Teoria startu Rostowa
| Teoria startu Rostowa |
|---|
| Polecane artykuły |
Teoria startu Rostowa jest jedną z teorii rozwoju gospodarczego, stworzona przez amerykańskiego ekonomistę Walta Whitmana Rostowa opublikowana w 1971 roku w książce The Stages of Economic Growth: A non - Communist Manifesto. Według Rostowa każdy kraj przechodzi przez pięć następujących po sobie stadiów rozwoju gospodarczego, który swoim zakresem obejmuję jakościowe i strukturalne zmiany w gospodarce narodowej będące następstwem wzrostu gospodarczego. Teoria ta jest utrzymana w tradycji starszej szkoły historycznej, której przedstawicielami byli m.in. Friedrich List, Wilhelm Roscher oraz Bruno Hildebrand.
Stadia rozwoju gospodarczego
- Społeczeństwo tradycyjne - pierwsza studium rozwoju gospodarczego, charakteryzujące się tym, że większość zasobów (ludzie, kapitał, praca) skoncentrowana jest w rolnictwie. W takim stadium nie występuje tzw. samoczynny proces postępu materialnego, który jest charakterystyczny dla społeczeństw industrialnych i postindustrialnych. Inne charakterystyczne przesłanki dla tego typu społeczeństwa to niska mobilność, osiadły tryb życia oraz uzależnienie szacunku społecznego od odziedziczonej pozycji.
- Przesłanki do startu - w tym stadium dostrzec można szereg zmian w porównaniu do stanu pierwotnego. Zmiany te jednak dotyczą tylko części społeczeństwa, jednak stanowią przesłankę do trwałych i systematycznych przemian. Uznanie społeczne staje się uzależnione od osiągnięć ekonomicznych i statusu materialnego niż od pochodzenia. Dlatego pojawiają się przedsiębiorcy, którzy są skłonni ponieść ryzyko w działalności finansowej i produkcyjnej. W takim społeczeństwie uwidacznia się w końcu sektor wiodący (np. górnictwo, wydobycie ropy naftowej), który musi zainicjować dynamiczny start.
- Start - jest następstwem przemian, które zaszły w drugim stadium. Czas jego trwania to średnio 20-30 lat. W tym czasie dochodzi do gwałtownych przemian nie tylko w sferze ekonomicznej ale i społecznej, poprzez zmianę form i metody zarządzania oraz ewolucję instytucji ekonomicznych. Proces wzrostu jest w tym stadium zasilany przez przeznaczenie części produktu na oszczędności/inwestycje.
- Osiąganie dojrzałości gospodarczej - w tym stadium wzrost gospodarczy prowadzi do wzrostu produktu narodowego brutto (PNB) zarówno w wymiarze absolutnym jak i w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Czas trwania tego okresu określono na 60 lat. W tym czasie przemysł dzięki przyswajaniu najnowocześniejszych osiągnięć technicznych jest w stanie dostarczyć wszelkiego rodzaju towary, a produkcja ich jest jedynie ograniczona poprzez limity rynkowe i dostępność surowców.
- Masowa konsumpcja - jest to stadium masowej konsumpcji dóbr i usług. Ich produkcja pozwala większości społeczeństwa osiągnąć wysoki standard życia.
Krytyka Teorii
Mimo iż teoria Rostowa dostarcza cennych analiz przemian gospodarczych i społecznych jakie zachodzą w społeczeństwach, często jest ona przedmiotem krytyki. Główne zarzuty wobec niej to: nieadekwatność do faktów historycznych (np. w rozwoju niektórych krajów trudno znaleźć moment gwałtownego startu), brak jasnego wskazania czynników wzrostu w poszczególnych okresach oraz trudność w odróżnieniu poszczególnych stadiów między sobą. Mimo tych zarzutów teoria ta jest jedną z najbardziej znanych i popularnych teorii klasyfikacji faz rozwoju społeczno-gospodarczego zwłaszcza na zachodzie. Co ciekawe jest pozytywniej odbierana i wykorzystywana przez reprezentantów innych nauk społecznych niż samych ekonomistów.
Bibliografia
- Ekonomia, Kamerschen D., McKenzie B., Nardinelli C., Fundacja Gospodarcza NSZZ Solidarność, Gdańsk 1991, str. 967-968
- Historia myśli ekonomicznej, Landreth H., Colander D., PWN, Warszawa 2005., str. 349-350
- Makro i mikroekonomia. Podstawowe problemy, pod redakcją Stefana Marcinika, PWN, Warszawa 2001
Autor: Łukasz Garlak
