Rada Europejska

Rada Europejska - jest instytucją kontynuującą zapoczątkowane w 1962 r. w Paryżu konferencje szefów rządów i głów państw ówczesnych Wspólnot Europejskich. W Jednolitym Akcie Europejskim (JAE) zostały określone niektóre zasady działania Rady Europejskiej.

TL;DR

Rada Europejska jest instytucją, która kształtuje politykę UE i podejmuje decyzje dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wchodzą w nią głowy państw, szefowie rządów i przewodniczący Komisji Europejskiej. Rada wybiera przewodniczącego na 2,5 roku, a jego kadencję można odnowić raz. Decyzje Rady mają charakter polityczny i nie są prawnie wiążące, chyba że dotyczą wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Historia

Rada Europejska nie była przewidziana w traktatach założycielskich, ukształtowała się pod wpływem potrzeb i z biegiem czasu stała się nadrzędną instytucją, bez której nie może się wydarzyć nic, co miałoby fundamentalne znaczenie dla Unii Europejskiej. Jej geneza jako formy spotkań głów państw członkowskich Wspólnot Europejskich sięga początku lat sześćdziesiątych. Najpierw w Paryżu, potem w Bonn odbyły się wówczas konferencje na szczycie poza funkcjonującymi już strukturami wspólnotowymi. Dopiero jednak w 1974 r. na konferencji w Hadze prezydent Francji G.Pompidou wystąpił z propozycją zinstytucjonalizowania tych konferencji. Początkowo przedstawiciele pozostałych państw przyjmowali tę ideę dość sceptycznie, więc Pampidau ponawiał ją jeszcze dwukrotnie, zanim na szczycie w Paryżu w 1974 r.podjęto definitywnie decyzję o stałych spotkaniach szefów państw i rządów państw członkowskich i nadaniu im nazwy Rada Europejska.

Pierwsze posiedzenie Rady Europejskiej, nazywane też Konferencją Międzyrządową, odbyło się w 10-11 marca 1975 r. początkowo spotkania takie organizowano trzy razy w roku - raz w Brukseli i dwa razy w państwach pełniących funkcję przewodniczącego Rady. Od 1986 r. spotkania odbywały się dwa razy w roku, ale istniała możliwość organizowania spotkań nadzwyczajnych.

Podstawy prawne

Działania Rady Europejskiej opierają się na przepisach traktatowych (art. 235-236 TFUE, art. 15 TUE). Decyzją z 1 grudnia 2009r. Rada Europejska przyjęła regulamin wewnętrzny szczegółowo określający zasady jej trybu funkcjonowania i sposobu podejmowania decyzji (D. E. Harasimiuk, M. Kozak, M. Muszyński 2012, s. 141)

Skład

W skład Rady Europejskiej wchodzą głowy państw i szefowie rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji. Mogą być wspierani przez ministrów spraw zagranicznych a Przewodniczący Komisji przez jednego komisarza. W obradach Rady Europejskiej uczestniczy także Wysoki Przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, lecz nie bierze on udział w głosowaniu, ponieważ nie jest traktowany jako formalny członek Rady Europejskiej. Spotkaniom Rady Europejskiej przewodniczy główny przedstawiciel państwa członkowskiego sprawującego w danym półroczu prezydencję. Przewodniczący Rady Europejskiej powinien zapraszać na posiedzenie również ministrów gospodarki i finansów, wtedy gdy tematem obrad są problemy unii walutowej i ekonomicznej. Skład delegacji z jednego państwa nie może przekroczyć 20 osób, nie licząc personelu obronnego, technicznego i logistycznego. W skład delegacji wchodzą także doradcy głów państw i rządów, zazwyczaj również sekretarze stanu do spraw integracji (A. Doliwa-Klepacka, Z. Doliwa-Klepacki 2009, s. 70)

Zakres działalności

Rada Europejska w dużym stopniu kształtuje politykę II filaru Unii, definiując zasady oraz wytyczając ogólne kierunki wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym także w odniesieniu do problemów polityki obronnej. Rada Europejska podejmuje również decyzje w sprawie wdrażania wspólnych strategii (a zwłaszcza celów, czasu trwania i potrzebnych środków) Unii w obszarach, w których "występują ważne wspólne interesy państw członkowskich". Nas mocy art. 17 TUE Rada Europejska może podjąć decyzję w sprawie ustanowienia wspólnej polityki obronnej Unii. Fakt, że nie dysponuje ona sprecyzowanym zakresem zadań, nie oznacza, że jej rzeczywista rola w kształtowaniu wspólnej polityki jest równie nie określona. Rada podejmuje bowiem w ramach UE fundamentalne decyzje polityczne. Istotne miejsce wśród tematów poruszanych na szczycie zajmowało m.in. wypracowanie stanowiska UE wobec kwestii rozszerzenia, aktualnych w danym czasie wydarzeń na świecie (np. konflikty zbrojne, walka z terroryzmem), a także strategicznych kierunków rozwoju integracji gospodarczej (wprowadzenie w życie unii gospodarczej i walutowej, metody poprawy konkurencyjności gospodarki europejskiej). Niezmiernie ważnym zadaniem Rady Europejskiej jest też rozwiązywanie konfliktów politycznych, których nie udaje się rozstrzygnąć na szczeblu ministerialnym. Po każdym posiedzeniu Rada Europejska przedstawia parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie oraz corocznie sporządza pisemną informację o "postępach Unii". Przepis ten w praktyce otwiera Parlamentowi drogę do publicznej debaty nad podstawowymi problemami Unii.

Przewodniczący Rady Europejskiej

Rada Europejska wybiera przewodniczącego na okres 2,5 roku. Jego kadencja może zostać odnowiona jednokrotnie. Oznacza to, że Przewodniczący Rady Europejskiej jest stały i w czasie trwania mandatu nie może wykonywać żadnej krajowej funkcji publicznej. Rada może pozbawić Przewodniczącego mandatu w przypadku wystąpienia poważnego uchybienia lub przeszkody. Do zadań Przewodniczącego należy:

• reprezentowanie Unii Europejskiej z zewnątrz w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa,
• przewodniczenie Radzie Europejskiej,
• wspieranie osiągnięcia konsensusu w Radzie Europejskiej,
• zapewnienie ciągłości prac Rady Europejskiej,
• przygotowanie sprawozdania z każdego posiedzenia.

(D. E. Harasimiuk, M. Kozak, M. Muszyński 2012, s. 142)

Uchwały

W Radzie Europejskiej, uchwały przyjmują nazwę konkluzji. Można wyróżnić wśród nich uchwały (decyzje) i deklaracje. Ze strony charakteru prawnego, uchwały Rady Europejskiej można podzielić dwie grupy. Pierwszą grupę stanowią uchwały, które w większości mają charakter polityczny, czyli z prawnego punktu widzenia niewiążący dla reszty organów UE i jej państw członkowskich. Do drugiej grupy należą uchwały, które są podejmowane w odniesieniu do problematyki filaru II, czyli do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (A. Doliwa-Klepacka, Z. Doliwa-Klepacki 2009, s. 82)

Rada Europejska — artykuły polecane

Organizacja Narodów Zjednoczonych — OECD — Rada Unii Europejskiej — Komitet Regionów — Rada Europy — Parlament Europejski — Europejska Karta Samorządu Regionalnego — Komisja Europejska — Światowa Organizacja Handlu

Bibliografia

• Doliwa-Klepacka A., Doliwa-Klepacki Z. (2009), Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej, Temida2, Białystok
• Harasimiuk D., Kozak M., Muszyński M. (2012), Unia Europejska. Instytucje, polityki, prawo, Wydawnictwo Uczelni Łazarskiego, Warszawa
• Małuszyńska E., Gruchman B. (2010), Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Synowiec E. (2004). Unia Europejska Tom I, Wydawnictwo Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 2004 r, s. 36

Autor: Agnieszka Zawada, Gabriela Krzysiek