Polityka rachunkowości

Polityka rachunkowości
Polecane artykuły
Zasada ciągłości Rachunkowość Zasady rachunkowości Zakładowy plan kont Sprawozdanie finansowe Konto księgowe Archiwizacja dokumentów księgowych Ewidencja środków trwałych Ogólne zasady prowadzenia ksiąg

Polityka rachunkowości to wybrane i stosowane przez jednostkę reguły i praktyki prowadzenia rachunkowości zgodne z uwarunkowaniami prawnymi. (Cellery M. 2018, s. XV)

TL;DR

Polityka rachunkowości to zbiór reguł i praktyk stosowanych przez jednostkę w prowadzeniu rachunkowości zgodnie z przepisami prawnymi. Ustawa o rachunkowości określa hierarchię aktów prawnych i instrumenty polityki rachunkowości, takie jak wybór sposobu sporządzania bilansu i metod wyceny. Jednostka musi tworzyć dokumentację polityki rachunkowości, która zawiera m.in. określenie roku obrotowego, metody wyceny i sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych. Reguły polityki rachunkowości muszą być zgodne z nadrzędnymi zasadami rachunkowości, takimi jak istotność, ostrożność czy ciągłość.

Uwarunkowania prawne

Polityka rachunkowości uwarunkowana jest przez krajowe i międzynarodowe prawie o rachunkowości. Najważniejszym aktem prawnym, który wskazuje przepisy regulujące zarówno aspekty teoretyczne jak i praktyczne jest Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, która jednocześnie przedstawia hierarchę obowiązujących aktów prawnych (Głębocka M. 2014 s. 72-73):

• akty wykonawcze do ustawy w postaci rozporządzeń
• Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR)
• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej i Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSSF/MSR).

Instrumenty polityki rachunkowości

Do instrumentów polityki rachunkowości można zaliczyć (Gos W. 2016, s. 25-26):

• możliwość wyboru sposobu sporządzania bilansu (metod prezentacji aktywów i pasywów)
• możliwość wyboru metod wyceny (zużycia majątku trwałego, zużycia i zmniejszenia wartości aktywów obrotowych, rezerw i rozliczeń międzynarodowych)
• inne prawa wyboru (rozdzielenia zysku, metod publikacji sprawozdań finansowych).

Zasady tworzenia dokumentacji polityki rachunkowości

Każda jednostka jest zobowiązana do posiadania dokumentacji polityki rachunkowości. Ustawa o rachunkowości reguluje sposób w jaki może być prowadzona taka dokumentacja i co powinna w sobie zawierać:

I. "określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych;

II. metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego;

III. sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

• zakładowy plan kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
  
• wykaz ksiąg rachunkowych, a przy prowadzaniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – wykazu zbiorów danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych w procesach przetwarzania danych,
  
• opis systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera – opis systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji

IV. systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów”. (art. 10 ust. o rachunkowości)

Regulacje mają charakter ramowy i mają za zadanie wskazać jakiego typu informacje powinny pojawić się w polityce rachunkowości, dlatego każda jednostka sama ustala, które reguły będzie stosowała w swojej dokumentacji. (Cellery M. 2018, s. XVI)

Polityka rachunkowości a zasady rachunkowości

Dokonując wyboru poszczególnych reguły prowadzenia polityki rachunkowości warto pamiętać, że oprócz obwarowań prawnych, muszą być one zgodne z nadrzędnymi zasadami rachunkowości. Każda z nich posiada implikacje dla polityki rachunkowości (Mikulska D.A. 2012, s. 19-20):

Nadrzędna zasada rachunkowości	Implikacje dla polityki rachunkowości
Zasada istotności	Ustalając politykę rachunkowości i dopasowując zasady do charakteru działalności jednostki należy wyodrębnić zdarzenia istotne potrzebne do oceny stanu majątkowego i finansowego podmiotu oraz wyniku finansowego zachowując przy tym zasadę ostrożności.
Zasada ostrożności	Elementy składowe aktywów i pasywów powinno się wycenić na podstawie rzeczywistych cen (kosztów) ich nabycia (wytworzenia).
Zasada kontynuacji działania	Stosując przyjętą politykę rachunkowości, w szczególności przy dokonywaniu wyceny aktywów i pasywów zakłada się, że jednostka będzie kontynuować swoją działalność w przyszłości (od dnia bilansowego, nie krócej niż 1 rok).
Zasada wyższości treści nad formą	Zdarzenia jednostka ma obowiązek zapisywać w księgach rachunkowych i wykazywać je w sprawozdaniu finansowym niezależnie od formy, która może odbiegać od standardów, najważniejsza jest treść.
Zasada ciągłości	Przyjęte metody polityki rachunkowości, jednostka powinna używać w sposób ciągły, ujmując operacje gospodarcze, wycenę aktywów i pasywów w sposób jednakowy, by można było dokonać porównania poszczególnych lat działalności.
Zasada memoriału	Jednostka zobowiązana jest do ujęcia wszystkich kosztów i przychodów z ostatniego roku obrotowego, niezależnie od daty dokonania zapłaty.
Zasada współmierności przychodów i kosztów	Aby zapewnić współmierność przychodów i kosztów w danym okresie sprawozdawczym należy uwzględnić przychody odnoszące się do przyszłych okresów oraz koszty, które nie zostały jeszcze poniesione.
Zasada zakazu kompensat	Wszystkie składniki należy uwzględniać oddzielnie i nie można kompensować ze sobą różnych wartości.

Bibliografia

• Cellary M. (2018). Polityka rachunkowości 2018, C.H.Beck, Warszawa.
• Głębocka M. (2014) Wpływ polityki rachunkowości w obszarze aktywów obrotowych na treść informacyjną sprawozdań finansowych- wybrane problemy "Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach" nr 201, Katowice.
• Gos W. (red.) (2016). Rachunkowość finansowa, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa.
• Mukulska D.A. (red.) (2012). Polityka rachunkowości jednostki a jakość sprawozdania finansowego, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Ustawa o rachunkowości (Dz.U. 1994 Nr 121 poz.591)
• Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja (Krajowy Standard Rachunkowości nr 7)

Autor: Dominika Skura

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.