Kontrakt FRA

FRA (Forward Rate Agreement) - kontrakt na przyszłą stopę procentową. Jest to jeden z wielu instrumentów pochodnych, jakie oferują nowoczesne rynki finansowe, będący pewną odmianą kontraktów forward. Jest to umowa pomiędzy dwoma kontrahentami w ramach której ustalają oni wysokość stopy procentowej, która będzie obowiązywała w przyszłości dla danej kwoty wyrażonej w walucie transakcji dla z góry określonego okresu. Umowa ta zobowiązuje obu kontrahentów do wypłaty (otrzymania) w zdefiniowanym w umowie dniu określonej płatności odsetkowej, wynikającej z różnicy pomiędzy stopą FRA uzgodniona w umowie a stopą rynkową (referencyjną). Co więcej, kontrakt rozliczany jest wartością netto, co wiąże się z tym, iż wypłaca się jedynie różnicę ($|r_{ref}-r_{FRA}|$) pomiędzy ustaloną stopa procentową a stopą zmienną.

W kontrakcie FRA wyróżniamy dwie strony transakcji:

• pozycja krótka - "sprzedawca FRA (ang. short position - FRA seller) - otrzymuje on przepływ stały kontraktu, którego wysokość jest ustalana w dniu zawarcia transakcji, w zamian za stawkę referencyjną (RECEIVE fixed and PAY floating - "otrzymać stałe i zapłacić zmienne)
• pozycja długa - "kupiec FRA (ang. long position - FRA buyer) - otrzymuje on przepływ determinowany przez stawkę referencyjną ustaloną w dniu wygaśnięcia kontraktu, w zamian za stawkę stałą kontraktu (RECEIVE floating and PAY fixed - "otrzymać zmienne i zapłacić stałe").

Głównym przeznaczeniem kontraktów FRA jest zabezpieczenie inwestorom przyszłego poziomu stopy procentowej. Są one najczęściej zawierane na okres poniżej jednego roku a ich stawką referencyjną w Polsce jest WIBOR® (oznacza to, że wypłacane są różnice odsetkowe między wysokością terminowej stopy procentowej z dnia zawarcia transakcji FRA a wysokością stawki WIBOR® w dniu jej rozliczenia). Kontrakty FRA jako zabezpieczenie stóp procentowych polecane są zwłaszcza dla kredytobiorców (którzy spłacają swoje zobowiązania odsetkowe w oparciu o zmienne oprocentowanie) oraz inwestorów (którzy lokują swoje środki według zmiennej stopy procentowej).

W celu rozpoczęcia współpracy dotyczącej zawierania kontraktów FRA, firma zobowiązana jest do podpisania z danym bankiem umowy ramowej, posiadania w danym banku rachunku bankowego oraz do ustanowienia zabezpieczenia kontraktu.

TL;DR

Kontrakt FRA to umowa pomiędzy dwoma stronomi, w której ustalają oni wysokość przyszłej stopy procentowej dla danej kwoty i okresu. Kontrakty FRA służą do zabezpieczenia przed zmianami stóp procentowych i są polecane dla kredytobiorców i inwestorów. Wartość kontraktu jest wyceniana na podstawie stawki referencyjnej i ustalonej stawki FRA. Korzyści z FRA to zabezpieczenie przed zmianami stóp procentowych, możliwość wcześniejszego rozliczenia transakcji i brak dodatkowych kosztów.

Przykład kontraktu FRA

W firmie pojawia się konieczność zaciągnięcia kredytu na działalność bieżącą. Firma ocenia, iż za pół roku będzie musiała zaciągnąć kredyt na 12 miesięcy. Obawia się jednak tego jak będzie się wtedy kształtował poziom stóp procentowych (w międzyczasie może się on wielokrotnie zmienić w związku z posiedzeniami Rady Polityki Pieniężnej). Jednym ze sposobów zabezpieczenia się firmy przed powyższym jest zakup/sprzedaż kontraktu FRA, w zależności od tego czy firma obawia się spadku czy też wzrostu stóp procentowych. Firma, która np. posiada kredyt o oprocentowaniu stałym lub też lokuje swoje środki po zmiennej stopie procentowej poniosłaby stratę w wypadku spadku poziomu stopy procentowej, dlatego może się przed tym zabezpieczyć sprzedażą kontraktu FRA. Analogicznie firma, która posiada np. lokatę o stałym oprocentowaniu lub kredyt o procentowaniu zmiennym poniosłaby stratę w wypadku wzrostu poziomu stopy procentowej, dlatego też może się przed tym zabezpieczyć kupnem kontraktu FRA.

Oznaczenie kontraktu

Kontrakty FRA oznaczane są w następujący sposób: "FRA NxM"

• N - różnica pomiędzy datą zawarcia kontraktu a datą jego rozpoczęcia (w miesiącach)
• M - różnica pomiędzy datą rozpoczęcia kontraktu a datą jego wygaśnięcia (w miesiącach)

Analogicznie do w/w przykładu wartości te wynoszą odpowiednio: N=6, M=12

Wycena kontraktu FRA

Wartości cechujące kontrakty FRA:

• "transaction date" - data zawarcia kontraktu
• "fixing date" - data ustalenia stawki referencyjnej
• "start date" - data rozpoczęcia okresu odsetkowego obowiązywania stawki referencyjnej - jest to zazwyczaj data spot od fixing date
• "end date" - data zakończenia okresu odsetkowego obowiązywania danej stawki referencyjnej
• r - stopa dyskonta
• $r_{ref}$ - stawka referencyjna kontraktu FRA
• $r_{FRA}$ - stawka ustalona kontraktu FRA
• N - nominał kontraktu/transakcji
• "baza odsetkowa" - w zależności od konwencji jej wartość wynosi 365, 360 itp., dla waluty PLN wynosi ona 365.

• Formuła wyceny kontraktu FRA dla strony zajmującej długą pozycję:

$PV=N{\frac {r_{ref}-r_{FRA}{\frac {endDate-startDate}{bazaOdsetkowa}}}{1+r{\frac {enddate-pricingDate}{bazaOdsetkowa}}}}$

• Formuła wyceny kontraktu FRA dla strony zajmującej krótką pozycję:

$PV=(-N){\frac {r_{ref}-r_{FRA}{\frac {endDate-startDate}{bazaOdsetkowa}}}{1+r{\frac {enddate-pricingDate}{bazaOdsetkowa}}}}$

Korzyści z FRA

Korzyści jakie płyną z zawierania kontraktów FRA:

• zabezpieczenie przed wzrostem lub spadkiem stóp procentowych - umożliwia to dokładne zaplanowanie wysokości przepływów finansowych związanych ze spłatą rat kredytowych czy otrzymanych odsetek od lokat
• możliwość rozliczenia transakcji przed terminem
• możliwość czerpania zysku z prawidłowych prognoz stóp procentowych
• elastyczne formy i niski poziom zabezpieczenia rozliczenia transakcji FRA
• brak dodatkowych kosztów i prowizji.

Kontrakt FRA — artykuły polecane

Depozyt terminowy — Transakcja SWAP — Certyfikat depozytowy — Okres zapadalności — CDS — Faktoring odwrotny — Obligacje — Swap walutowy — Spread

Bibliografia

• Gemzik A. (1998). Transakcje Forward Rate Agreement - FRA, "Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania", nr 3, s. 157-166
• Hull J. (1998), Kontrakty terminowe i opcje. Wprowadzenie, Wydawnictwo finansowe WIG-Press, Warszawa
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jajuga K. (red.) (2008), Zarządzanie ryzykiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kluza S., Sławiński A. (2004), Arbitraż na rynku instrumentów procentowych (na przykładzie rynku FRA i obligacji), Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 177
• Łukasik K. (2002), Kontrakty FRA na krajowym rynku finansowym, Rynek Terminowy, nr 3
• Wawrzyniak P. (2002), Transakcje terminowe i ich zastosowanie w zarządzaniu ryzykiem, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 161

Autor: Łukasz Wiercioch, Julita Sierosławska