Stanisław Bieńkowski

Stanisław Bieńkowski (15 lutego 1882-14 września 1958) - jeden z czołowych przedstawicieli nurtu humanizacyjnego. W latach 1945 do 1951 pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Ukończył Wydział Mechaniczny Politechniki w Charlottenburgu, gdzie w 1906 roku za swą pracę pt. "Projektowane i organizacja fabryki wiertarek" uzyskał tytuł inżyniera. Zawodową karierę rozpoczął od pracy w zakładzie produkującym kable, na podstawie zdobytych tam doświadczeń opracował teorię optymalnej wielkości przedsiębiorstwa (Martyniak Z. s. 176-184).

TL;DR

Stanisław Bieńkowski był polskim ekonomistą i inżynierem, znany głównie jako przedstawiciel nurtu humanizacyjnego. Opracował teorię optymalnej wielkości przedsiębiorstwa i wzór opisujący rentowność inwestycji. Urodził się w 1882 roku w Białowieży, studiował w Berlinie i pracował w niemieckim koncernie AEG. Karierę akademicką rozpoczął w Lwowskim Banku Przemysłowym, a następnie na Politechnice Lwowskiej. Po II wojnie światowej został prorektorem Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Był także autorem wielu prac z zakresu organizacji i zarządzania. Zmarł w 1952 roku.

Optymalna wielkość przedsiębiorstwa

Stanisław Bieńkowski opracował teorię optymalnej wielkości przedsiębiorstwa, do wyrażenia której zastosował następujący wzór:

${\frac {\sum p+\sum r+\sum k}{\sum W}}\leq {\frac {\sum p_{1}+\sum r_{1}+\sum k_{1}}{\sum W_{1}}}$

gdzie:

• p - płace personelu kierowniczego i administracyjnego skoncentrowanego zakładu
• r - robocizna skoncentrowanego zakładu
• k - rzeczowe koszty administracyjne skoncentrowanego zakładu
• p1, r1, k1 - analogiczne składniki kosztów zakładów jednostkowych.
• W - oznacza wydajność

Bieńkowski jest także autorem wzoru opisującego granicę rentowności koncentracji organizacyjnej:

${\frac {\sum M}{\sum W}}+{\frac {\sum p+\sum r+\sum k+A}{\sum W*\alpha \,}}\leq {\frac {\sum M_{1}}{\sum W_{1}}}+{\frac {\sum p_{1}+\sum r_{1}+\sum k_{1}+A_{1}}{\sum W_{1}*\alpha \,_{1}}}$

Gdzie:

• A - oznacza koszty aktywizacji
• M - koszt materiałowy
• a - współczynnik wykorzystania maszyn

Młode lata

Prof. dr hab. inż. Stanisław Bieńkowski urodził się 15 lutego 1882 roku w znajdującym się w województwie Podlaskim mieście Białowieża koło Tucholi, które usytuowane jest niedaleko granicy z Białorusią. Młody Stanisław Bieńkowski studiował na Wydziale Mechanicznym na Politechnice w Berlinie (Charlottenburgu). W 1906 roku uzyskał na niej tytuł inżyniera za swoją pracę pt. “Projektowanie i organizacja fabryki wiertarek".

Kariera zawodowa

Podczas studiów, młody Bieńkowski pracował w jednej z fabryk koncernu AEG (niem. Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft). Był to niemiecki koncern zajmujący się produkcją urządzeń i maszyn dla przemysłu elektrotechnicznego, założony przez przemysłowca Emila Rathenau’a. Jego siedziba znajdowała się w Berlinie. Bieńkowski właśnie tam zdobywał spore doświadczenie zawodowe, dzięki czemu w 1910 roku udało mu się tam obronić pracę doktorską. Rok później, w 1911 roku, Bieńkowski rozpoczął pracę we Lwowskim Banku Przemysłowym, co pozwoliło mu na przejście do przemysłu, gdzie mógł zarządzać różnego rodzaju przedsiębiorstwami. W 1925 roku Stanisław Bieńkowski rozpoczął pracę jako wykładowca na Politechnice Lwowskiej. Po dziesięciu latach pracy jako wykładowca, w 1935 roku przedstawił rozprawę habilitacyjną pt. “Organizacja i zarząd zakładu przemysłowego". Dwa lata później, w 1937 roku, Stanisław Bieńkowski został docentem Politechniki Lubelskiej. W tym samym czasie rozpoczął pracę w znajdującej się w Krakowie Akademii Handlowej. Niewiele ponad rok później, Stanisław Bieńkowski został w niej kierownikiem Katedry Organizacji i Zarządu Przedsiębiorstw

Okres powojenny

Po zakończeniu II Wojny Światowej, Stanisław Bieńkowski ponowił działanie Instytutu Naukowego Organizacji i Kierownictwa. Obecnie dany instytut nosi nazwę “Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa". Bieńkowski pełnił w tym instytucie funkcję prezesa aż do 1948 roku. W tym właśnie roku Instytut Naukowy Organizacji i Kierownictwa został przeniesiony do Warszawy. Ponadto, od lat 1945 do 1951, Bieńkowski był prorektorem w krakowskiej Akademii Handlowej, która obecnie nosi nazwę Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. W 1951 roku Prof. Stanisław zdecydował się przejść na emeryturę.

Wybrane prace Bieńkowskiego

W 1910 roku Stanisław Bieńkowski broni pracę doktorską pt. "Wpływ czynników zewnętrznych na wydajność pracy w fabryce kabli". Jest on także autorem badań z zakresu psychologii i fizjologii pracy. Na szczególną uwagę zasługuje pionierski fragment jego pracy zatytułowany "Ergologia" analizujący takie aspekty, jak:

• bilans energetyczny organizmu ludzkiego
• wpływ zmęczenia na wydajność
• fizjologiczne aspekty wypoczynku
• wpływ wprawy na wydajność
• przebieg wydajności dziennej i tygodniowej

Bieńkowski w swych opracowaniach poruszał wiele rozmaitych aspektów z zakresu organizacji. Jego praca pt.' "Dobór pracowników jako współczynnik zmniejszenia kosztów produkcji" opublikowana w 1931r. porusza problemy związane z psychotechniką, rozważa także w szerokim zakresie zagadnienie motywacji, łącząc jej aspekty ekonomiczne i psychologiczne. Analizując zagadnienie reorganizacji, zwracał szczególną uwagę na kwestie natury psychologicznej, mówił o tzw. prawie inercji i prawie przekory. Prawo inercji (bezwładności) wg Bieńkowskiego dotyczy nie tylko ciał materialnych, ale także nastawień psychicznych. Rozpatrując rolę podświadomości w kształtowaniu ludzkich postaw opisał warunki, których spełnienie ułatwić może kształtowanie postaw pomocnych we wdrażaniu zmian organizacyjnych. Są one następujące:

• usunięcie dotychczasowych nawyków,
• przekonanie o celowości innego postępowania,
• kształtowanie podświadomości celem przyjęcia innych nawyków
• Za sprawą tzw. triady Bieńkowskiego usystematyzował zasady budowania struktur organizacyjnych, które opierały się na 3 zasadniczych prawach:
• prawo rozgraniczenia kompetencji
• prawo wyjątku
• prawo najkrótszej drogi, czyli najmniejszej liczby punktów przebiegowych

Bieńkowski zajmował się także badaniem cech kierowniczych, do najistotniejszych zaliczył: wolę, odwagę oraz przewidywanie, jako cechy uzupełniające opisał: doświadczenie, opanowanie oraz zdolność podporządkowania się. Swoje wnioski i spostrzeżenia zawarł w opracowaniu pt. "Psychologia kierownictwa" (Martyniak Z. s. 176-184).

Stanisław Bieńkowski — artykuły polecane

Charles de Freminville — Zbigniew Martyniak — Marian Mazur — Nurt uniwersalistyczny — Bronisław Biegeleisen-Żelazowski — Edwin Hauswald — Charles Babbage — Karol Adamiecki — Klasyczna szkoła zarządzania

Bibliografia

• Adamik A., Nowicki M. (2012), Metody i narzędzia motywowania personelu, Podstawy zarządzania
• Krupski R. (2004), Podstawy Organizacji i Zarządzania, WWSZIP, Wałbrzych
• Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1999), Organizacja i zarządzanie: 15 pionierów, Antykwa, Kraków
• Martyniak Z. (2002), Historia myśli organizatorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Wysocki R. (2013), Efektywne zarządzanie projektami. Tradycyjne, zwinne, ekstremalne, Helion, Gliwice

Autor: Karol Jędrzejewski, Marek Żurkowski