ISO

ISO
Polecane artykuły
Geneza normalizacji systemów jakości Instytut Logistyki i Magazynowania System zarządzania środowiskowego CASCO Ekobilans Certyfikacja systemów OHSAS 18001 Normy Unifikacja

ISO (ang. International Organization for Standarization), czyli Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, jest globalną organizacją pozarządową z siedzibą w Genewie (Szwajcaria). Zajmuje się określaniem standardów dla produktów, usług i systemów zarządzania, które odgrywają zasadniczą rolę w ułatwianiu prowadzenia handlu zagranicznego i międzynarodowej współpracy (T. Borys, P. Rogala, 2012).

Powszechnie używany skrót ISO nie wiąże się z nazwą w języku angielskim, lecz z greckim słowem isos, czyli równy. Ma to symbolizować jednolitość, jaką wprowadza się na świecie poprzez wdrażanie standardów ISO, niezależnie od kraju i języka. Wśród podstawowych celów prowadzonej przez Organizację działalności można wymienić (M. Górnicz, 2017):

• chęć zapewnienia kompatybilności produktów wytwarzanych w różnych krajach,
• udoskonalanie metod i technik produkcyjnych,
• pomoc w prowadzeniu działań związanych z ochroną zdrowia i życia czy środowiska,
• umożliwianie łatwiejszej komunikacji w prowadzeniu interesów w skali globalnej poprzez ujednolicanie stosowanych pojęć, oznaczeń, symboli.

Przykładem działań Organizacji jest określenie standardowych wymiarów papieru (A4), który stosowany jest na całym świecie czy wprowadzenie uniwersalnych oznaczeń dla krajów i walut (Polska – PL, złoty – PLN) (J. Ejdys, 2011).

Normy ISO

Normy ISO są dokumentami opracowywanymi przez międzynarodowych ekspertów z danej dziedziny. Zawierają informacje i praktyczne wskazówki, a także dobre praktyki odnośnie wielu różnorodnych aspektów działalności. Wśród korzyści z ich implementacji w przedsiębiorstwie można wskazać między innymi (J. Ejdys, U. Kobylińska, A. Lulewicz-Sas, 2012):

• poprawę efektywności,
• wzrost wydajności pracy
• minimalizację ryzyka
• bardziej zrównoważony sposób prowadzenia działalności.

Normy mają charakter uniwersalny, mogą być stosowane w podmiotach każdego sektora, niezależnie od wielkości – sprawdzą się zarówno w przedsiębiorstwach mikro, jaki i dużych. Standardy te mogą być również stosowane przez organizacje rządowe i pozarządowe (A. Matuszak-Flejszman, 2010). Obecnie przedsiębiorstwa najczęściej wdrażają normy (D. Senczyk, 2014):

• serii 9000, określające zasady funkcjonowania w podmiocie systemu zarządzania jakością,
• serii 14000, definiujące system zarządzania środowiskiem,
• serii 18000, opisujące działanie systemów bezpieczeństwa i higieny pracy.,
• serii 27000, które skupiają się na systemie zarządzania bezpieczeństwem informacji,
• serii 28000, związane z systemami zarządzania bezpieczeństwem w łańcuchu dostaw.

Historia

W drugiej połowie XIX wieku dostrzeżono potrzebę ujednolicania parametrów produktów pomiędzy producentami, co zapoczątkowało etap normalizacji branżowej. Specjalizacja przedsiębiorstw w produkcji określonych wyrobów spowodowała, że zauważono konieczność standaryzacji tych części produktów, które mogły być łączone z wyrobami innych producentów. Innym rodzajem porozumień między producentami były próby określenia cech klas i gatunków towarów masowych. Rozwój norm branżowych, które w zamierzeniu miały usuwać bariery techniczne w handlu, przyspieszony został w drugiej połowie XIX wieku przez rozwój giełd towarowych. Dalszym krokiem w rozwoju tych norm było powstawanie norm zawierających definicje, terminy, oznaczenia i symbole powszechnie stosowane.

Niedobór wykwalifikowanych pracowników, szybki rozwój przemysłu oraz rosnący popyt w początkach XX wieku spowodował konieczność powstania uregulowań krajowych. Pierwsze organizacje normalizacyjne powstały w początkach XX wieku. W 1901 roku powstał jako pierwszy organ normalizacyjny Komitet Normalizacji Mechaniki, przekształcony w 1918 roku w Brytyjską Organizację Normalizacyjną (BSI). Kolejnymi organami narodowymi były Niemiecki Komitet Normalizacyjny w 1917r. (obecnie DIN) oraz Komitet Normalizacyjny w Stanach Zjednoczonych w 1918r. [T. Wawak s. 9, 1996]. Pierwszą międzynarodową organizacją normalizacyjną była IEC (International Electrotechnical Commision) - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna powołana w 1904 roku w związku z szybko rozwijającym się przemysłem elektrotechnicznym. Jej zadania dotyczyły wówczas ujednolicania parametrów wytwarzanej energii elektrycznej, jak i wyrobów z niej korzystających. Obecnie IEC realizuje swoje działania w ścisłej współpracy z ISO.

Organizacje normalizacyjne, wobec rozwoju współpracy międzynarodowej, powołały w roku 1926 w Szwajcarii Międzynarodową Federację Komitetów Normalizacyjnych, której rolą była przede wszystkim wymiana informacji. Jej działanie zostało przerwane przez wybuch II wojny światowej, a w roku 1942 zawieszono działalność Federacji. Na bazie tej organizacji z inicjatywy Komitetu Koordynacyjnego Norm ONZ w roku 1947 powołano nową jednostkę, Międzynarodowa Organizację Normalizacyjną (ISO), której zadaniem było tworzenie norm międzynarodowych, do których miały być dostosowywane normy krajowe. Obecnie ISO zrzesza jednostki ze 162 krajów z całego świata.

W Polsce

W Polsce organizacją działań normalizacyjnych zajmuje się Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Od 1947 roku jednostka ta jest częścią Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej – należy do grona jej założycieli. Jako członek ISO, PKN jest zobowiązany do aktywnego udziału w procesie opracowywania norm, a także do ich wdrażania. Jego główne działania obejmują m.in.:

• organizację procesów opracowywania i rozpowszechniania norm oraz nadzór nad tymi działaniami,
• kierowanie rozwojem działalności normalizacyjnej,
• występowanie w imieniu Polski za granicą w działaniach międzynarodowych komitetów normalizacyjnych,
• autoryzowanie i odwoływanie dokumentów normalizacyjnych.

Bibliografia

• Borys T., Rogala P. (2012), Systemy zarządzania jakością i środowiskiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Ejdys J. (2011), Model doskonalenia znormalizowanych systemów zarządzania oparty na wiedzy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok
• Ejdys J., Kobylińska U., Lulewicz-Sas A. (2012), Zintegrowane systemy zarządzania jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem pracy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Górnicz M. (2017), Międzynarodowa normalizacja terminologii: "terminologiczny” komitet Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO (TC 37) oraz jego polski odpowiednik, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• ISO Annual Report 2017
• ISO in brief
• Iwasiewicz A. (1999), Zarządzanie jakością, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jazdon A. (2001), Doskonalenie zarządzania jakością, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz.
• Karaszewski R. (2001), TQM - teoria i praktyka, Dom Organizatora, Toruń
• Matuszak-Flejszman A. (2010), Determinanty doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy ISO 14001, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań
• Plis Z. (1985), Normy w gospodarce narodowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Polski Komitet Normalizacyjny
• Senczyk D. (2014), Zintegrowane systemy zarządzania w przedsiębiorstwie na wybranych przykładach, Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 7.

Autor: Sławomir Wawak, Anna Telakowska