ABC

ABC (Activity Based Costing)) - metoda pomiaru i analizy kosztów pośrednich poprzez dokładne przypisanie ich do obiektów kosztowych. Według J. Nesteraka metoda Activity Based Costing należy do technik wspomagających controlling w perspektywie krótkoterminowej.

TL;DR

Metoda Activity Based Costing (ABC) to technika analizy i przypisywania kosztów pośrednich do konkretnych obiektów kosztowych, takich jak produkty, usługi czy klienci. Służy do kontroli procesów, zużycia materiałów, redukcji różnorodności, zarządzania jakością, obsługi eksploatacyjnej i zarządzania kosztami. Metoda ABC pozwala na szczegółowe przeanalizowanie pracy poszczególnych pracowników, segmentów rynku, grup produktów, klientów czy części zaopatrzeniowych. Główne założenie metody polega na przypisaniu każdego wygenerowanego kosztu do odpowiedniego centrum odpowiedzialności i do określonego procesu lub projektu. Jest to obecnie jedna z najpopularniejszych koncepcji obliczania kosztu jednostkowego i monitorowania kosztów procesów i działań w przedsiębiorstwie.

Cechy

Istotą jest analiza kosztów pośrednich przez przypisanie ich do obiektów kosztowych, takich jak wyroby, usługi, klienci, kanały dystrybucji, polegająca na powiązaniu zużycia zasobów z działaniami oraz działań z obiektami kosztowymi na podstawie stopnia ich wykorzystania.

Zalety

Wyróżnienie głównych działań niezbędnych do osiągnięcia założonych celów oraz określenia kosztów ich realizacji.

Okoliczności powstania ABC

Na przełomie XX i XXI w., w odpowiedzi na globalną konkurencję, wzrosła presja redukowania kosztów, co skutkowało pojawieniem się nowych metod kalkulacji. W latach 90. XX w. stworzono kalkulację ABC razem z koncepcją zarządzania opartą na działaniach oraz rachunkiem kosztów działań sterowanym czasem TDABC (time-driven activity-based costing).

Zasady funkcjonowania ABC

Metoda ABC jest to metoda analizowania zadań wywodząca się z badań V. Pareto, a zasadzająca się na regule 20:80. W myśl tej reguły w procesie produkcji usług za pomocą 5-20% nakładów można osiągnąć około 75-80% wyników; zaledwie 10-30% czasu poświęcanego na wysiłek intelektualny wystarczy dla osiągnięcia 60-80% całkowitego sukcesu w zarządzaniu. Ważne jest, aby możliwości te wykorzystać nie według zasady pilności, lecz priorytetu zadań. Oznacza to, że najpierw należy realizować zadania najważniejsze, a nie czynności najłatwiejsze.

Jak wykorzystywać metodę ABC?

Zdaniem H. Wyrębek według metody Activity Based Costing można analizować:

• pracę poszczególnych pracowników,
• segmenty rynku,
• grupy produktów,
• grupy klientów,
• grupy części czy materiałów i surowców zaopatrzeniowych.

Dzięki temu uzyskać można informację co do stopnia ważności poszczególnych czynników.

Zastosowanie metody ABC

• Sterowanie procesami - organizacji, która podejmuje realizację wielu zleceń, analiza ABC często ujawnia, że kontrola kilku z nich zapewnia kontrolę większości zadań organizacji,
• Kontrola zużycia materiałów - analiza rocznego zużycia zwykle wykazuje skupienie wartości w stosunkowo nielicznych pozycjach, np. przy 10000 pozycji znajdujących się w danej chwili w magazynie kontrola 20% z nich zapewnia kontrolę ponoszenia 80% rocznych kosztów materiałowych. Prowadzi to do systemu klasyfikacji zapasów, w którym pierwsza grupa jest pod ścisłą kontrolą, następna grupa (np. 20-50% pozycji) jest kontrolowana z mniejszą dokładnością, a pozostałą grupę (np. 50-100%) traktuje się swobodnie. Te trzy grupy są określane zwykle jako grupa pozycji A, B i C. Termin analiza ABC został użyty po raz pierwszy w dziedzinie kontroli zużycia materiałów,
• Redukcja różnorodności - analiza Pareto może być przeprowadzona według dochodów lub udziału we wpływach ze sprzedaży. Po zastosowaniu analizy ABC można wyciągnąć wiele wniosków, np. wszystkie pozycje C można ominąć przy klasyfikacji według wielkości udziałów we wpływach. Analiza ABC pomaga w ustalaniu proporcji problemów; jest ona narzędziem wspomagającym podejmowanie decyzji, a nie bezwzględnym sprawdzianem kwalifikacji samym w sobie,
• Zarządzanie jakością - podczas przyporządkowywania przyczyn wadliwościom często okazuje się, że większość wadliwości jest spowodowana nielicznymi przyczynami,
• Obsługa eksploatacyjna - obliczenie czasu straconego z powodu awarii maszyn i urządzeń wskutek określonych przyczyn często ułatwia planowanie programu obsługi eksploatacyjnej,
• Zarządzanie kosztami - istnieje możliwość odwrócenia podejścia przy zastosowaniu metody ABC do znajdowania nośników zbędnych kosztów. Poszukuje się wówczas w danej zbiorowości elementów o najniższym "ciężarze gatunkowym", ale za to bardzo licznych. Wtedy można zastanawiać się nad redukcją kosztów stałych, jednakowych dla wszystkich elementów rozpatrywanej zbiorowości, w odniesieniu do elementów strefy.

Mechanizm Activity Based Costing

Metoda Activity Based Costing (ABC) to obecnie najpopularniejsza na rynku koncepcja obliczania nie tylko kosztu jednostkowego, ale też monitorowania kosztów procesów i działań w przedsiębiorstwie.

Głównym założeniem funkcjonowania mechanizmu obliczania kosztu jednostkowego jest przypisanie każdego wygenerowanego kosztu do centrum odpowiedzialności i do określonego procesu lub projektu, którego dotyczy. Istotna jest także potrzeba uszczegółowiania układu rodzajowego kosztów. Bez tak poczynionych zmian nie ma praktycznie możliwości uzyskiwania wiarygodnych informacji, co jest podstawą controllingu zarządczego.

ABC — artykuły polecane

Metoda Taguchi — Mapowanie strumienia wartości — Total Productive Maintenance — Proces gospodarczy — Metody wykrywania usterek — TCO — Diagram Pareto — Projektowanie eksperymentów — Six sigma

Bibliografia

• Fang Y., Ng S. (2011), Applying activity-based costing approach for construction logistics cost analysis, Construction Innovation, 11(3)
• Nesterak J. (2015), Controlling zarządczy. Projektowanie i wdrażanie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Święcicka Z. (2015), Wykorzystanie rachunku kosztów na potrzeby zarządzania projektami w przedsiębiorstwie górniczym, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, Katowice
• Wyrębek H. (2011), Znaczenie metody ABC w doskonaleniu jakości zarządzania, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 88
• Zieliński T. (2007), As Easy As ABC. Rachunek kosztów działań prosty jak abecadło, ABC Akademia, Poznań

Autor: Mateusz Misiuk