Organizacja przerw w pracy
Przerwa w pracy to planowane lub nieplanowane zaprzestanie procesu pracy w czasie dnia pracy. Podstawowym celem organizowania przerw w pracy jest usunięcie objawów zmęczenia. Długość przerw w pracy zależy głównie od charakteru pracy (praca lekka, praca ciężka) oraz tempa pracy.
TL;DR
Przerwy w pracy mogą być dowolne, zorganizowane lub niezorganizowane. Istnieją zasady dotyczące ich wyznaczania, takie jak maksymalny czas przerw i ich umiejscowienie w ciągu dnia pracy. Przerwy mają na celu poprawę efektywności pracy poprzez odprężenie i odpoczynek. Przerwy mogą być zaliczane lub niezaliczane do czasu pracy, w zależności od różnych czynników.
Rodzaje przerw w pracy
- przerwy dowolne - występują, gdy pracownik robi je z własnej woli we własnym zakresie
- przerwy zorganizowane - z góry ustalone przez firmę
- przerwy niezorganizowane - wynikają z nieprzewidzianych zdarzeń np: uszkodzenie maszyny, brak surowca itp.
Zasady wyznaczania przerw w pracy
- suma przerw w pracy nie powinna przekraczać 15% całkowitego czasu pracy, a przy pracach ciężkich powinna wynosić 20-30% całkowitego czasu pracy,
- planując jedną przerwę należy ją umiejscowić pomiędzy a całkowitego czasu pracy,
- w przypadku dwóch przerw ? powinny one dzielić całkowity czas pracy na trzy równe części przy jednoczesnym założeniu, że przerwa pierwsza jest krótsza od przerwy drugiej,
- w przypadku ciężkich prac fizycznych liczba przerw powinna przekraczać dwa,
- zaleca się stosowanie przerw częstszych lecz krótszych - wynika to z zależności pomiędzy efektem wypoczynku a czasem trwania przerwy - efekt wypoczynku spada wraz z czasem trwania przerwy.
Cel wyznaczania przerw w pracy
Stosowanie przerw w pracy ma duży wpływ na efektywność pracy. Celowe przerwanie procesu pracy zwiększa wydajność pracy po przerwie. Częste, zaplanowane przerwy w pracy zmieniają nastawienie pracownika do pracy oraz wpływają na odprężenie i odpoczynek podczas przerwy. W wyznaczonym czasie przerwy może on opuścić stanowisko pracy bez żadnych konsekwencji. Zaplanowanie przerw pozwala również zniwelować ilość przerw dowolnych. Popularnym przykładem przerwy w krajach zachodnich jest tzw. lunch, który jest zaplanowany między godziną 12.00 a 13.00, a więc w okresie znacznego spadku gotowości do pracy. Podczas lunchu pracownik zmuszony jest do wykonywania czynności nie związanych z pracą takich jak posiłek, przegląd prasy, wypicie kawy. Lunch trwa ok. 1h. Po powrocie z lunchu gotowość do pracy pracowników oraz wydajność pracy wzrastają.
Przerwy zaliczanie i nie zaliczane do czasu pracy
Przerwy zaliczane do czasu pracy: [1]
- Przerwa dla pracowników, których czas pracy wynosi nie mniej niż 6 godzin na dobę. W tym przypadku pracownikowi przysługuje 15 minut przerwy[2]
- Przerwy przy pracy monotonnej lub prowadzonej z góry w określonym tempie.
- Przerwy przy pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.
- Przerwy na karmienie dziecka piersią. Kobiety karmiące jedno dziecko mają mieć zapewnione przez pracodawcę dwie przerwy trwające pół godziny (jeśli pracują poniżej 6 godzin dziennie przysługuje im jedna przerwa). W przypadku gdy kobieta karmi więcej niż jedno dziecko przysługują jej dwie przerwy trwające po 45 minut każda[3]
- Przerwy w pracy dla osoby niepełnosprawnej.
- Przerwy dla osób pracujących przy monitorach ekranowych. Na każdą godzinę pracy przy monitorze ekranowym pracownikowi przysługuje 5 minut przerwy. Można skumulować należny czas za maksymalnie trzy godziny (tj. 15 minut)
- Przerwy dla pracownika młodocianego.
- Przerwy na czas szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Przerwy w pracy w związku z badaniem okresowym i kontrolnym badaniem lekarskim.
Przerwy nie zaliczane do czasu pracy: [4]
- Dodatkowa przerwa wprowadzona przez pracodawcę.
- Przerwa dla pracownika zatrudnionego w systemie przerywanego czasu pracy.
- Straty czasu wynikające: [5]
- Z nieodpowiedniej organizacji przez kierownictwo procesu produkcji. Zaliczane są do tego czasu przestoje produkcyjne wynikające z braku zleceń dla pracowników, materiałów potrzebnych do kontynuowania produkcji, narzędzi niezbędnych do wykonywania zlecenia, energii elektrycznej lub inne.
- Z nieodpowiedniej organizacji pracy przez samego pracownika. Są to straty nie związane z potrzebami fizjologicznymi zaliczanymi do czasu pracy są to między innymi spóźnienia (w przypadku gdy pracownik jest zatrudniony na pracę w określonych godzinach pracy), wyjścia z pracy przed ukończeniem zmiany lub ustalonego czasu pracy oraz bezzasadne opuszczenie stanowiska pracy.
Przypisy
| Organizacja przerw w pracy — artykuły polecane |
| Godziny nadliczbowe — Niepełny wymiar czasu pracy — Czas pracy — Przerwa w pracy — Rejestracja czasu pracy — Absencja pracownicza — Przestój — Ruchomy czas pracy — Wyliczenie wynagrodzenia |
Bibliografia
- Kosieradzka A., Smagowicz J., (2015), Ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych z wykorzystaniem standaryzacji pracy
- Kowal E. (2002), Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań
- Kozioł L. (2000), Zarządzanie czasem pracy, Antykwa, Kraków
- Mioduszewski J., (red) (2013), Metody organizacji i zarządzania, UWM Olsztyn, Olsztyn
- Olesiak, M., (2013). W pierwszej pracy. Podstawy wiedzy o ochronie pracy, ZUS, Warszawa, s. 80-88
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Autor: Agnieszka Nieć, Bartosz Matela
