Aktywne słuchanie
| Aktywne słuchanie |
|---|
| Polecane artykuły |
„Aktywne słuchanie rozumiemy jako postawę komunikacyjną, w której kluczową rolę odgrywa umiejętność słuchania polegająca na szczególnym nastawieniu się na rozmówcę” (B. Czwartos 2013, s.44). To nastawienie pozwala na pełną i bezwarunkową akceptację. Również niezwykle ważne jest, aby rozmówca miał na pamięci, że musi drugą stronę akceptować, ponieważ tylko po spełnieniu tego warunku może on omówić swój problem, znaleźć konstruktywne rozwiązanie, którego pragnie oraz przedstawić swoje emocjonalne nastawienie odnoszące się zarówno do problemu, jak i do rozmówcy (B. Czwartos 2013, s.44).
Elementy aktywnego słuchania
Rozmowę, którą można nazwać aktywnym słuchaniem współdziałają te elementy (B. Czwartos 2013, s.45):
- niewerbalne wyrażanie skupienia uwagi- pokazanie zainteresowania mową ciała (mimika twarzy, gestykulacja, patrzenie w oczy lub w stronę mówcy, ubraniem stosownym do danej okazji, dystansem między rozmówcami, przesunięcie się do miejsca bez elementów, które przeszkadzają itp.)
- używanie tzw. „wytrychów” lub „otwieraczy” w komunikacji - zadawanie pytań, które pokazują, że mamy czas i jesteśmy zainteresowani sprawami drugiego człowieka (Jak się czujesz? Co nowego u Ciebie w pracy? Czy udało Ci się załatwić tą trudną sprawę, o której ostatnio rozmawialiśmy?)
- słuchanie pasywne oraz brak elementów, które przeszkadzają - nie przerywanie, zapewnienie spokojnej przestrzeni do rozmowy, stworzenie komfortowego klimatu bez bodźców, które mogą przeszkadzać lub dekoncentrować mówcę
- potwierdzenie aktywnego słuchania poprzez odzwierciedlenie - pokazanie empatii i zrozumienia, dopasowaniu się do rozmówcy poprzez wsparcie jego osoby
Zastosowanie aktywnego słuchania
Warunkiem skuteczności takiego słuchania jest aktywna partycypacja obu stron, jak odbiorcy, tak i nadawcy przekazywanego komunikatu. Metoda ta jest używana przy różnych okazjach poprzez różne profesje. Przykładem nam tutaj służą pracownicy służb porządkowych w sytuacjach kryzysowych, kiedy starają się ratować ludzkie życie przy próbach samobójczych czy też przy różnego rodzaju zamachach terrorystycznych (A. Solecka 2011, s.118). Również artyści muzyczni posługują się aktywnym słuchaniem, jako nieodłączną częścią ich pracy na przykład przy pisaniu muzyki lub graniu na koncercie pomiędzy resztą artystów (A. Pękala 2017, s.135). W swojej pracy zawodowej aktywne słuchanie wykorzystują dalej nauczyciele w szkołach oraz wykładowcy czy tutorzy na uniwersytetach (M. Sikorski 2010, s.164), psychoterapeuci w terapiach z pacjentami, inni lekarze w poszukiwaniu przyczyn choroby i pozostali fachowcy, których celem jest dotrzeć do sedna problemu. W życiu codziennym się aktywne słuchanie w rodzinie staję najbardziej przydatnym w wychowaniu dziecka, zwłaszcza przy podejmowaniu przez niego ważnych decyzji, kiedy potrzeba mu towarzysza, który go aktywnie wysłucha i nakieruje go lub pomoże mu rozwiązać jego problemy.
Uczenie się aktywnego słuchania
Trenowanie i uczenie się aktywnego słuchania wymaga przejście przez trzy etapy (P. Janikowski 2015, s. 107):
- Etap 1: zawiadomienie sobie różnicy pomiędzy słuchaniem kompetentnym a aktywnym, synteza oraz priorytetyzowanie krótkich wypowiedzi w połączeniu z próbą zrozumieć przekazywaną treść za pomocy zadawania pytań wyjaśniających
- Etap 2: analiza wysłuchanej wypowiedzi za pomocy streszczenia tekstów, znalezienia kluczowych słów oraz analiza współzależności wewnątrztekstowych
- Etap 3: samotne aktywne słuchanie i analiza wypowiedzi, które zawierają ważne informacje, takie jak dane liczbowe czy nazwy własne
Inne terminy w literaturze
Różni naukowcy określają aktywne słuchanie różnymi terminami. W literaturze można natrafić na określenia takie jak na przykład słuchanie refleksyjne, słuchanie pomocne czy attentive listening (B. Czwartos 2013, s.48).
Bibliografia
- Czwartos B. (2013), Aktywne słuchanie jako strategia nauczycieli przyczyniająca się do kształcenia postawy samodzielności i autonomii uczących się, "Konińskie Studia Językowe", nr 1, s. 44-45
- Janikowski P. (2015)., Dydaktyka tłumaczenia ustnego, Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych SIW, Katowice, s. 107
- Pękala A. (2017), Wykorzystanie metody aktywnego słuchania w rozwijaniu aktywności twórczej dzieci w wieku przedszkolnym, "Edukacja - Technika - Informatyka", nr 4, s. 118
- Solecka A. (2011), Rola aktywnego słuchania oraz zastosowanie kłamstw w negocjacjach. działania na miejscu zdarzenia w zależności od rodzaju sytuacji kryzysowej, "Zeszyty naukowe ruchu studenckiego", nr 2, s. 118
- Sikorski M. (2010), Kompetencje komunikacyjne nauczycieli, "Colloquium", nr 2, s. 164
Autor: Anna Čujová
