Metodyka społeczna Checklanda
| Metodyka społeczna Checklanda |
|---|
| Polecane artykuły |
Podstawowym założeniem metodyki jest wielostronność spojrzeń na dane zagadnienie i możliwość alternatywnych interpretacji. Podejście zakłada, że poszczególni ludzie mają indywidualne koncepcje rozwiązania problemu i różnie postrzegają system, wewnątrz którego istnieją. Metodyka społeczna jest systemem uczenia się zbioru problematycznych sytuacji w działalności ludzkiej, prowadzących do odpowiedniego zachowania w określonej sytuacji. Twórcą metodyki społecznej (Soft Systems Methodology), powstałej w latach 60. XX w. jest P. Checkland, profesor University of Lancaster w Wielkiej Brytanii.
Cykl postępowania w metodyce społecznej Checklanda
Tworzenie systemu informacyjnego w metodyce społecznej przebiega w siedmiu etapach.
Etap I. Wprowadzenie do sytuacji problemowej. Wprowadzenie polega na określeniu przez użytkowników systemu (menedżerów i pracowników) zakresu zadań i sposobów ich realizowania stanowiących o sytuacji problemowej oraz na próbie zdefiniowania opisanej sytuacji przez analityka.
Etap II. Rozpoznanie sytuacji problemowej. Podstawą rozpoznania jest próba wskazania przez menedżerów i pracowników definicji sytuacji problemowej zainicjowana w trakcie etapu I. W etapie II analityk zapoznaje się z sytuacją problemową, zbierając informacje niezbędne do sformułowania definicji dla odpowiednich systemów celowej działalności. Informacje te mogą pochodzić z trzech źródeł:
- struktura organizacyjna oraz czynniki, których nie da się łatwo zmieni
- procesy i transformacje przebiegające wewnątrz systemu
- zachowania organizacyjne członków (wnioski, uwagi krytyczne, skargi).
W trakcie gromadzenia informacji analityk może wykorzystać tradycyjne narzędzia i techniki: obserwacje, wywiady, kwestionariusze z pytaniami zamkniętymi i otwartymi, protokół zdarzeń krytycznych, nagrania wideo, warsztaty i dyskusje. Techniką właściwą dla realizacji dwóch pierwszych etapów metodyki są wzbogacone wizerunki sytuacji. Są one odwzorowaniem struktury i dynamiki analizowanej sytuacji, tj. powiązań i zależności między stanowiskami i komórkami organizacyjnymi, pełnionymi przez nie rolami, występującymi konfliktami, strukturami, zdarzeniami i procesami w sytuacji problemowej. Technicznie mają one postać "obrazków", zawierających rysunki, ikony, symbole, powiązania i opisy.
Etap III. Formułowanie definicji podstawowych dla odpowiednich systemów celowej działalności Rezultatem rozpoznania sytuacji problemowej i jej opisania jest zdefiniowanie systemu celowej działalności w ramach dyskusji na podstawie różnych interpretacji świata rzeczywistego. Osiągnięcie właściwego opisu, adekwatnego do sposobów postrzegania wszystkich uczestników systemu, jest podstawą podjęcia działań doskonalących. Definicje podstawowe zwane są definicjami CATWOE, gdyż w trakcie ich formułowania rozpatruje się następujące elementy:
- C (customers) - klienci działalności celowej
- A (actors) - wykonawcy działalności celowej
- T (transformation) - przedstawienie celowej działalności w postaci procesu (wejście - transformacja - wyjście)
- W (weltanschauung) - sens definicji podstawowej z punktu widzenia danego kontekstu
- O (owner) - właściciele problemu mający uprawnienia do podjęcia bądź zakończenia działalności celowej
- E (environmental) - otoczenie systemu (możliwości i ograniczenia).
Etap IV. Opracowanie modelu konceptualnego. Polega na powiązaniu procesów realizowanych w ramach celowej działalności. Końcowy model konceptualny opisuje system docelowy złożony z określonych komponentów systemu będących w interakcji wewnątrz systemu. Każdy system powinien mieć określone granice działania oraz mieć zdolność dostosowywania się do warunków zmieniającego się otoczenia. W trakcie tworzenia modelu konceptualnego należy uwzględnić kryteria "trzech E":
- skuteczność (efficacy) - pozwala znaleźć odpowiedź na pytanie, czy zaangażowane środki przynoszą zamierzony efekt
- wydajność (efficiency) - określa relację pomiędzy wartością otrzymanego wyniku a wartością zaangażowanych zasobów
- efektywność (effectiveness) - mówi o wyniku transformacji w systemie działalności celowej i osiągnięciu założonego celu.
Etap V. Porównanie modelu konceptualnego ze światem rzeczywistym. Celem porównania jest zarejestrowanie różnic pomiędzy modelem i rzeczywistymi zdarzeniami według kryteriów skuteczności, wydajności i efektywności.
Etap VI. Określenie pożądanych, możliwych do zrealizowania zmian. W trakcie dyskusji, analitycy i uczestnicy działalności celowej rozważają możliwości ulepszenia sytuacji problemowej.
Etap VII. Podjęcie działań mających na celu udoskonalenie sytuacji problemowej. Etap ten polega na wdrożeniu modelu uwzględniającego uwagi i poprawki zaproponowane w ramach etapu V i VI.
Cele metodyki społecznej
- Poprawa procesu komunikowania się, negocjowania i porozumiewania osób i grup zainteresowanych.
- Nakładanie się różnych punktów widzenia pozwala trafniej zdefiniować podstawowe działalności i w konsekwencji osiągnąć pożądaną zmianę.
- Efektem zastosowania podejścia społecznego w tworzeniu systemu informatycznego w przedsiębiorstwie jest zbiór wzbogaconych wizerunków, definicji podstawowych CATWOE i modeli konceptualnych w miejsce precyzyjnych opisów graficznych będących efektem podejścia technicznego.
Bibliografia
- Czekaj J., "Metody organizacji i zarządzania", Wydawnictwo AE 2007, s. 112-117
Autor: Justyna Płonka
