Prestiż
Prestiż - to pojęcie, którego nie można jednoznacznie określić ani zmierzyć, jednak często utożsamiane jest z pojęciem szacunku, autorytetu czy uznania (D. Walczak 2016, s. 94). Prestiż najczęściej odnosi się do wiedzy, sukcesów czy zajmowanego stanowiska przez daną osobę. Ponadto, każda osoba dysponuje prestiżem (w różnym stopniu) w związku z posiadaniem cech, które oceniane są przez innych ludzi (H. Domański 2012, s. 41).
Rodzaje prestiżu
Henryk Domański w swojej książce wyróżnił cztery główne rodzaje prestiżu (H. Domański 2012, s. 41):
- Prestiż osobisty - odnosi się do posiadanych przez ludzi cech charakteru oraz określonych zachowań. Prestiż osobisty głównie można dostrzec poprzez bezpośredni kontakt z innymi, jednak nie jest on wymagany. Przykładem prestiżu osobistego może być szczerość przyjaciela lub członka rodziny, ponieważ uważamy ją za wartościową cechę.
- Prestiż pozycyjny - wiąże się z oceną zajmowanej pozycji, jednak często pod uwagę brane są również cechy charakteru oraz zachowanie. Posiada on dwa wymiary: globalny (ocenianie rozpoznawalnych osób, np. prezydenta) oraz lokalny (ocenianie przeciętnego obywatela, np. sąsiada). Do prestiżu pozycyjnego zaliczyć można również prestiż grupowy, który ma związek z należnością do konkretnej grupy społecznej.
- Prestiż sytuacyjny - w odróżnieniu od prestiżu osobistego oraz pozycyjnego, prestiż sytuacyjny jest krótkotrwały. Czas jego trwania zależny jest od okoliczności, w których występuje. Przykładem danego prestiżu może być okazanie wdzięczności osobie, której nie darzymy sympatią, ponieważ zdecydowała się nam pomóc.
- Prestiż zinstytucjonalizowany - jedyny rodzaj prestiżu, który głównie wyrażany jest poprzez formę oraz zachowanie w stosunku do określonych jednostek. Może dotyczyć bezpośrednich i krótkotrwałych kontaktów międzyludzkich.
Funkcje prestiżu
Prestiż składa się z wymiaru makrosystemowego oraz mikrosystemowego. Główną funkcją prestiżu w wymiarze makrosystemowym jest wsparcie hierarchii społecznej poprzez ustabilizowanie systemu władzy, a także podtrzymanie jej w całości i harmonii. W wymiarze mikrosystemowym funkcją prestiżu jest możliwość zaspokojenia potrzeb poszczególnych jednostek (H. Domański 2012, s. 177).
Kryteria prestiżu
Jako kryteria prestiżu uznaje się powszechne reguły, które dają prawo i możliwość do oceniania ludzi. Zaliczamy do nich (H. Domański 2012, s. 177):
- Właściwą pozycję - wysoka pozycja sprawia, że dużo łatwiej uzyskać prestiż wśród innych, ponieważ wówczas najbardziej liczy się zajmowane stanowisko, a nie posiadana osobowość.
- Czynniki dostępu do pozycji - dotyczą między innymi wykształcenia, osiągnięć i kwalifikacji, ale także talentu, wiedzy czy doświadczenia. Czynnikiem dostępu do pozycji mogą być również pieniądze oraz bogactwo.
- Walory osobiste - w skład tego kryterium wchodzi aż 11 grup, czyli: bezinteresowność, chęć niesienia pomocy, życzliwość wobec innych, moralność, współpraca, bezkompromisowość, pracowitość, etyczne postępowanie, atrakcyjność, inteligencja oraz umiejętność zachowania się w każdej sytuacji.
Najczęściej spotykane przykłady prestiżu
J. Sielski zaprezentował następujące przykłady prestiżu (J. Sielski 2013, s. 23-24):
- Prestiż zawodu - za szczególnie prestiżowy zawód w Polsce uznaje się zawód lekarza czy profesora akademickiego, ponieważ wymagają one posiadania rozległej wiedzy oraz uzyskania dodatkowych kwalifikacji, natomiast na samym dole rankingu znajduje się sprzątaczka oraz rolnik.
- Prestiż społeczny - przypisywany jest między innymi za posiadanie willi, dużego domu, samochodu czy innych dóbr materialnych.
- Prestiż towarzyski - utrzymywanie kontaktów ze znanymi osobowościami, wpływa pozytywnie na postrzeganie danej osoby w towarzystwie.
- Prestiż polityczny - posiadanie wysokiej pozycji innych polityków, a także posiadanie dużego potencjalnego wpływu politycznego.
| Prestiż — artykuły polecane |
| Czarna owca — Socjalizacja — Rola społeczna — Potrzeba afiliacji — Klasa wyższa — Osobowość — Klasa średnia — Umiejętności lidera — Relacje międzyludzkie |
Bibliografia
- Domański H. (2012), Prestiż, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
- Domański H. (red.) (2010), Prestiż zawodów w obliczu zmian społecznych: 1958-2008, Studia Socjologiczne 4 (199)
- Sielski J. (2013), Przywództwo - prestiż - charyzma, "Forum Politologiczne 15"
- Walczak D. (2016), Prestiż zawodu nauczyciela w percepcji różnych aktorów życia szkoły, Studia z Teorii Wychowania 4 (17)
Autor: Angelika Czaja
