System stałego kursu walutowego
| System stałego kursu walutowego |
|---|
| Polecane artykuły |
Kurs walutowy "jest ceną jednej waluty (np. obcej) wyrażoną w innej walucie (np. krajowej)" (Włudyka T., Smaga M. 2015, s. 256). Natomiast system kursu walutowego definiuje się jako "całokształt zasad, na jakich ustala się kurs waluty danego kraju w stosunku do innych walut." (Włudyka T., Smaga M. 2015, s. 258). Możemy wyróżnić dwa najważniejsze rodzaje systemu walutowego tj. system stałego (sztywnego) kursu walutowego oraz system zmiennego (płynnego) kursu walutowego. (Włudyka T., Smaga M. 2015, s. 258)
System stałego kursu walutowego polega na ustalaniu oraz dążeniu do utrzymania przez Bank Centralny (władzę monetarną), bądź rząd danego państwa, stałego kursu waluty krajowej w odniesieniu do wybranej waluty zagranicznej lub koszyka walut. Za taką walutę w stosunku, do której władza może się odnieść zazwyczaj wybiera się jednostkę pieniężną czołowego partnera handlowego, o znacznym poziomie stabilności. Jednakże czasami funkcję takiej waluty może odgrywać koszyk walut lub złoto. (Włudyka T., Smaga M. 2015, s. 258)
Istnieje wiele odmian stałego kursu walutowego, w praktyce można wyodrębnić cztery jego formy:
- Sztywny kurs walutowy, utrzymywany bez względu na zmianę warunków gospodarczych, pomimo występowania np. inflacji i bezrobocia.
- System stałych kursów walutowych odrzucający ideę sztywnych kursów i zakładający możliwość zmiany kursu w przypadku wystąpienia braku równowagi bilansu płatniczego.
- System stałych kursów z tolerowaną marżą odchyleń, która pozwala na eliminację krótkotrwałych zakłóceń w bilansie płatniczym.
- Stały kurs ze stopniową systematyczną niewielką zmianą parytetu, który jest najbardziej zbliżony do kursu zmiennego, nosi nazwę kursu pełzającego, w warunkach inflacji zapewnia większą swobodę w zakresie polityki gospodarczej.
W krajach, w których występuje niewielka gospodarka cechująca się otwartością i zazwyczaj jest powiązana z partnerem handlowym, który posiada dużo większą oraz bardziej rozwiniętą gospodarkę, często wdraża się tzw. system izby walutowej lub dolaryzację (Tymoczko I. 2013)
- System izby walutowej (ang. currency board) polega na wprowadzeniu przepisów prawnych dotyczących powiązania waluty krajowej z zagraniczną stosując kurs sztywny. Jednakże warunkiem wdrożenia takiego działania jest zapewnienie pokrycia rezerw walutowych banku centralnego wielkością emisji pieniądza krajowego. Ponadto taki system można zdefiniować również jako jednostronne zobowiązanie utrzymania założonego poziomu kursu. Aczkolwiek w państwie, które zdecyduje się na wprowadzenie takiego rozwiązania, bank centralny traci sposobność prowadzenia autonomicznej polityki pieniężnej, jednocześnie dając gwarancję powiązania jej z polityką pieniężną, funkcjonującą w kraju, z którym nastąpiło powiązanie walutowe. (Włudyka T., Smaga M. 2015, s. 258-259)
- Dolaryzacja (ang. dollarization) jest to system kursu bez własnej waluty. Polega on na rezygnacji z własnej oraz wprowadzeniu waluty innego kraju i uznanie jej przez bank centralny jako prawny środek płatniczy. W związku z tym, iż dawniej wiele państw zwykło wdrażać dolara amerykańskiego do obiegu odstępując od własnej waluty, w literaturze takie działanie zaczęto nazywać dolaryzacją. Co więcej, wprowadzenie takiego systemu musi zostać poprzedzone zgodą banku emitenta wdrażanej waluty (w przypadku dolara amerykańskiego jest to System Rezerwy Federalnej) (Tymoczko I. 2013)
W krajach o charakterystycznej sytuacji geograficznej, a także silnych związkach handlowych oraz należących do tzw. Optymalnego Obszaru Walutowego (OOW), stosuje się system unii walutowej (np. Unia gospodarcza i walutowa).
- Unia walutowa (ang. monetary union) jest to system utworzony przez kraje wchodzące w skład OOW oraz polegający na odstąpieniu przez nich od walut krajowych na rzecz waluty wspólnej. Ponadto państwa takie muszą zrezygnować z prowadzenia własnych, autonomicznych polityk pieniężnych. Dodatkowo konstruowany jest wspólny bank centralny, a kraje posługują się jednym środkiem płatniczym. Jedna z pierwszych unii walutowych zaistniała pomiędzy państwami Afryki. (Tymoczko I. 2013)
System stałego kursu walutowego zakłada, że bank centralny jest zaangażowany w utrzymanie kursu rynkowego na względnie stałym poziomie (na przykład ± 2 %). W sytuacji gdy popyt na zagraniczną walutę przekracza jej podaż w kraju bank centralny interweniuje na rynku walutowym i wykorzystuje swe rezerwy do zwiększenia podaży zagranicznej waluty na rynku krajowym, zaś w sytuacji przeciwnej bank centralny zmuszony jest do interwencji poprzez zakup zagranicznej waluty na rynku za walutę krajową.
Z obserwacji wynika, że kraje stosujące system stałych kursów walutowych charakteryzują się małą odpornością na kryzysy walutowe oraz zdaniem niektórych ekonomistów, niższą stopą wzrostu produkcji oraz większym stopniem jej zmienności w porównaniu z krajami, w których funkcjonuje zmienny kurs walutowy. Stosowanie systemu stałych kursów walutowych ma także swoiste zalety do których można zaliczyć wyeliminowanie lub znaczne zredukowanie ryzyka zmian kursów co obniża koszty transakcyjne, zapewnia większą dyscyplinę polityki makroekonomicznej oraz jej koordynację, jak również kraje stosujące ten system charakteryzuje niższa i mniej zmienna stopa inflacji od krajów stosujących płynne kursy walutowe. W Polsce politykę stałego kursu walutowego zapoczątkowano w 1990 roku, celem czego było ograniczenie inflacji oraz stabilizacja gospodarki. Program stabilizacyjny zakładał funkcjonowanie tego systemu tylko przez jeden kwartał, zaś w rzeczywistości funkcjonował on do października 1991 roku i opierał się na następujących założeniach:
- ograniczenie inflacji,
- zapewnienia konkurencyjności polskiego eksportu,
- lepsza alokacja zasobów prowadząca do wzrostu eksportu,
- zapewnienie równowagi na rynku walutowym,
- odbudowa zaufania do pieniądza krajowego.
TL;DR
Artykuł omawia różne rodzaje systemów kursów walutowych, takie jak stały kurs walutowy, izba walutowa, dolaryzacja i unia walutowa. Opisuje również zalety i wady stosowania systemu stałego kursu walutowego, oraz przedstawia przykład Polski, która wprowadziła ten system w celu stabilizacji gospodarki.
Bibliografia
- Chrabonszczewska E., Kalicki K. Teoria i polityka kursu walutowego, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 1998
- Grostal W. i in. (2016) Alternatywne strategie polityki pieniężnej Narodowy Bank Polski, Warszawa
- Kłębowski P. (2015) Stały czy płynny? Model PVEC realnego kursu walutowego dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej – implikacje dla Polski Instytut Ekonomiczny, NBP, Warszawa
- Misztal P. Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa 2004
- Tymoczko I. (2013) Analiza porównawcza systemów kursu walutowego NBP, Warszawa
- Włudyka T., Smaga M. (2015) Instytucje gospodarki rynkowej, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 256-260
Autor: Magdalena Niemczyk, Natalia Jurczyńska
