Degradacja biosfery

Degradacja biosfery jest to proces, w wyniku, którego następuje pogorszenie się właściwości fizycznych, biologicznych i chemicznych kuli ziemskiej, na której żyją istoty żywe i w której funkcjonują ekosystemy. Biosferą możemy nazwać zewnętrzną warstwę skorupy ziemskiej, hydrosferę do głębokości kilkunastu kilometrów oraz dolną część atmosfery (10km). Czyli biosfera obejmuje obszar, w którym występują wszystkie organizmy żywe. Poprzez degradację biosfery pogarsza się możliwość termoregulacji oraz samoregulacji złożonego systemu materii żywej i nieożywionej. Procesy degradacji biosfery obejmują: zanikanie różnorodności gatunków, degradację skorupy ziemskiej, zanieczyszczenia hydrosfery oraz zanieczyszczenie atmosfery. (B.Poskrobko i in.2007, s. 9)

TL;DR

Artykuł omawia degradację biosfery, czyli pogorszenie się właściwości fizycznych, biologicznych i chemicznych kuli ziemskiej. Degradacja obejmuje zanikanie różnorodności gatunków, degradację gleby, zanieczyszczenia wód i powietrza. W celu zapobiegania degradacji, należy stosować odpowiednie zabiegi agrotechniczne, oczyszczanie ścieków, zmniejszenie emisji CO2 i korzystanie z energii odnawialnej. Człowiek od dawna przyczyniał się do degradacji biosfery poprzez karczowanie lasów i modyfikację terenów, a obecnie problemem jest głównie zanieczyszczenie środowiska. Degradacja biosfery prowadzi do jej bezpowrotnego wyniszczenia.

Obszary degradacji biosfery

• degradacja gleby - jest to proces zmiany właściwości biologicznych, chemicznych i fizycznych gleby prowadzący do pogorszenia się jej jakości co w konsekwencji powoduje obniżenie jakości produkowanej biomasy. Przyczyny tego procesu można podzielić na naturalne i antropogeniczne. Do podstawowych czynników naturalnych zaliczamy wiatr i wodę, które powodują erozję (erozja powierzchniowa i erozja eoliczna) zmiany klimatu, wymywanie bruz na zboczach oraz rozmywanie gleby. Natomiast niewłaściwe nawożenie, nadmierna eksploatacja gleby pod uprawy, zanieczyszczanie wód gruntowych oraz atmosfery, eksploatacja bogactw naturalnych czy wprowadzanie do gleb związków chemicznych są głównymi przyczynami degradacji gleb przez człowieka.
• zanieczyszczenia wód - pogarszają się właściwości fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne. Jakiekolwiek zmiany we właściwościach wody mogą uniemożliwić wykorzystywanie jej do picia lub innych celów. Do źródeł zanieczyszczeń wód można zaliczyć kwaśne deszcze, nieszczelne rurociągi, zanieczyszczanie przez fabryki i rolnictwo, odcieki z wysypisk śmieci, zasolone wody pochodzące z kopalni. Obecnie na kuli ziemskiej zasoby wody zmniejszają się oraz obniża się poziom wód gruntowych. Skutkiem zmniejszania się zasobów wody jest stopniowe zanikanie roślinności pokrywającą ziemię oraz erozja, które powodują spływ powierzchniowy.
• zanieczyszczenie powietrza - do najważniejszych zmian w atmosferze spowodowanych przez człowieka można zaliczyć degradację warstwy ozonowej na skutek emisji freonów i halonów. Konsekwencją tego jest narastający efekt cieplarniany związany również z wydzielaniem gazów szklarniowych. Innym aspektem jest pogorszenie się jakości powietrza przez samoloty i emisję pyłów i gazów z Ziemi. Do zanieczyszczeń powietrza dochodzi głównie w ośrodkach przemysłowych. wskutek ogromnej ilości samochodów oraz dużego natężenia ruchu wydzielają się wielkie ilości różnych trujących gazów (tlenek węgla, tlenek ołowiu oraz różne pyły). Skażenie biosfery występuje również poprzez promieniotwórcze izotopy, które są rozsiewane po całych ekosystemach. Promieniowanie przenika przez wodę, glebę, powietrze, zwierzęta, rośliny i człowieka.
• zanikanie różnorodności biologicznej - zagrożenie zanikanie różnorodności gatunków jest również jednym z problemów degradacji biosfery. Poprzez takie czynności jak m.in. osuszanie mokradeł, intensywna hodowla, nadmierne łowiectwo czy wycinanie drzew powodują wymieranie gatunków roślin i zwierząt.

(B.Poskrobko i in.2007, s. 56) (J.Weiner 2003, s. 276)

Zapobieganie degradacji biosfery

Aby zapobiegać degradacji gleby należy stosować odpowiednie zabiegi agrotechniczne (odpowiednie nawożenie, odpowiednia uprawa), również sadzenie drzew, krzewów, lasów. Rekultywacja, użyźnianie, melioracja gleby. Wapnowanie zakwaszonych gleb. W celu zminimalizowania zanieczyszczenia wody stosuje się różne zabiegi, np. buduje się oczyszczanie ścieków w celu usunięcia zanieczyszczeń z wody. Mniejsze oraz ograniczone zużycie wody do celów domowych, gospodarczych i przemysłowych. Opłaty za pobór wód oraz za odprowadzanie ścieków do ziemi i wody, filtracja, uzdatnianie, dezynfekcja. Do zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza należy stosowanie odpowiednich urządzeń technologicznych, które będą oczyszczać powietrze, zmniejszenie emisji CO₂, korzystanie z energii odnawialnych, technologia końca rury. W dzisiejszych czasach coraz bardziej staje się popularna polityka zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwach. Powoduje to że ludzie podejmują działania w celu ochrony środowiska, a za tym idzie poprawa jakości życia społeczeństwa ale też otaczającego krajobrazu. Poprzez działania zapobiegające problemom globalnym zapobiega się również degradacji biosfery i jej rewitalizacji.

Degradacja biosfery dawniej

Człowiek od początku swoich dziejów przekształcał biosferę, poddając ją w mniejszym lub większym stopniu degradacji. Na samym początku miała ona formę uprawy roli i karczowania lasów oraz modyfikacja tych terenów na pola uprawne. Znacznie została zmieniona wielkość powierzchni zajmowana przez różne gatunki roślin. Jedne gatunki zostały całkowicie usunięte, inne rozmnożone dla pożądanych cech poprzez mutację i wprowadzone do biosfery. Zmienione zostały także pierwotne miejsca występowania danych roślin, poprzez przywiezienie ich z innych kontynentów. Tak samo polowania, oswajanie i udomowianie zwierząt stało się powodem wyginięcia niektórych gatunków.

Degradacja biosfery dziś

Pomimo występowania obecnie niektórych przyczyn degradacji biosfery podobnych do tych, które występowały w odległych czasach, jak karczowanie lasów, nadmierne eksploatowanie zasobów flory i fauny, polowania, celowego przemieszczania flory i fauny czy wprowadzania do biosfery nowych gatunków, istotnym problemem jest z pewnością zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Zanieczyszczenie przemysłowe łączy się z emisją gazów i pyłów oraz ścieków i odpadów. Powoduje to powstawanie kwaśnych dreszczów, które niszczą florę i niejednokrotnie zmuszają zwierzęta do opuszczenia swoich naturalnych siedlisk. Także zanieczyszczenia komunalne oraz zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego powodują degradację biosfery, poprzez doprowadzanie do rozwoju bakterii chorobotwórczych niebezpiecznych dla ludzi i zwierząt. Degradacja biosfery z zasady prowadzi do jej bezpowrotnego wyniszczenia.

Degradacja biosfery — artykuły polecane

Główne problemy ekologiczne — Degradacja gleby — Dziura ozonowa — Zanieczyszczenie wody — Efekt cieplarniany — Zanieczyszczenie powietrza — Bioróżnorodność — Zanieczyszczenie środowiska — Zmiany klimatu — Rodzaje kontraktów w projektach

Bibliografia

• Duvigneaud P.(1975) Biosfera jako środowisko człowieka Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• Kowda A.(1976) Biosfera i jej zasoby Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Poskrobko B., Poskrobko T., Skiba K. (2007), Ochrona biosfery, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• PWN (1973), Zbiór artykułów z Scientific American – Biosfera, Biblioteka Problemów, PWN, Warszawa
• Stark A. (1998) Geografia fizyczna i demografia, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń
• Szubert M. (2005), Geografia fizyczna i społeczno - ekonomiczna Polski, Wydawnictwo Rożak, Gdańsk
• Weiner J. (1999), Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Wiecki W. (2004), Geografia środowiska przyrodniczego, OPERON, Gdynia
• Zalewski M. (2014), Woda jako podstawa jakości życia w miastach przyszłości, Zrównoważony Rozwój-Zastosowania, nr 5

Autor: Elżbieta Słomba, Sylwia Dyrdoń