Metoda XYZ

Metoda XYZ jest odwrotnością metody ABC i polega na podziale zapasów na grupy, w których opisywane są struktury użytkownika. Jest odmianą powszechnie znanej metody ABC.Funkcjonuje ona według kryterium nie regularności bądź też regularności, określając zapotrzebowanie na kolejne grupy materiałów, które są nie zbędne dla funkcjonowania przedsiębiorstw.

Poprzez dokonanie analizy posiadanych przez przedsiębiorstw poszczególnych zapasów przez dłuższy okres czasu, można wysnuć następującą prawidłowość, którą przedstawiamy właśnie jako metoda XYZ:

• Grupa X - charakteryzuje ją występowanie zapasów, na które zapotrzebowanie kształtuje się na pewnym stałym, regularnym poziomie
• Grupa Y - charakteryzują ją zapasy, na które zapotrzebowanie jest cykliczne zmienne i podlega określonym wahaniom tj. materiały, które charakteryzuje zapotrzebowanie mające charakter wahań sezonowych lub określonego trendu oraz średnią dokładność prognozowania
• Grupa Z - to zapasy, na które zapotrzebowanie jest bardzo nie regularne i trudno jest ustalić poziom średni zużycia

TL;DR

Metoda XYZ polega na podziale zapasów na grupy, w zależności od ich regularności zapotrzebowania. Grupa X to zapasy o stałym i regularnym zapotrzebowaniu, grupa Y to zapasy o zmiennej i cyklicznej regularności, a grupa Z to zapasy o bardzo nieregularnym zapotrzebowaniu. Metoda XYZ znajduje zastosowanie jako kryterium regularności zapotrzebowania rynkowego i jest często stosowana w planowaniu zasobów. Metoda XYZ może być używana razem z metodą ABC, co dodatkowo usprawnia procesy zapotrzebowania materiałowego. Wartość i regularność zapotrzebowania są kluczowe przy prognozowaniu zapasów i planowaniu.

Zastosowanie

Metoda XYZ znajduje zastosowanie jako kryterium regularności zapotrzebowania rynkowego. Zgodnie z tym kryterium wszystkie materiały występujące na rynku są podzielone na trzy grupy:

• do grupy X zaliczane są zapasy charakteryzujące się tym iż zawsze na nie występuję zapotrzebowanie, przy tym mamy tutaj do czynienia ze stosunkowo nie wielkimi odchyleniami, które w sposób zasadniczy podnoszą dokładność z jaką prognozuje się zakres składania zamówień. Dotyczy również zapotrzebowania i intensywności z jaką owe zapasy zostają zużyte przez przedsiębiorstwo.
• do grupy Y która charakteryzuje się zmiennością zapotrzebowania, jest limitowane głównie przez charakter wahań cyklicznych i sezonowych. Pozwala to na uchwycenie pewnej ogólnej prawidłowości, którą można scharakteryzować w postaci trendu sporządzonej prognozy.
• do grupy Z przypisane są zapasy, które swoją specyfiką odznaczają się bardzo losowym, wręcz trudnym do określenia zapotrzebowaniem a do tego niską wiarygodnością sporządzonej prognozy ich zastosowania.

Kryterium XYZ znajduje swoje zastosowanie w podziale materiałów, pozwala osobie przeprowadzającej badanie przede wszystkim na opracowanie bardziej szczegółowej, dokładnej prognozy zapotrzebowania przedsiębiorstwa na te materiały. Analiza ta poprzez swoją specyficzność została włączona do sfery określającej zapotrzebowanie przede wszystkim jako instrument wsparcia decyzyjnego. Metoda XYZ w wyniku fuzji z metodą ABC uwiarygadnia prognozy oraz w sposób znaczący wspiera mechanizmy analiz rynkowych są one głównie wykorzystywane przez marketing, metody te wzajemnie się uzupełniają.

Kryteria metody ABC i XYZ

Metoda ABC i XYZ stosowane jednocześnie usprawniając procesy zapotrzebowania materiałowego i planowania zasobów. Dlatego jednoczesnym zastosowaniem metod jest najbardziej trafne. Komplikacja opiera się na podstawowym fakcie, który stwierdza iż poziom średnich zapasów jest funkcją wiarygodności prognozy.Czyli im bardziej jesteśmy pewni prognozy zapotrzebowania tym wielkość zapasów bezpieczeństwa jest mniejsza, przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka związanego z wyczerpaniem zapasów, przy obecnych stanach magazynowych i z zachowaniem ich wysokiej niezawodności. Aby móc w sposób optymalny sterować stanem zapasów wymagane jest wzięcie pod uwagę wielu zróżnicowanych kryteriów i sposobów ich początkowej kwalifikacji opartych na ścisłych metodach analitycznych takich jak metoda ABC bądź metoda XYZ, jak też na zastosowaniu innych metod z dziedziny heurystycznych, które bazują na praktyce i doświadczeniu oraz relatywnej ocenie sytuacji potrzeb gospodarczych. Biorą pod uwagę również określony horyzont planistyczny.

Przedstawiona prognoza wartości zapotrzebowania oraz regularności zapotrzebowania mówi nam że najważniejszym połączeniem są materiały z grupy AX, ponieważ posiadają największy udział w całości procesu wartości i regularności zapotrzebowania. Mówimy tutaj o średnich kosztach zapasów w magazynach. Zapasy te oraz ich rotacja są dość łatwe do przewidywania przyszłości, oraz cechują się pewną powtarzalnością i niewielkimi wahaniami.

Materiały z grupy ZC są to materiały, które cechują się niskim poziomem wartości zużycia i niską regularnością zapotrzebowania, dlatego dla tych materiałów dokonujemy rutynowych działań właśnie z powodu niskiej wartości.

Dokładność prognozy reprezentowana przez grupy XYZ oraz wartościowość reprezentowana przez grupy ABC Kombinacje:

• XA Wysoki poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy
• XB Średni poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy
• XC Niski poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy
• YA wysoki poziom wartość zużycia, średnia dokładność prognozy
• YB Średni poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy
• YC Niski poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy
• ZA Wysoki poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy
• ZB Średni poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy
• ZC Niski poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy

Metoda XYZ — artykuły polecane

Projektowanie eksperymentów — Karta kontrolna — Prognozowanie — Metoda Monte Carlo — Ocena atrakcyjności sektora — Segmentacja rynku — Miary ryzyka — Metody analizy strategicznej — Wskaźnik Altmana

Bibliografia

• Abt St.Zarządzanie, logistyczne w przedsiębiorstwie Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998
• Ficoń K. Procesy logistyczne w przedsiębiorstwie Wydawnictwo Impuls Plus Consulting, Gdynia 2001
• Gołembska Elżbieta, Podstawy logistyki Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Kupieckiej, Łódź 2006
• Kochalski C., Zerbst S. (2013), Controlling produkcji przy wykorzystaniu metody ABC XYZ Studium przypadku, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Nr 786, Nr 64/1
• Korzeń Z. Logistyczne systemu transportu bliskiego i magazynowania, Tom II Wydawnictwo Biblioteka Logistyka ILiM Poznań 1999, s. 259
• Niedźwiedź E., Mikła D., (2015), Logistyka szyta na miarę na przykładzie obiektów magazynowych, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, Nr 64
• Szczepankiewicz W. Logistyka marketingowa Wydawnictwo Uczelniane, Akademia Ekonomiczna, Kraków 1996
• Szymczak J., Gierek A., Piątkowski J., Pucka A.(2005), Wykorzystanie klasyfikacji ABC i XYZ do optymalizacji produkcji w odlewni, Archiwum odlewnictwa, Vol 5, Nr 17

Autor: Katarzyna Pawlik, Ewa Marzec