Metodologia badań
| Metodologia badań |
|---|
| Polecane artykuły |
Metodologia badań (z greckiego mèthodos - badanie i lògos - nauka, słowo; nauka o metodach) jest nauką zajmująca się czynnościami poznawczymi badań naukowych oraz tzw. wytworami poznawczych (czyli wynikami i efektami) tych czynności. Metodologia poświęca szczególnym zainteresowaniem metodom badawczym i faktom (uzyskane informacje) czy też danych przedstawionych w postaci jakościowej lub ilościowej. Metodologia to przejrzyście określony, niezmienny, niezawodny system reguł i procedur. Zajmuje się analizą poszczególnych typów procedur badawczych, aby określić i zdefiniować czego dotyczą i na czym polegają. Zjawisko to jest także definiowana jako nauka o logice, badaniach, metodach, procedurach badawczych, postępowaniu i typach wnioskowania stosowanych w określonej dyscyplinie naukowej.
Obecnie termin nie obejmuje tylko samych metod (sposobów realizacji zamierzonego działania w sytuacji, gdy osoba działająca ma świadomość jego przydatności), ale także wyniki ich zastosowania. Może dotyczyć samej nauki, lub ogólniej, wszelkiej działalności człowieka (metodologia ogólna). Celem metodologii ogólnej jest optymalizacja metod działania.
Metodologia bdań nie doprowadza do przedstawienia gotowych rozwiązań. Proponuje teoretyczną podstawę, która pozwala rozwiązać dany problem (np. przewidywanie konkretnych skutków działania) mając do dyspozycji odpowiednią metodę, grupę metod lub najlepszy sposób rozwiązania problemu (best practice).
Typy procedur badawczych
- Uzasadnienie twierdzeń
- Wnioskowanie
- Dedukowanie
- Definiowanie
- Klasyfikowanie
- Rozwiązywanie zagadnień
- Stawianie i sprawdzanie hipotez
Rodzaje metodologii badań
- Metodologia pragmatyczna - odnosi się do czynności badawczych tzw. metodologia badań naukowych i stosowanych procedurach badawczych. Do jej zadań należy między innymi:
- - wyodrębnienie typów czynności
- - analiza precyzująca istotę czynności
- - opis procedury naukowej
- - ustalenie celu badawczego i zasad postępowania przy jego realizacji,
- Metodologia apragmatyczna - to badania nad rezultatami (elementy i struktura systemów nauki) czynności naukowych (tezy, pojęcia, twierdzenia, teorie i prawa naukowe); wykorzystuje się ją w analizach dedukcyjnych,
- Metodologia ogólna - zajmuje się sposobami uzasadniania twierdzeń i metodami konstrukcji systemów naukowych, prezentuję szeroko rozumianą wiedzę mówiąc o jej strukturze logicznej, o całości wiedzy i rodzajach wyjaśnień naukowych, zajmuje się metodami weryfikowania wniosków i ogólnych ustaleń badawczych oraz redaguje ogóle pojęcia takie jak: wnioskowanie, dedukcję i indukcję, uogólnianie, definicję i klasyfikację
- Metodologia szczegółowa - zajmuje się metodami i ich rezultatami w obrębie dziedzin i dyscyplin naukowych, bada i analizuje dziedziny pod względem czynności badawczych i odrębności względem innych dziedzin, Wypracowuje pojęcia szczegółowe takie jak: pomiar, weryfikacja, obserwacja, hipoteza, ustalenie zmiennych i ich wskaźników, eksperyment w danej dyscyplinie naukowej; im bardziej szczegółowa, tym różnice są bardziej widoczne,
- Metodologia opisowa - koncentruje się na opisie czynności poznawczych i ich wytworów,
- Metodologia normatywna - zestawia normy poprawnego postępowania naukowego i określa stopień rozwoju danej nauki,
- Metodologia nauk dedukcyjnych - aby uzasadnić jakieś twierdzenie nie jest konieczne odwoływanie się do spostrzeżeń zmysłowych czy własnych doznań (zwłaszcza matematyka lub logika),
- Metodologia nauk indukcyjnych (empirycznych) - typowo doświadczalne nauki, aby uzasadnić jakieś twierdzenie należy skorzystać z określonych spostrzeżeń (doświadczenia). Typowym przykładem nauk indukcyjnych jest biologia, fizyka, psychologia czy nauki społeczne (w tym ekonomia). Nauki empiryczne wykorzystują w badaniach np. obserwację, pomiar, eksperyment, sprawdzanie hipotez. (Podział ze względu na charakter problemów badawczych, stosowanych metod i prezentowania wyników)
Metodologia nauk obejmuje także metody uczenia się (autodydaktykę) oraz metody nauczania (dydaktykę).
Bibliografia
- Brzeziński J. (red.) (2011), Metodologia badań społecznych: wybór tekstów, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań
- Flejterski S. (2007). Metodologia finansów, PWN, Warszawa
- Howell K. E. (2013). Introduction to the Philosophy of Methodology. London: Sage Publications, London
- Kamiński S. (1994). Metoda i język: Studia z semiotyki i metodologii nauk, TN KUL, Lublin
- Kuciński K. (red.) (2010). Metodologia nauk ekonomicznych: dylematy i wyzwania, Wydawnictwo Difin, Warszawa
- Lisowska - Magdziarz M. (2013). Metodologia badań nad mediami - nurty, kierunki, koncepcje, nowe wyzwania, "Studia Medioznawcze", nr 2(53), s. 27-42
- Malewski M. (2012). Metodologia badań społecznych - ortodoksja i refleksyjność, "Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja", nr 4(60), s. 29-46
Autor: Karina Wojewódka, Karolina Niemiec
