Rękojmia

Rękojmia
Polecane artykuły
Rękojmia a gwarancja Umowa kupna-sprzedaży Reklamacja Umowa użyczenia Wierzytelność Cesja wierzytelności Dzierżawa Najemca Umowa sprzedaży

Rękojmia jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności majątkowej z mocy prawa za dostarczenie towarów lub usług z wadami i dotyczy zarówno rzeczy nowych, jak i używanych. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny, absolutny i niezależny od winy czy też wiedzy sprzedawcy (W. Jaślan 1994, s. 24).

Rękojmia za wady rzeczy jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności sprzedawcy, występującej z mocy prawa, niezależnie od innych rodzajów odpowiedzialności sprzedawcy, występującej z z mocy prawa, niezależnie od innych rodzajów odpowiedzialności cywilnej: kontraktowej (art. 471 i n.k.c.) i deliktowej (art. 415 i n.k.c.). Rękojmia za wady dotyczy wad fizycznych rzeczy i wad prawnych. Odnosi się obecnie tylko do sprzedaży niekonsumenckiej, czyli obrotu gospodarczego i tzw. powszechnego. Ich też tylko dotyczą przepisy kodeksu cywilnego (J. Katner 2009, s. 288).

TL;DR

Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy za wady towarów lub usług. Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne i prawne, chyba że kupujący był świadomy wady lub wady powstały z jego winy. Kupujący ma prawo do odstąpienia od umowy, obniżenia ceny, naprawienia rzeczy lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają po upływie określonych terminów, chyba że sprzedawca zataił wadę.

Odpowiedzialność

Z tytułu rękojmi sprzedawca odpowiada: Za wady fizyczne:

• jeżeli sprzedany towar ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność,
• jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których zapewnił sprzedawca,
• rzecz została wydana w stanie niezupełnym (B.Gnela 1997, s13).

Za wady prawne:

• jeśli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jest obciążona prawem osoby trzeciej np. hipoteką albo zastawem (Z. Radwański 1996, s. 58).

Pozostałe przypadki:

• jeżeli wady powstały po dokonaniu sprzedaży na wskutek przyczyn tkwiących już poprzednio w sprzedanej rzeczy,
• odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy występuje, mimo iż kupujący nie zachował terminów, o których mowa w art. 563 k.c., jeżeli sprzedawca zataił wadę albo zapewniał o jej nieistnieniu kupującego (art. 564 k.c.).

Z tytułu rękojmi sprzedawca nie odpowiada:

• jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili nabycia rzeczy (Z. Radwański 1996, s. 59-60),
• jeżeli wady powstały z winy kupującego po dokonaniu sprzedaży,
• jeżeli kupujący nie zawiadomił sprzedawcy o wadzie w przeciągu miesiąca od dnia jej wykrycia (W. Jaślan 1994, s. 25),
• jeżeli upłynął termin składania roszczeń z tytułu rękojmi, który dla wad fizycznych wynosi 1 rok, a dla budynków 3 lata licząc od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana, w przypadku wad fizycznych z upływem roku, od dnia kiedy kupujący dowiedział się o wadzie (art. 568 par.1, art. 576 par.1),
• jeżeli towar został nabyty na drodze sprzedaży licytacyjnej w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym (Z. Radwański 1996, s. 60).

Najczęściej spotykane są wady fizyczne, dlatego też są powodem zgłaszanych roszczeń. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności tylko w takim wypadku, gdy poinformował kupującego o wadzie w chwili zawarcia umowy lub w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku i rzeczy przyszłych - w chwili ich wydania (art. 557 k.c.). W takiej sytuacji możemy stwierdzić, iż kupujący zgodził się na nabycie rzeczy niepełnowartościowej. Natomiast jeśli sprzedawca wiedział o wadzie, a nie zawiadomił o tym kupującego, to odpowiada za zatajenie podstępne wady w pełnym zakresie odpowiedzialności cywilnej (art. 558 § 2 k.c.). Rękojmi za wady dotyczy również rzeczy przecenionych w takim stopniu, jakim przyczyna przeceny nie została wyjawiona kupującemu. Co więcej, kupno rzeczy używanych nie pozbawia kupującego uprawnień z rękojmi.

Uprawnienia kupującego

Z tytułu rękojmi kupujący posiada następujące uprawnienia:

• odstąpienie od umowy; jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiona, a wady są istotne. Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej. Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko niektóre są wadliwe i dają się odłączyć od rzeczy wolnych od wad, bez szkody dla obu stron, uprawnienie kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy wadliwych,
• obniżenie ceny; jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad,
• naprawienie rzeczy; jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawca jest wytwórcą tej rzeczy, kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu odstąpi od umowy. Sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.
• dostarczenie rzeczy wolnej od wad; jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Gdy sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący. W sytuacji, gdy w umowie sprzedaży zastrzeżono, że dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nastąpić częściami, a sprzedawca mimo żądania kupującego nie dostarczył zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad, kupujący może od umowy odstąpić także co do części rzeczy, które mają być dostarczone później (P.Stec i in. 2010, s. 201,202)

Termin dochodzenia praw z tytułu rękojmi

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie 1 roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie 3 lat, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Natomiast uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasają z upływem 1 roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o jej istnieniu dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne. Upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. Zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie powyższych terminów, jeżeli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie (P.Stec i in. 2010, s. 201,202)

Bibliografia

• Gnela B. (1997). Poradnik konsumenta, ARANEA, Kraków
• Jaślan W. (1994). Umowy w działalności gospodarczej, INFOR, Warszawa
• Katner W. (red.) (2009). Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer Sp. z o.o., Warszawa
• Radwański Z., Panowicz-Lipska J. (1996). Zobowiązania - część szczegółowa, C.H.Beck, Warszawa
• Stec P., Załucki M. (2010), Podstawy prawa cywilnego z umowami w administracji, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Mateusz Mędrek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.