Rodzaje kosztów transakcyjnych
| Rodzaje kosztów transakcyjnych |
|---|
| Polecane artykuły |
Zasadniczą trudność w teorii kosztów transakcyjnych stanowi zestawienie wszystkich rodzajów takich kosztów. W literaturze przedmiotu dostępne są jednak propozycje ogólnych klasyfikacji w tym zakresie. W tablicy przedstawiono zestawienie opracowane w oparciu o propozycje O. Williamsona [1998], będącą rozwinięciem podejścia przedstawionego przez R. Coase, a także na podstawie klasyfikacji przedstawionej przez T. Gruszeckiego [2002]. Należy uzupełnić, że ujęte w zestawieniu rodzaje kosztów dotyczą zwłaszcza współpracy jednostek na rynku, ponieważ zakresy wymienionych kosztów w warunkach koordynowania działań w obrębie przedsiębiorstwa są znacznie zredukowane.
Tab. Podstawowe rodzaje kosztów transakcyjnych
| Grupa kosztów | Wyszczególnienie |
| Koszty transakcyjne ex-ante, występujące lub przewidywane podczas przygotowania umowy | koszty koordynacji dotyczące przede wszystkim: ustalania cen oraz wzajemnych zobowiązań i uprawnień, informowania o obecności partnerów na rynku oraz o ofertach, miejsca wymiany, zawarcia transakcji, powtórnych negocjacji przed ponownym zawarciem kontraktu na kolejny okres koszty motywacji, wynikające przede wszystkim z niekompletności i asymetrii informacji (zróżnicowania dostępu do informacji pomiędzy stronami kontraktu): poszukiwanie rozpoznawanie i ocena dostępnych ofert |
| Koszty transakcyjne ex-post, występujące podczas realizacji warunków umowy | koszty motywacji, związane zwłaszcza z niedoskonałością kontraktów skutkującą zazwyczaj utratą określonych korzyści i potrzebą dodatkowych negocjacji, a spowodowaną: brakiem uwzględnienia niektórych sytuacji i ich zmian w przyszłości, utrudnieniami w pomiarze wyników transakcji, utrudnieniami we wprowadzaniu zmian zasad współpracy, brakiem możliwości wycofania się jednej ze stron przed upływem terminu związania kontraktem
koszty monitorowania realizacji i egzekucji postanowień kontraktów dotyczące zazwyczaj rozbieżności pomiędzy ulegającymi zmianom potrzebami stron, a treścią kontraktów: rozstrzyganie sporów, rekompensowanie wyrządzonych szkód |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [O. Williamson, 1998, s. 33 - 35], [T. Gruszecki, 2002, s. 254 - 255].
Warto uzupełnić, że określenie rodzajów kosztów transakcyjnych, które mogą wystąpić przed realizacją transakcji jest znacznie łatwiejsze niż ustalenie rodzajów kosztów, które pojawiają się w trakcie transakcji. Związane jest to przede wszystkim z niedoskonałościami umów zawieranych przez strony i pomijaniem niektórych elementów współpracy w takiej umowie.
Bibliografia
- Gruszecki T., Współczesne teorie przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002
- Williamson O., Instutycje ekonomiczne kapitalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998
Autor: Tomasz Małkus
