Warunki podejmowania decyzji

Warunki podejmowania decyzji
Polecane artykuły
Teoria perspektywy Wpływ informacji na proces decyzyjny Racjonalność działania Modele procesów decyzyjnych Modele podejmowania decyzji Szkoła systemów społecznych Zarządzanie ryzykiem Decydent Heurystyka

Menedżer, stojąc przed wyborem-decyzją, którą musi podjąć, musi brać pod uwagę zarówno rodzaje decyzji jak i warunki, jakie zajść mogą w jego otoczeniu. Gwałtowność i nieprzewidywalność życia gospodarczego wykształciła trzy różne stany, w jakich znaleźć się może menedżer.

Wyróżnia się następujące warunki podejmowania decyzji:

1. Stan pewności
2. Stan ryzyka
3. Stan niepewności

TL;DR

Menedżerowie stoją przed trzema różnymi stanami w procesie podejmowania decyzji: stanem pewności, ryzyka i niepewności. Stan pewności oznacza, że menedżer zna wszystkie możliwości i ryzyko z nimi związane. Stan ryzyka to sytuacja, w której menedżer zna możliwe wyniki działań, ale nie jest pewny, który z nich się spełni. Stan niepewności to sytuacja, w której menedżer nie zna wszystkich możliwości i ryzyka z nimi związane, co utrudnia podjęcie skutecznej decyzji. Racjonalne podejmowanie decyzji opiera się na pełnej informacji i braku ograniczeń, jednak w praktyce menedżerowie spotykają się z wieloma trudnościami i ograniczeniami.

Stan pewności

Stan, w którym podejmujący decyzję wie, z rozsądnym stopniem pewności, jakie są możliwości i jakie warunki towarzyszą każdej z nich. Sprowadza się to do tego, że menedżer dostrzega wszelkie możliwości i zagrożenia płynące z ewentualnych alternatyw, których w najprostszym przykładzie są dwie. Niestety niewiele decyzji organizacyjnych podejmuje się w warunkach prawdziwej niepewności. Owszem - decyzje podejmowane cyklicznie są opatrzone pewną dozą pewności, lecz w sytuacji, gdy cykliczność zostaje zachwiana np. poprzez bankructwo jednego z dostawców, należy przeprowadzić proces decyzyjny opatrzony pewnym ryzykiem, a to z uwagi na, po pierwsze- szeroki wachlarz możliwości, po drugie- nieznajomość pozostałych podmiotów, po wtóre bezustanną zmienność i gwałtowność owych zmian na rynku.

Stan ryzyka

Stan, w którym dostępność poszczególnych możliwości i związane z każdą z nich potencjalne korzyści i koszty są znane z pewnym szacunkowym prawdopodobieństwem. Ważna staje się tutaj umiejętność przewidywania przez menedżera, potencjalnych wyników działań. Doświadczyć tego można poprzez umiejętne wykorzystanie indywidualnych cech takich jak intuicja czy czerpanie z doświadczeń z przeszłości. Stanowi ryzyka towarzyszy średni poziom niejasności i umiarkowane niebezpieczeństwo podjęcia błędnej decyzji. Naukowcy tłumaczą to stereotypowym powiązaniem ryzyka z hazardem. W świecie zarządzania ryzyko podejmuje się znając "karty przeciwnika", przynajmniej w znacznej części. Nie wiadomo natomiast, jakie skutki może przynieść decyzja optująca za którąkolwiek ze stron.

Stan niepewności

Stan, w którym podejmujący decyzję nie zna wszystkich możliwości wyboru, ryzyka związanego z każdą z nich oraz możliwych konsekwencji. Jest to stan, w którym podejmowanych jest większość współczesnych poważnych decyzji. Dynamika życia gospodarczego determinuje menedżerów do decydowania bez znajomości zarówno wszystkich alternatyw, jak też znajomości ryzyka związanego z alternatywami znanymi (tym bardziej z nieznanymi). Sytuacja taka wiąże się z bardzo wysokim prawdopodobieństwem podjęcia błędnej decyzji, co może wywołać nieefektywne skutki. Przede wszystkim, w celu zmniejszenia ryzyka należy: po pierwsze- zebrać jak najwięcej istotnych informacji, po drugie- podejść do sytuacji w sposób racjonalny i logiczny. Intuicja, prawidłowy osąd i doświadczenie nabierają w takich warunkach pierwszorzędnego znaczenia, choć nie należy zapominać o innych metodach mogących pomóc w podjęciu decyzji.

Racjonalny model podejmowania decyzji

Model ten, przydaje się kierownikom podczas podejmowania decyzji głównie z grupy decyzji nieprogramowych. Model racjonalnego podejmowania decyzji w swoim założeniu zakłada, iż decydent, osoba która zajmuje się danym zagadnieniem, posiada pełne informacje dotyczące danego zagadnienia, oraz, żę nie posiada żądnych ograniczeń w kwestii przetwarzania tych informacji. Podjęcie decyzji w sposób racjonalny charakteryzuje się pewną procedurą jaką powinien stosować decydent:

• decydent nie działa pod wpływem impulsów, lecz myśli o konsekwencjach przyszłościowych,
• w doborze celów, przestrzega systemu wartości grup społecznych w obszarze której działa,
• Ma zamiar osiągnąć cel poprzez stosowanie skutecznych środków,
• w swoim działaniu przestrzega obowiązujących zasad.

Co do zasady, racjonalność w procesie podejmowania decyzji opiera się na rozpoznaniu kryteriów, dzięki któremu możliwe będzie porównanie dostępnych wariantów oraz wybór najlepszego z nich. Głównymi dwoma aspektami racjonalności są: aspekt rzeczowy i aspekt metodologiczny. pierwszy zajmuje się ostatecznym rezultatem, drugi zaś oceną postępowania. W prawdziwym życiu, osoba podejmująca decyzje ma do czynienia z wieloma ograniczeniami racjonalności:

• zdarza się, że decydent nie poddaje analizie wszystkich posiadanych informacji
• sformułowanie celu może sprawiać problemy lub w niektórych przypadkach może stać się niemożliwe (może wystąpić konflikt między wieloma celami),
• Ocena wariantów, w niektórych przypadkach jest bardzo trudna,
• W ogólnym rozrachunku może okazać się iż nie został wybrany najlepszy wariant,
• Mozę okazać się, że nie zostały poddane analizie wszystkie dostępne warianty.

Można dojść do wniosku, iż w praktyce bez akceptacji niepewoności oraz bez skupienia się na aspekcie minimalizacji ryzyka ciężkie jest oddanie pełnej relacji oraz rzeczywistego przebiegu. (Latusek-Jurczak D. 2011 s. 42-43) (Oleksiuk A. 2007 s. 75-77)

Bibliografia

• Ciekanowski Z., (2011), Podejmowanie decyzji w sytuacjach kryzysowych, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, str. 48-64
• Griffin R.W., (2006) Podstawy zarządzania organizacjami, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Latusek-Jurczak D. (2011), Zarządzanie międzyorganizacyjne, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, str. 42-43
• Łuszczak J. (2012), Pewność, niepewność i ryzyko w decyzjach menedżerskich, Łódź, s. 77-89
• Oleksiuk A. (2007), Problemy organizacji: materiały do studiowania, Key Tex, Warszawa, str. 75-77
• Targalski J. (1986), Podejmowanie decyzji, w Organizacja i zarządzanie, Warszawa

Autor: Jolanta Rusin, Jakub Musiał