadania, skład, kompetencje, procedurę wyboru członków i wydawania opinii (R. Kuligowski 2015, s. 18-22)

Komitet Regionów — artykuły polecane

Organizacja Narodów Zjednoczonych — Rada Europy — Jednolity Akt Europejski — OECD — Rada Europejska — Europejska Karta Samorządu Regionalnego — Kryteria konwergencji — Europejska Wspólnota Węgla i Stali — Traktat z Lizbony

Bibliografia

• Decyzja Rady z dnia 16 grudnia 2014 r. ustalająca skład Komitetu Regionów. 2014/930/UE Document 32014D0930
• Kuligowski R. (2015), Komitet Regionów jako organ doradczy Unii Europejskiej, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok
• Małuszyńska E., Gruchman B. (2010), Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Parlament Europejski (2018), Komitet Regionów. Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej
• Truskolaski T., Waligóra K. (2012), Komitet Regionów Unii Europejskiej. Instytucjonalizacja międzynarodowej aktywności samorządów

Autor: Aleksandra Miklasińska